Το άρθρο αφιερώνεται στη μνήμη του αείμνηστου Σάκη Πεπονή.
Το πνεύμα αυτής της δεκαετίας οδηγεί σε σαρωτικές
ανατροπές του διοικητικού μας συστήματος. Προκύπτει όμως ένα ερώτημα, που
παραμένει αναπάντητο εδώ και πολλά χρόνια. Θέλουμε μία Δημόσια Διοίκηση που «θα
διοικεί τον εαυτό της» ή μια Δημόσια Διοίκηση που «θα διοικεί την αναπτυξιακή
προσπάθεια της χώρας»;
Υπάρχει φόβος οι μεταρρυθμιστικές απόπειρες που
έχουν γίνει ή κυοφορούνται αυτή την περίοδο είτε να αποδειχθούν, όπως και στο
παρελθόν, άτολμες, ατελέσφορες και αποσπασματικές, είτε να μας οδηγήσουν, βάσει
των αλλοπρόσαλλων συχνά υποδείξεων των «δανειστών» μας, στην υιοθέτηση
βεβιασμένων, εμβαλωματικών αλλά και αμφίβολης συνταγματικότητας λύσεων.
Η διοικητική αλλαγή είναι πρωτίστως υπόθεση και
ευθύνη δική μας. Με αφορμή λοιπόν τη συζήτηση που έχει ήδη αρχίσει για την
επικείμενη συνταγματική αναθεώρηση, τίθεται επιτακτικά το ζήτημα της
επεξεργασίας ενός ολοκληρωμένου πολιτικού σχεδίου, με στόχο την εκ βάθρων
αναδιοργάνωση του διοικητικού συστήματος. Αυτό αποτελεί προϋπόθεση για τη
θεμελίωση ενός ισχυρού επιτελικού κράτους και μιας ουσιαστικής αυτοδιοίκησης,
που θα συνδυάσoυν τη δημοκρατία με την αξιοκρατία και την αποτελεσματικότητα,
προκειμένου να ανταποκριθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στις τεράστιες
απαιτήσεις της συγκυρίας. Προς την κατεύθυνση αυτή απαιτείται, νομίζουμε, ένας
νηφάλιος και απροκατάληπτος διάλογος, που δεν αφορά βέβαια μόνο το Σύνταγμα,
καθώς πολλές από τις απαιτούμενες αλλαγές δεν προϋποθέτουν αναθεώρησή του. Στον
διάλογο αυτόν θα προσπαθήσουμε σήμερα, με τις μικρές μας δυνάμεις, να
συμβάλουμε, προτείνοντας ιδίως τα ακόλουθα:
Επιτελικά
υπουργεία και θαρραλέα αποκέντρωση. Να υιοθετηθεί επιτέλους και στη χώρα
μας ο επιτελικός χαρακτήρας των υπουργείων. Αυτό προϋποθέτει προσεκτικό διαχωρισμό
των επιτελικών από τις εκτελεστικές αρμοδιότητες και διατήρηση στα υπουργεία
μόνον όσων σχετίζονται με στρατηγικό σχεδιασμό και έλεγχο. Στα νέα υπουργεία
είναι καιρός να καταργηθεί η παραδοσιακή διάρθρωση σε διευθύνσεις και τμήματα
και να λειτουργήσουν νέες ευέλικτες δομές, όπως ομάδες διοίκησης έργου, ομάδες παραγωγής πολιτικής και
εξειδικευμένα ελεγκτικά σώματα. Για τη στελέχωση των νέων υπουργείων θα
απαιτηθεί περιορισμένος αριθμός υπαλλήλων, υψηλών προσόντων, που θα αναζητηθεί
με ανοικτό διαγωνισμό μεταξύ όλων των υπηρετούντων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.
Μετά από αυτό, οι πάσης φύσεως μετακλητοί θα περιορισθούν δραστικά,
συμπεριλαμβανομένων και των γενικών και ειδικών γραμματέων, είτε με κατάργηση
θέσεων είτε με μετατροπή τους σε υπηρεσιακές, με ανοικτό διαγωνισμό και
πενταετή θητεία.
Όλες οι
εκτελεστικές αρμοδιότητες να μεταφερθούν είτε σε καθ’ ύλην αποκεντρωμένους
οργανισμούς είτε στην αυτοδιοίκηση, ιδίως δε στις αυτοδιοικητικές περιφέρειες,
ο αριθμός των οποίων θα περιορισθεί σε επτά. Στη συνέχεια θα καταργηθούν οι
(επτά) ισχύουσες αποκεντρωμένες διοικήσεις, αφού τροποποιηθούν τα άρθρα 101 και
102 του Συντάγματος.
