Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΗ/ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ ΣΤΗΝ «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑ» ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ.

Άρθρο του

 Δημήτρη Ι. Κατσούλη

Νομικού,

 τ. Δημάρχου Αυλώνος Ευβοίας

1.       Εισαγωγή

Ο νόμος 3852/2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης) μεταξύ των πολλών καινοτομιών εισάγει στο θεσμικό πλαίσιο της τοπικής αυτοδιοίκησης την λειτουργία της διαμεσολάβησης μεταξύ των  πολιτών και της δημοτικής ή περιφερειακής υπηρεσίας. Με το άρθρο 77 καταστρώνεται ο θεσμός του συμπαραστάτη του δημότη και του επιχειρηματία και με τα άρθρο  179 ο θεσμός του περιφερειακού συμπαραστάτη του  πολίτη και της επιχείρησης. Αντίστοιχοι θεσμοί δεν προϋπήρξαν  στην ελληνική αυτοδιοίκηση  σε αντίθεση με πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες που έχουν προ πολλού καταστρώσει θεσμούς  διαμεσολάβησης και μερικές από αυτές (βλ. Σουηδία, Ιταλία, Γερμανία  κ.ο.κ.) έχουν πλούσια ιστορική εμπειρία.

Στην Ελλάδα βέβαια λειτουργεί σε εθνικό επίπεδο ο θεσμός του Συνηγόρου του Πολίτη και επιμέρους θεσμοί διαμεσολάβησης όπως  π.χ. τραπεζικός διαμεσολαβητής ή ο Συνήγορος του Καταναλωτή. Στον αντίποδα η γειτονική Ιταλία η οποία δεν έχει Διαμεσολαβητή σε εθνικό επίπεδο αλλά έχει τους περιφερειακούς Συνήγορους του Πολίτη (Difensore Civico Regionale) (Βλ. http://www.consiglio.regione.toscana.it/difensore/ )καθώς και του δημοτικούς Συνηγόρους του Πολίτη (Difensore Civico Comunale) σε 600 περίπου Δήμους (βλ. http://www.comune.pescara.it/internet/index.php?codice=117, http://www.comune.cormano.mi.it/comune/difensore_civico.asp, http://www.comune.corleone.pa.it/difensore.html. ). Η θέσπιση των δημοτικών Συνηγόρων του Πολίτη προβλέπεται από τα Καταστατικά (Statuto) των δήμων  και ως προς τον τρόπο ανάδειξης έχουν επηρεάσει αρκετά τον έλληνα νομοθέτη.

Στην Ελλάδα ο θεσμός του Συνήγορου του Πολίτη καταγράφει μία εξαιρετικά επιτυχημένη πορεία  και κατά ευτυχή συγκυρία υπηρετήθηκε από δύο σημαντικές προσωπικότητες, τον Νικηφόρο Διαμαντούρο που  θεμελιώσε τον θεσμό και σήμερα κοσμεί για δεύτερη θητεία τον θεσμό του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή και τον Γιώργο Καμίνη που κατά επίσης ευτυχή συγκυρία εξελέγη πλέον Δήμαρχος Αθηναίων, έτσι συναντάται – κατά κάποιο τρόπο- ο θεσμός με την τοπική αυτοδιοίκηση η οποία πολλές φορές είχε μπει στο στόχαστρο των Εκθέσεων του Συνηγόρου του Πολίτη, όχι απαραιτήτως αδικαιολόγητα.

Σήμερα λοιπόν  οι δημοτικές και περιφερειακές ηγεσίες καλούνται να ενσωματώσουν στην λειτουργία των δήμων και των περιφερειών την Διαμεσολάβηση με την επιλογή και την στήριξη των  θεσμών που οργανώνει ο «Καλλικράτης».

ΤΟ ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΣΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ. Η ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Άρθρο του ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΤΣΟΥΛΗ

1.       Εισαγωγή

Το σύστημα διακυβέρνησης των Δήμων και των Περιφερειών, όπως καταστρώνεται στον νόμο 3852/2010 (ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ), θεμελιώνεται σε ενιαίες αρχές οργάνωσης στο επίκεντρο των οποίων βρίσκεται η συλλογικότητα, η διαφάνεια και η λογοδοσία. Πράγματι οι αρχές αυτές διέπουν κυρίως την λειτουργία των συλλογικών οργάνων και στοχεύουν στην εμπέδωση ενός νέου συμμετοχικού πολιτικού πολιτισμού.

Κοινή συνισταμένη είναι η συγκρότηση των διοικητικών επιτροπών  ως ενδιάμεσα όργανα εκτελεστικής λειτουργία μεταξύ των δύο άμεσα αιρετών οργάνων, του Δημάρχου και Περιφερειάρχη από την μία πλευρά και του Δημοτικού και περιφερειακού συμβουλίου από την άλλη. Η διάκριση μάλιστα της έννοιας διοικητική επιτροπή είναι αναγκαία προς αντιδιαστολή με τις επιτροπές εργασίας  των βουλευομένων οργάνων, του δημοτικού και του περιφερειακού συμβουλίου. Ως διοικητικές επιτροπές στους μεν δήμους εννοούνται: η εκτελεστική επιτροπή, η οικονομική επιτροπή και η επιτροπή ποιότητας ζωής  και στις περιφέρειες η εκτελεστική επιτροπή, η οικονομική επιτροπή και οι δύο προαιρετικές επιτροπές που μπορεί να συγκροτήσει το περιφερειακό συμβούλιο.

2.       Συγκρότηση της Εκτελεστικής Επιτροπής

Η εκτελεστική επιτροπή στους δήμους αποτελείται από τον δήμαρχο[1] και τους αντιδημάρχους[2] και στις περιφέρειες από τον περιφερειάρχη[3] και τους αντιπεριφερειάρχες[4].

Στους μεν δήμους η σύνθεση της εκτελεστικής επιτροπής  αποφασίζεται μονομερώς από τον δήμαρχο ενώ στις περιφέρειες αποφασίζεται από τον περιφερειάρχη σε δύο φάσεις. Συγκεκριμένα ο υποψήφιος περιφερειάρχης ορίζοντας τους υποψηφίους αντιπεριφερειάρχες ανά περιφερειακή ενότητα ουσιαστικά συγκροτεί το σχήμα της εκτελεστικής επιτροπής η οποία θα λειτουργήσει εφόσον ο συνδυασμός του κερδίσει τις εκλογές. Δηλαδή να περισσότερα μέλη της εκτελεστικής επιτροπής είναι γνωστά το εκλογικό σώμα πριν από την ετυμηγορία του. Επιπλέον ο περιφερειάρχης ορίζει άλλα τρία μέλη των  περιφερειακών συμβούλων και συμπληρώνει την σύνθεση της εκτελεστικής επιτροπής.  Είναι ίσως πραγματικός ο ισχυρισμός ότι η εκτελεστική επιτροπή των περιφερειών, στο μεγαλύτερο αριθμό των μελών της, έχει την άμεση λαϊκή νομιμοποίηση  εφόσον η επιλογή του πλειοψηφήσαντος συνδυασμού ενέχει και την επιλογή της σύνθεσης της εκτελεστικής επιτροπής.

Σε κάθε περίπτωση πάντως η σύνθεση της εκτελεστικής επιτροπής καθορίζεται είτε απόλυτα στην περίπτωση των δήμων είτε κυριαρχικά στην περίπτωση των περιφερειών από τον δήμαρχο ή τον περιφερειάρχη αντίστοιχα. Το γεγονός αυτό συνάδει απόλυτα με τον ρόλο του δημάρχου ή του περιφερειάρχη ως πολιτικού και διοικητικού ηγέτη του δήμου ή της περιφέρειας αντίστοιχα, ως οιωνεί «κυβερνήτη» της αντίστοιχης αυτοδιοικητικής μονάδας, ο οποίος επιλέγει τους συνεργάτες του, από τα μέλη της πλειοψηφίας του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου, για να ασκήσει  την λειτουργία της τοπικής διακυβέρνησης

Ως τοπική διακυβέρνηση εννοείται το σύνολο των πολιτικών και διοικητικών λειτουργιών που είναι ικανές και αναγκαίες για την υλοποίηση των δημοτικών ή περιφερειακών πολιτικών όπως αυτές καταστρώνονται στο πλαίσιο των δημοτικών ή περιφερειακών προγραμμάτων δράσης, είτε των γενικών επιχειρησιακών σχεδίων είτε των τομεακών προγραμμάτων δράσης.