Άρθρο του ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΤΣΟΥΛΗ
1. Εισαγωγή
Το σύστημα διακυβέρνησης των Δήμων και των Περιφερειών, όπως καταστρώνεται στον νόμο 3852/2010 (ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ), θεμελιώνεται σε ενιαίες αρχές οργάνωσης στο επίκεντρο των οποίων βρίσκεται η συλλογικότητα, η διαφάνεια και η λογοδοσία. Πράγματι οι αρχές αυτές διέπουν κυρίως την λειτουργία των συλλογικών οργάνων και στοχεύουν στην εμπέδωση ενός νέου συμμετοχικού πολιτικού πολιτισμού.
Κοινή συνισταμένη είναι η συγκρότηση των διοικητικών επιτροπών ως ενδιάμεσα όργανα εκτελεστικής λειτουργία μεταξύ των δύο άμεσα αιρετών οργάνων, του Δημάρχου και Περιφερειάρχη από την μία πλευρά και του Δημοτικού και περιφερειακού συμβουλίου από την άλλη. Η διάκριση μάλιστα της έννοιας διοικητική επιτροπή είναι αναγκαία προς αντιδιαστολή με τις επιτροπές εργασίας των βουλευομένων οργάνων, του δημοτικού και του περιφερειακού συμβουλίου. Ως διοικητικές επιτροπές στους μεν δήμους εννοούνται: η εκτελεστική επιτροπή, η οικονομική επιτροπή και η επιτροπή ποιότητας ζωής και στις περιφέρειες η εκτελεστική επιτροπή, η οικονομική επιτροπή και οι δύο προαιρετικές επιτροπές που μπορεί να συγκροτήσει το περιφερειακό συμβούλιο.
2. Συγκρότηση της Εκτελεστικής Επιτροπής
Η εκτελεστική επιτροπή στους δήμους αποτελείται από τον δήμαρχο[1] και τους αντιδημάρχους[2] και στις περιφέρειες από τον περιφερειάρχη[3] και τους αντιπεριφερειάρχες[4].
Στους μεν δήμους η σύνθεση της εκτελεστικής επιτροπής αποφασίζεται μονομερώς από τον δήμαρχο ενώ στις περιφέρειες αποφασίζεται από τον περιφερειάρχη σε δύο φάσεις. Συγκεκριμένα ο υποψήφιος περιφερειάρχης ορίζοντας τους υποψηφίους αντιπεριφερειάρχες ανά περιφερειακή ενότητα ουσιαστικά συγκροτεί το σχήμα της εκτελεστικής επιτροπής η οποία θα λειτουργήσει εφόσον ο συνδυασμός του κερδίσει τις εκλογές. Δηλαδή να περισσότερα μέλη της εκτελεστικής επιτροπής είναι γνωστά το εκλογικό σώμα πριν από την ετυμηγορία του. Επιπλέον ο περιφερειάρχης ορίζει άλλα τρία μέλη των περιφερειακών συμβούλων και συμπληρώνει την σύνθεση της εκτελεστικής επιτροπής. Είναι ίσως πραγματικός ο ισχυρισμός ότι η εκτελεστική επιτροπή των περιφερειών, στο μεγαλύτερο αριθμό των μελών της, έχει την άμεση λαϊκή νομιμοποίηση εφόσον η επιλογή του πλειοψηφήσαντος συνδυασμού ενέχει και την επιλογή της σύνθεσης της εκτελεστικής επιτροπής.
Σε κάθε περίπτωση πάντως η σύνθεση της εκτελεστικής επιτροπής καθορίζεται είτε απόλυτα στην περίπτωση των δήμων είτε κυριαρχικά στην περίπτωση των περιφερειών από τον δήμαρχο ή τον περιφερειάρχη αντίστοιχα. Το γεγονός αυτό συνάδει απόλυτα με τον ρόλο του δημάρχου ή του περιφερειάρχη ως πολιτικού και διοικητικού ηγέτη του δήμου ή της περιφέρειας αντίστοιχα, ως οιωνεί «κυβερνήτη» της αντίστοιχης αυτοδιοικητικής μονάδας, ο οποίος επιλέγει τους συνεργάτες του, από τα μέλη της πλειοψηφίας του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου, για να ασκήσει την λειτουργία της τοπικής διακυβέρνησης
Ως τοπική διακυβέρνηση εννοείται το σύνολο των πολιτικών και διοικητικών λειτουργιών που είναι ικανές και αναγκαίες για την υλοποίηση των δημοτικών ή περιφερειακών πολιτικών όπως αυτές καταστρώνονται στο πλαίσιο των δημοτικών ή περιφερειακών προγραμμάτων δράσης, είτε των γενικών επιχειρησιακών σχεδίων είτε των τομεακών προγραμμάτων δράσης.
Ο δήμαρχος δεσμεύεται από την αυστηρά προσδιορισμένη θητεία των αντιδημάρχων και δεν μπορεί να μεταβάλλει στο χρονικό διάστημα της θητείας που ορίζεται ως το μισό της δημοτικής περιόδου, τον ορισμό των αντιδημάρχων παρά μόνο με πλήρη αιτιολογία ή οποία ανάγεται αποκλειστικά στην πλημμελή άσκηση των καθηκόντων του αντιδημάρχου. Δεν έχει λοιπόν την ευχέρεια ανασύνθεσης της εκτελεστικής επιτροπής, αναδιανέμοντας τις αρμοδιότητες των μελών της, ως αντιδημάρχων, ή και μεταβάλλοντας τη σύνθεση παρά μόνο όταν αυτοί δεν ασκούν, κατά την αιτιολογημένη κρίση του δημάρχου, με αποτελεσματικότητα τα καθήκοντά τους. Δηλαδή σε περίπτωση πολιτικής-διοικητικής κρίσης στην ηγετική ομάδα του δήμου.
Αντίθετα ο περιφερειάρχης βρίσκεται σε ακόμη «δεινότερη» θέση αφού μπορεί να ανακαλέσει με αιτιολογία τους αντιπεριφερειάρχες που ορίζει ο ίδιος προτού λήξει η θητεία τους αλλά δεν μπορεί να «απαλλαγεί» από τους αντιπεριφερειάρχες των περιφερειακών ενοτήτων οι οποίοι εκλέχθηκαν μαζί του. Είναι υποχρεωμένος να συνυπάρξει με τους «αιρετούς» αντιπεριφερειάρχες ανεξαρτήτως των ικανοτήτων τους ή της αποτελεσματικότητας με την οποία ασκούν τα καθήκοντά τους. Ακόμη και όταν αυτοί δεν συνδράμουν στην υλοποίηση των προγραμματικών στόχων της περιφερειακής αρχής.
Η διάκριση μεταξύ των δύο επιπέδων αυτοδιοίκησης ως προς την διαδικασία συγκρότησης της εκτελεστικής επιτροπής αποτελεί ένα από τα κρισιμότερα ζητήματα οργάνωσης και λειτουργίας του συστήματος τοπικής διακυβέρνησης το οποίο θα δοκιμαστεί στην τρέχουσα δημοτική και περιφερειακή περίοδο. Ασφαλώς το σύστημα της δημοτικής διακυβέρνησης έχει ήδη δοκιμαστεί στην πράξη ως προς τον ορισμό των αντιδημάρχων έτσι ώστε μάλλον το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στο σύστημα περιφερειακής διακυβέρνησης οι αντιφάσεις του οποίου θα αναδειχθούν στην λειτουργία του δημιουργώντας πιθανόν δυσάρεστες καταστάσεις που θα κληθεί ο νομοθέτης να αξιολογήσει και να αντιμετωπίσει.
3. Οι αρμοδιότητες της εκτελεστικής επιτροπής
Η εκτελεστική επιτροπή των δήμων ασκεί τις ακόλουθες αρμοδιότητες:
1) Παρακολουθεί την εκτέλεση των αποφάσεων του δημοτικού συμβουλίου.
2) Συντονίζει την κατάρτιση και παρακολουθεί την εκτέλεση του επιχειρησιακού προγράμματος, το οποίο και εισηγείται στο δημοτικό συμβούλιο. Ο αρμόδιος για την κατάρτιση του επιχειρησιακού προγράμματος αντιδήμαρχος συνεργάζεται με τους προϊσταμένους των εμπλεκομένων υπηρεσιών και ενημερώνει τον Δήμαρχο και την Εκτελεστική Επιτροπή για την πορεία κατάρτισης του προγράμματος και την εφαρμογή του, υποβάλλοντας ενδιάμεσες εκθέσεις οι οποίες και συζητούνται σε συνεδρίαση της Εκτελεστικής Επιτροπής η οποία διατυπώνει παρατηρήσεις, υποδείξεις και κατευθύνσεις για την υλοποίηση του προγράμματος.
3) Καταρτίζει και εισηγείται στο δημοτικό συμβούλιο το τεχνικό πρόγραμμα του δήμου και έχει την ευθύνη της υλοποίησής του. Ο αρμόδιος αντιδήμαρχος σε άμεση συνεργασία με τους προϊσταμένους των υπηρεσιακών μονάδων που έχουν την ευθύνη του προγραμματισμού, της οικονομικής διοίκησης και των τεχνικών έργων συντάσσει χρονοδιάγραμμα εργασιών και ενημερώνει σε τακτά χρονικά διαστήματα τον Δήμαρχο για την πορεία των διαδικασιών κατάρτισης του προγράμματος. Ο αντιδήμαρχος συντάσσει την τελική εισήγηση αλλά και τις ενδιάμεσες εκθέσεις του και τις υποβάλλει στον δήμαρχο ο οποίος αποφασίζει ένα συντρέχει λόγος συζήτησης στην εκτελεστική επιτροπή επιμέρους τμημάτων του προγράμματος και δίνει κατευθύνσεις για την συνέχιση της κατάρτισης του προγράμματος. Ο αρμόδιος αντιδήμαρχος αλλά και ο ίδιος ο δήμαρχος ενημερώνουν την εκτελεστική επιτροπή, σε τακτά χρονικά διαστήματα τα οποία δεν πρέπει να υπερβαίνουν τους τρεις μήνες, για την πορεία υλοποίησης του τεχνικού προγράμματος υποβάλλοντας σχετική έκθεση η οποία συζητείται και αξιολογείται από την Επιτροπή.
4) Συγκεντρώνει και αξιολογεί τις προτάσεις των υπηρεσιών του δήμου στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την κατάρτιση του προϋπολογισμού και εισηγείται το προσχέδιο του προϋπολογισμού και το ετήσιο πρόγραμμα δράσης προς την οικονομική επιτροπή. Ακολουθείται η διαδικασία της προηγούμενης παραγράφου. Οι προτάσεις συγκεντρώνονται ανά δημοτική ενότητα με ευθύνη του έχοντος την αντίστοιχη τοπική αρμοδιότητα αντιδήμαρχου. Ο αντιδήμαρχος για τον σκοπό αυτό συνεργάζεται με τους προέδρους των δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων και τους εκπροσώπους των τοπικών κοινοτήτων οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την καταγραφή των αναγκαίων δράσεων ανά δημοτική η τοπική κοινότητα. Οι προτάσεις εξετάζονται αρχικά από την εκτελεστική επιτροπή η οποία έχει την ευθύνη για τον προσδιορισμό των κατευθύνσεων του προγράμματος δράσης και ο αρμόδιος για οικονομικές υποθέσεις αντιδήμαρχος συνεργαζόμενος με τους προϊσταμένους των υπηρεσιακών μονάδων που έχουν την αρμοδιότητα του προγραμματισμού και της οικονομικής διοίκησης παρακολουθεί τις αρμόδιες υπηρεσιακές μονάδες κατά την σύνταξη του προσχεδίου και εν συνεχεία συντάσσει την αιτιολογική έκθεση. Ο δήμαρχος ή- με εντολή του- ο αρμόδιος αντιδήμαρχος εισηγείται το προσχέδιο του προϋπολογισμού και του ετήσιου προγράμματος δράσης στην εκτελεστική επιτροπή, η οποία, αφού το εγκρίνει, το εισηγείται στην οικονομική επιτροπή. Στην συζήτηση του ανωτέρω θέματος καλούνται οι προϊστάμενοι των υπηρεσιακών μονάδων που έχουν την ευθύνη του προγραμματισμού και της οικονομικής διοίκησης, καθώς και οι πρόεδροι των δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων και οι εκπρόσωποι των τοπικών κοινοτήτων. Οι ανωτέρω έχουν δικαίωμα λόγου, ενώ στους προϊσταμένους των υπηρεσιακών μονάδων ο δήμαρχος μπορεί να αναθέτει την παρουσίαση των σχετικών εισηγήσεων.
5) Έχει την ευθύνη για την πιστή εκτέλεση του προϋπολογισμού. Η εκτελεστική επιτροπή συζητά και αξιολογεί ανά τρίμηνο την πορεία υλοποίησης του προϋπολογισμού και συντάσσει σχετική έκθεση.H Έκθεση περιλαμβάνει οπωσδήποτε το ισοζύγιο εσόδων και δαπανών, ανάλυση των καταχωρημένων τιμολογίων και εκτίμηση της ροής των εσόδων καθώς και προτάσεις για την βελτίωση της ροής των εσόδων και των εξορθολογισμό των δαπανών. Η σύνταξη της έκθεσης γίνεται στη βάση εισήγησης του αρμοδίου αντιδήμαρχου και των προϊσταμένων των υπηρεσιακών μονάδων που έχουν την ευθύνη του προγραμματισμού και της οικονομικής διοίκησης. Η έκθεση που συζητείται και εγκρίνεται από την Εκτελεστική Επιτροπή πρέπει να προηγείται της προβλεπόμενης στο άρθρο 72, παρ.1, στοιχ. β) του ν. 3852/2010 τριμηνιαίας έκθεσης της οικονομικής επιτροπής. Επί των παρατηρήσεων της τελευταίας η εκτελεστική επιτροπή διατυπώνει παρατηρήσεις τις οποίες παρουσιάζει στο δημοτικό συμβούλιο και τις αναρτά στην ιστοσελίδα του δήμου.
6) Εισηγείται στο δημοτικό συμβούλιο τα σχέδια: i) Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας, ii) Κανονισμού μέτρησης και αξιολόγησης της απόδοσης των δημοτικών υπηρεσιών κατά την ισχύουσα νομοθεσία. Για την διατύπωση των ανωτέρω εισηγήσεων καλεί τον γενικό γραμματέα του δήμου ή όπου δεν υπάρχει τον προϊστάμενο των υπηρεσιών του δήμου να υποβάλλει σχέδιο εισήγησης στο οποίο βασίζεται η εισήγηση της εκτελεστικής επιτροπής.
7) Εισηγείται στο δημοτικό συμβούλιο το Σχέδιο Χάρτας δικαιωμάτων και υποχρεώσεων δημοτών και κατοίκων και μεριμνά για την έκδοση, ενημέρωση και διακίνηση του Οδηγού του Δημότη, στον οποίο περιγράφονται οι διαδικασίες, οι όροι και οι προϋποθέσεις παροχής των υπηρεσιών του δήμου σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή. Τα προσχέδια των ανωτέρω εισηγήσεων καταρτίζει και παρουσιάζει στην εκτελεστική επιτροπή η νομική υπηρεσία του δήμου και ο γενικός γραμματέας ή όπου δεν υπάρχει ο προϊστάμενος των υπηρεσιών του δήμου.
8) Εισηγείται το σχέδιο του κανονισμού πληροφόρησης των πολιτών και του κανονισμού διαβούλευσης. Το προσχέδιο των κανονισμών καταρτίζει και παρουσιάζει στην εκτελεστική επιτροπή η νομική υπηρεσία του δήμου ή όπου δεν υπάρχει ο νομικός σύμβουλος του δήμου.
9) Εισηγείται τα σχέδια αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών και φυσικών καταστροφών, σε εναρμόνιση με τα αντίστοιχα σχέδια της περιφέρειας και του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη.
10) Παρακολουθεί, αξιολογεί και συντονίζει τη δράση των νομικών προσώπων και υπηρεσιών του δήμου και ενημερώνει σχετικά το δημοτικό συμβούλιο. Ο αρμόδιος αντιδήμαρχος συνεργάζεται με τον πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου του νομικού προσώπου και παρακολουθεί την υλοποίηση του προγράμματος δράσης του νομικού προσώπου ενημερώνοντας ανά τρίμηνο με γραπτή έκθεση τον δήμαρχο. Ο δήμαρχος όταν κρίνει ότι συντρέχει λόγος θέτει για συζήτηση στην Εκτελεστική Επιτροπή τα προβλήματα ή τις διαπιστώσεις που παρατηρούνται στην λειτουργία των νομικών προσώπων ή υποβάλλει ο ίδιος συστάσεις στον πρόεδρο του νομικού προσώπου. Στην συνεδρίαση όπου συζητούνται τα ανωτέρω θέματα καλείται υποχρεωτικά ο πρόεδρος του αντίστοιχου νομικού προσώπου ο οποίος λαμβάνει μέρος στη συζήτηση και παρέχει πληροφορίες ή εξηγήσεις για θέματα που θέτει ο δήμαρχος και τα μέλη της εκτελεστικής επιτροπής.
Η εκτελεστική επιτροπή των περιφερειών ασκεί τις ακόλουθες αρμοδιότητες:
1) Συντονίζει την κατάρτιση και έχει την ευθύνη της υλοποίησης του επιχειρησιακού προγράμματος, το οποίο και εισηγείται στο περιφερειακό συμβούλιο. Ο αρμόδιος για την κατάρτιση του επιχειρησιακού προγράμματος αντιπεριφερειάρχης, συνεργάζεται για τον σκοπό αυτό με τον αρμόδιο γενικό διευθυντή και ενημερώνει τον περιφερειάρχη και την εκτελεστική επιτροπή.
2) Καταρτίζει και εισηγείται στο περιφερειακό συμβούλιο τα τομεακά προγράμματα δράσης και έχει την ευθύνη της υλοποίησής τους. Ο αρμόδιος αντιπεριφερειάρχης, σε άμεση συνεργασία με τον αρμόδιο γενικό διευθυντή συντάσσει χρονοδιάγραμμα εργασιών και ενημερώνει σε τακτά χρονικά διαστήματα τον περιφερειάρχη για την πορεία των διαδικασιών κατάρτισης των ανωτέρω προγραμμάτων, ενώ συντονίζει σε συνεργασία με τους αρμόδιους κατά τομέα ή κατά τόπο αντιπεριφερειάρχες την συγκέντρωση των αναγκαίων δεδομένων για την πληρέστερη κατάρτιση των προγραμμάτων. Ο αντιπεριφερειάρχης συντάσσει την τελική εισήγηση αλλά και τις ενδιάμεσες εκθέσεις του και τις υποβάλλει στον περιφερειάρχη ο οποίος αποφασίζει εάν συντρέχει λόγος συζήτησης στην εκτελεστική επιτροπή επιμέρους τμημάτων του προγράμματος και δίνει κατευθύνσεις για την συνέχιση της κατάρτισης των τομεακών προγραμμάτων. Ο αρμόδιος για κάθε τομέα αντιπεριφερειάρχη, ή -σε περίπτωση διατομεακού προγράμματος- ο ίδιος ο περιφερειάρχης, ενημερώνουν σε τακτά χρονικά διαστήματα, τα οποία πρέπει να υπερβαίνουν τους τρεις μήνες, για την πορεία υλοποίησης κάθε προγράμματος υποβάλλοντας αντίστοιχη έκθεση, η οποία συζητείται και αξιολογείται από την επιτροπή.
3) Συγκεντρώνει και αξιολογεί τις προτάσεις των υπηρεσιών της περιφέρειας στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την κατάρτιση του προϋπολογισμού και εισηγείται το προσχέδιο του προϋπολογισμού προς τη οικονομική επιτροπή. Οι προτάσεις συγκεντρώνονται ανά τομέα και περιφερειακή ενότητα με ευθύνη του αρμοδίου αντιπεριφερειάρχη, ο οποίος τις εισηγείται στην εκτελεστική επιτροπή, ενώ ο περιφερειάρχης σε συνεργασία με τον αρμόδιο για τις οικονομικές υποθέσεις αντιπεριφερειάρχη και τον αρμόδιο γενικό διευθυντή συντάσσουν την έκθεση και εισηγούνται το προσχέδιο στην εκτελεστική επιτροπή η οποία, αφού το εγκρίνει, το εισηγείται στην περιφερειακή επιτροπή.
4) Συντάσσει και εισηγείται προς το περιφερειακό συμβούλιο τις προβλεπόμενες εκθέσεις πεπραγμένων. Οι εκθέσεις πεπραγμένων υποβάλλονται υπό την μορφή σχεδίου από τον αρμόδιο αντίστοιχα αντιπεριφερειάρχη και μετά από συζήτηση εγκρίνονται από την εκτελεστική επιτροπή η οποία δια του περιφερειάρχη ή του αρμόδιου αντιπεριφερειάρχη τις εισηγείται στο περιφερειακό συμβούλιο.
5) Έχει την ευθύνη για την πιστή εκτέλεση του προϋπολογισμού. Η εκτελεστική επιτροπή συζητά και αξιολογεί ανά τρίμηνο την πορεία υλοποίησης του προυπολογισμού και συντάσσει σχετική έκθεση, η οποία εμπεριέχει τα στοιχεία του απολογισμού ως προς το συγκεκριμένο τρίμηνο. Η σύνταξη της έκθεσης γίνεται στη βάση εισήγησης του αρμοδίου αντιπεριφερειάρχη η οποία συζητείται και εγκρίνεται από την εκτελεστική επιτροπή.
6) Παρακολουθεί, αξιολογεί και συντονίζει την δράση των υπηρεσιών της περιφέρειας. Η παρακολούθηση των υπηρεσιών της περιφέρειας πραγματοποιείται δια της συνεργασίας του αρμοδίου ανά τομέα ή τόπο αντιπεριφερειάρχη με τον αντίστοιχα αρμόδιο γενικό διευθυντή και τον εκτελεστικό γραμματέα της περιφέρειας. Με την συνεργασία αυτών επιτυγχάνεται ο συντονισμός της δράσης των υπηρεσιών. Ο αρμόδιος ανά τομέα ή τόπο αντιπεριφερειάρχης συντάσσει ενδιάμεσες εκθέσεις αξιολόγησης των υπηρεσιών ανά τετράμηνο και τις υποβάλλει στον περιφερειάρχη ο οποίος εάν κρίνει σκόπιμο τις εγγράφει για συζήτηση στην ημερήσια διάταξη της εκτελεστικής επιτροπής. Στις ανωτέρω εκθέσεις περιγράφεται σύντομο ιστορικό των ενεργειών και ο βαθμός επίτευξης των ενδιάμεσων στόχων. Η εκτελεστική επιτροπή αποφασίζει για τα μέτρα και τις πρωτοβουλίες που πρέπει να αναληφθούν για την βελτίωση των δράσεων των υπηρεσιών.
7) Παρακολουθεί, αξιολογεί και συντονίζει τη δράση των νομικών προσώπων που ανήκουν στην εποπτεία της περιφέρειας. Η αρμοδιότητα αυτή ασκείται κατά τον ανάλογο με την προηγούμενη τρόπο. Ο αρμόδιος αντιπεριφερειάρχης συνεργάζεται με τον πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου του νομικού προσώπου και παρακολουθεί στην υλοποίηση του προγράμματος δράσης του νομικού προσώπου. Ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου υποβάλει ανά τετράμηνο έκθεση πεπραγμένων στον αρμόδιο αντιπεριφερειάρχη ο οποίος αφού προσθέσει τις δικές παρατηρήσεις την υποβάλλει στον περιφερειάρχη. Ο περιφερειάρχης κρίνει όταν συντρέχει λόγος να θέσει για συζήτηση στην εκτελεστική επιτροπή τα προβλήματα ή τις διαπιστώσεις που παρατηρούνται στην λειτουργία των νομικών προσώπων ή υποβάλλει ο ίδιος συστάσεις στον πρόεδρο του νομικού προσώπου.
8) Εισηγείται στο περιφερειακό συμβούλιο το σχέδιο: i) οργανισμού εσωτερικής υπηρεσίας, ii) κανονισμού λειτουργίας υπηρεσιών, iii) κανονισμού μέτρησης και αξιολόγησης της απόδοσης των περιφερειακών υπηρεσιών. Τα σχέδια των παραπάνω κανονισμών εκπονούν οι αντίστοιχες υπηρεσιακές μονάδες με την ευθύνη του εκτελεστικού γραμματέα ο οποίος τα εισηγείται στην επιτροπή. Ο περιφερειάρχης μπορεί να αναθέσει την εκπόνηση των σχεδίων σε ομάδες διοίκησης έργου ή ομάδες εργασίας τις οποίες συγκροτεί για αυτόν το σκοπό. Τον συντονισμό των ομάδων αυτών αναλαμβάνει ο εκτελεστικός γραμματέας.
9) Εισηγείται στο περιφερειακό συμβούλιο σχέδιο χάρτας δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των πολιτών και μεριμνά για την έκδοση, ενημέρωση και διακίνηση οδηγού του πολίτη για τις παρεχόμενες υπηρεσίες της περιφέρειας σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή. Την ευθύνη για την εκπόνηση και την εισήγηση προσχεδίου της χάρτας δικαιωμάτων και υποχρεώσεων και την επιμέλεια για την σύνταξη του οδηγού του πολίτη την έχει ο εκτελεστικός γραμματέας και η νομική υπηρεσία της περιφέρειας.
10) Εισηγείται το σχέδιο του κανονισμού πληροφόρησης των πολιτών και του κανονισμού διαβούλευσης. Την ευθύνη για την εκπόνηση και την εισήγηση των προσχεδίων των παραπάνω κανονισμών την έχει ο εκτελεστικός γραμματέας και η νομική υπηρεσία της περιφέρειας.
11) Εισηγείται τα σχέδια αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών και φυσικών καταστροφών, σε εναρμόνιση με τα αντίστοιχα σχέδια της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας. Για την εκπόνηση των αντίστοιχων προσχεδίων συνεργάζεται η αρμόδια υπηρεσιακή μονάδα της περιφέρειας με τους αντιπεριφερειάρχες των περιφερειακών ενοτήτων.
12) Καταρτίζει τον κανονισμό λειτουργίας της.
4. Αρχές και κανόνες λειτουργίας της εκτελεστικής επιτροπής
Η λειτουργία της εκτελεστικής επιτροπής στους δήμους και στις περιφέρειες συγκαθορίζεται από τις ακόλουθες παραμέτρους:
Η εκτελεστική επιτροπή δεν είναι διοικητικό όργανο υπό την έννοια της λήψης άμεσα εκτελεστών διοικητικών αποφάσεων. Είναι κατεξοχήν όργανο συντονισμού, συλλογικής άσκησης της εκτελεστικής λειτουργίας σε πολιτικό επίπεδο και εισήγησης προγραμματικών αποφάσεων οι οποίες λαμβάνονται ως εκτελεστές αποφάσεις από το δημοτικό ή περιφερειακό συμβούλιο.
Η εκτελεστική επιτροπή είναι «κυβερνητικό όργανο» ιδιότητα που καθορίζει και την οργάνωση της εσωτερικής της λειτουργίας.
Ως κυβερνητικό όργανο δεν διέπεται από την αρχή της απόλυτης δημοσιότητας των συνεδριάσεών της. Στις συνεδριάσεις της επιτροπής η ηγετική ομάδα του δήμου ή της περιφέρειας διαμορφώνει διαλογικά τις προτάσεις της δημοτικής ή περιφερειακής ηγεσίας για τις επιμέρους τοπικές πολιτικές και τις δημοσιοποιεί διαμέσου της εισήγησης στο δημοτικό ή περιφερειακό συμβούλιο. Έτσι οι συνεδριάσεις αυτές δεν είναι δημόσιες αλλά οι αποφάσεις στις οποίες καταλήγει το όργανο ανακοινώνονται υποχρεωτικά και περιληπτικά, πέραν των αντίστοιχων εισηγήσεων προς το δημοτικό ή περιφερειακό συμβούλιο, και διαμέσου της ανάρτησης στην ιστοσελίδα του δήμου ή της περιφέρειας. Η υποχρέωση αυτή πρέπει να τηρείται ως ελάχιστη εγγύηση της αρχής της διαφάνειας και της ενημέρωσης των πολιτών. Η μη τήρηση της αρχής δεν επιφέρει ακυρότητα των αποφάσεων αλλά αποτελεί παράβαση καθήκοντος για τους αρμόδιους να συντάξουν, να εγκρίνουν και να αναρτήσουν την περίληψη των αποφάσεων στην ιστοσελίδα, δηλαδή για τον δήμαρχο ή περιφερειάρχη και τον γενικό γραμματέα του δήμου ή τον εκτελεστικό γραμματέα της περιφέρειας αντίστοιχα, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στο σχέδιο του προτύπου κανονισμού λειτουργίας της επιτροπής.
Ο δήμαρχος και ο περιφερειάρχης προεδρεύουν των εκτελεστικών επιτροπών αντίστοιχα και διευθύνουν τη συζήτηση επιχειρώντας να διαμορφωθεί συμφωνία και αποδοχή των εισηγήσεων. Τις εισηγήσεις παρουσιάζει ο δήμαρχος ή ο περιφερειάρχης ή οι οριζόμενοι ως εισηγήτες αρμόδιοι αντιδήμαρχοι ή αντιπεριφερειάρχες ή ο γενικός γραμματέας του δήμου ή ο εκτελεστικός γραμματέας της περιφέρειας εφόσον οριστούν ως εισηγητές από τον δήμαρχο ή τον περιφερειάρχη αντίστοιχα ή, τέλος, αρμόδιοι υπηρεσιακοί παράγοντες. Επί των εισηγήσεων τοποθετούνται τα μέλη της εκτελεστικής επιτροπής και εφόσον διαμορφωθούν περισσότερες της μίας γνώμες τότε λαμβάνονται αποφάσεις με ψηφοφορία. Στις περιπτώσεις ισοψηφίας η ψήφος του δημάρχου ή του περιφερειάρχη αντίστοιχα έχουν διπλή ισχύ.
Θέματα μπορούν να προτείνουν για εγγραφή στην ημερήσια διάταξη και συζήτηση, πέραν του δημάρχου και του περιφερειάρχη, και τα μέλη της εκτελεστικής επιτροπής, δηλαδή οι αντιδήμαρχοι ή οι αντιπεριφερειάρχες αντίστοιχα. Στην περίπτωση αυτή η πρόταση του θέματος πρέπει να συνοδεύεται από εισηγητικό- ενημερωτικό σημείωμα ενώ ο προτείνων, εφόσον εγγραφεί το θέμα στην ημερήσια διάταξη, το εισηγείται.
Σε κάθε περίπτωση όμως ο δήμαρχος ή ο περιφερειάρχης διαμορφώνουν την ημερήσια διάταξη και συνεπώς «ελέγχουν» την θεματολογία της εκτελεστικής επιτροπής ως έχοντες εξάλλου την θεσμική ευθύνη για την κατεύθυνση του δήμου ή της περιφέρειας αντίστοιχα.
5. Υποχρεώσεις του δημάρχου, του περιφερειάρχη και των μελών της εκτελεστικής επιτροπής
Ο δήμαρχος και περιφερειάρχης οφείλουν να επιλύουν άμεσα με απόφασή τους κάθε σύγκρουση αρμοδιοτήτων μεταξύ των αντιδημάρχων ή των αντιπεριφερειαρχών και να αναθεωρούν ή τροποποιούν για τον σκοπό αυτό τις αποφάσεις του περί ανάθεσης ή μεταβίβασης αρμοδιοτήτων. Στην λειτουργία τους αυτή μπορούν να λαμβάνουν υπόψη και την γνώμη της εκτελεστικής επιτροπής. Η απόφαση ανάθεσης των αρμοδιοτήτων για μεν τις περιφέρειες δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης για δε τους δήμους αναρτάται στην ιστοσελίδα του δήμου και δημοσιεύεται σε μία τοπική ημερήσια ή εβδομαδιαία εφημερίδα. Παρότι περιορίζονται, όπως προαναφέραμε στον καθορισμό της σύνθεσης της εκτελεστικής επιτροπής, δηλαδή στην ανάκληση των αντιδημάρχων ή των αντιπεριφερειαρχών εντούτοις δεν δεσμεύονται για το περιεχόμενο των αρμοδιοτήτων τις οποίες μπορούν να ανακαθορίζουν αρκεί να τηρούν τους τύπους της δημοσιότητας των αποφάσεών τους.
Τα μέλη της εκτελεστικής επιτροπής κατά την άσκηση των καθηκόντων τους οφείλουν να μεριμνούν για την εφαρμογή των αρχών της χρηστής διοίκησης, της αποτελεσματικότητας, της διαφάνειας και της λογοδοσίας.
Τα μέλη της εκτελεστικής επιτροπής, συμπεριλαμβανομένου και του δημάρχου ή του περιφερειάρχη, οφείλουν να απέχουν από την συζήτηση θέματος και την λήψη επί αυτού απόφασης που σχετίζεται με προσωπικό συμφέρον των ιδίων ή συγγενών τους έως και δευτέρου βαθμού, εξ αίματος ή εξ αγχιστείας.
Η συμμετοχή των αντιδημάρχων ή των αντιπεριφερειαρχών αντίστοιχα στη συνεδρίαση της εκτελεστικής επιτροπής είναι υποχρεωτική. Ο αντιδήμαρχος ή ο αντιπεριφερειάρχης μπορεί να απουσιάζει μόνο για σοβαρό λόγο που αφορά προσωπικό ή οικογενειακό πρόβλημα το οποίο γνωστοποιεί εγκαίρως στον περιφερειάρχη ή για ανειλημμένες υποχρεώσεις στο πλαίσιο των καθηκόντων του που δεν μπορεί να αναβληθούν, γεγονός που πρέπει επίσης να γνωστοποιήσει στον περιφερειάρχη. Σε κάθε άλλη περίπτωση η απουσία του είναι αδικαιολόγητη.
Η αναιτιολόγητη απουσία του αντιδημάρχου ή του διορισμένου από τον περιφερειάρχη αντιπεριφερειάρχη για περισσότερες από τρεις συνεχόμενες συνεδριάσεις της εκτελεστικής επιτροπής συνιστά σοβαρό λόγο ανάκλησης του διορισμού του. Για την αναιτιολόγητη απουσία του «αιρετού» αντιπεριφερειάρχη δεν είναι ασφαλώς δυνατή η ανάκλησή του αλλά ο περιφερειάρχης οφείλει να ενημερώσει τον ελεγκτή νομιμότητας ο οποίος ασκεί τον πειθαρχικό έλεγχο. Βεβαίως στις περιπτώσεις αυτές έχει πλέον διαμορφωθεί κατάσταση πολιτικής κρίσης στην περιφερειακή ηγεσία.
6. Επίλογος
Η λειτουργία της εκτελεστικής επιτροπής στοχεύει κυρίως στον πολιτικό συντονισμό του δήμου ή της περιφέρειας και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον διότι διαμέσου αυτής της λειτουργίας η δημοτική ή περιφερειακή ηγεσία επιτυγχάνει την αποτελεσματική διαμόρφωση και άσκηση των τοπικών πολιτικών, διαμορφώνει όρους διαφάνειας και λογοδοσίας, θέτει κανόνες συγκρότησης της δημοτικής και περιφερειακής «κυβερνητικής λειτουργίας» και οργανώνει το σχήμα κατανομής και άσκησης των κατανεμημένων αρμοδιοτήτων μεταξύ των άμεσα αιρετών ηγετών του δήμου ή της περιφέρειας και των συνεργατών τους στην άσκηση της δημοτικής ή περιφερειακής εξουσίας συλλογικοποιώντας την ευθύνη της λογοδοσίας τόσο προς το δημοτικό ή περιφερειακό συμβούλιο όσο και προς την «δημοτική» ή « περιφερειακή» κοινωνία
[1] Ο δήμαρχος προασπίζει τα τοπικά συμφέροντα, κατευθύνει τις δράσεις του δήμου για την υλοποίηση του σχεδίου ανάπτυξης, διασφαλίζει την ενότητα της τοπικής κοινωνίας και ασκεί τα καθήκοντά του με γνώμονα τις αρχές της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας. Ειδικότερα, ο δήμαρχος:
1.1. Εκπροσωπεί το δήμο στα δικαστήρια και σε κάθε δημόσια αρχή.
1.2. Εκτελεί τις αποφάσεις του δημοτικού συμβουλίου, της οικονομικής και της επιτροπής ποιότητας ζωής. H μη εκτέλεση των αποφάσεων αυτών συνιστά σοβαρή πειθαρχική παράβαση καθήκοντος.
1.3. Ορίζει τους αντιδημάρχους, συγκαλεί και προεδρεύει της εκτελεστικής επιτροπής και συντονίζει την υλοποίηση των αποφάσεών της.
1.4. Είναι προϊστάμενος των υπηρεσιών του δήμου. Ως προϊστάμενος όλου του προσωπικού του δήμου εκδίδει τις πράξεις που προβλέπουν οι σχετικές διατάξεις για το διορισμό, τις κάθε είδους υπηρεσιακές μεταβολές και την άσκηση του πειθαρχικού ελέγχου.
1.5. Συνυπογράφει τους βεβαιωτικούς καταλόγους και τα χρηματικά εντάλματα πληρωμής των δαπανών, οι οποίες έχουν εκκαθαριστεί από την αρμόδια υπηρεσία του δήμου.
1.6. Υπογράφει τις συμβάσεις που συνάπτει ο δήμος.
1.7. Εκδίδει τις άδειες που προβλέπονται από τις διατάξεις που διέπουν τις αρμοδιότητες του δήμου.
1.8. Εκδίδει πιστοποιητικά προσωπικής και οικογενειακής κατάστασης των δημοτών, καθώς και τις βεβαιώσεις μόνιμης κατοικίας.
1.9. Συνιστά ομάδες εργασίας και ομάδες διοίκησης έργου από μέλη του δημοτικού συμβουλίου, υπαλλήλους του δήμου, υπαλλήλους του δημόσιου τομέα ή ιδιώτες για τη μελέτη και επεξεργασία θεμάτων του δήμου, καθορίζοντας τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας τους.
[2] Οι αντιδήμαρχοι επικουρούν τον δήμαρχο. Είναι σύμβουλοι της πλειοψηφίας που ορίζει ο δήμαρχος και στους οποίους μεταβιβάζει την άσκηση αρμοδιοτήτων καθ' ύλη και κατά τόπο. Οι κατά τόπον αρμοδιότητες ασκούνται στα όρια μιας ή περισσότερων δημοτικών ενοτήτων. Οι αντιδήμαρχοι, εκτός των καθ' ύλην αρμοδιοτήτων που μεταβιβάζει σε αυτούς ο δήμαρχος, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται οπωσδήποτε και οι αρμοδιότητες για θέματα διαφάνειας και ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, ασκούν και τις ακόλουθες κατά τόπον αρμοδιότητες:
1.1. Έχουν την ευθύνη της λειτουργίας των δημοτικών υπηρεσιών που είναι εγκατεστημένες στη δημοτική ενότητα.
1.2. Παρακολουθούν την εξέλιξη των έργων και των εργασιών που εκτελούνται στη δημοτική ενότητα.
1.3. Μεριμνούν για την καλή κατάσταση και λειτουργία του εξοπλισμού που βρίσκεται στη δημοτική ενότητα.
1.4. Υπογράφουν με εξουσιοδότηση του δημάρχου, βεβαιώσεις, πιστοποιητικά και λοιπά διοικητικά έγγραφα που εκδίδονται από τις δημοτικές υπηρεσίες που λειτουργούν στα όρια της δημοτικής ενότητας.
1.5. Συνεργάζονται με τους προέδρους των τοπικών και δημοτικών κοινοτήτων και τους εκπροσώπους των τοπικών κοινοτήτων για την επίλυση των προβλημάτων τους.
1.6. Ασκούν κάθε άλλη αρμοδιότητα που μπορεί να τους μεταβιβάζει με απόφασή του ο δήμαρχος, που αφορά τη δημοτική ενότητα.
[3] Ο περιφερειάρχης προασπίζει το δημόσιο συμφέρον, κατευθύνει την υλοποίηση του σχεδίου περιφερειακής ανάπτυξης και ασκεί τα καθήκοντά του με γνώμονα τις αρχές της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας.
Ο περιφερειάρχης έχει επίσης τις κατωτέρω αρμοδιότητες:
1.1. Εκδίδει όλες τις πράξεις μη κανονιστικού χαρακτήρα, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία,
1.2. Εκτελεί τις αποφάσεις του περιφερειακού συμβουλίου, της εκτελεστικής επιτροπής και της οικονομικής επιτροπής,
1.3. Συγκαλεί και προεδρεύει της εκτελεστικής επιτροπής και συντονίζει την υλοποίηση των αποφάσεών της,
1.4. Εκπροσωπεί την περιφέρεια δικαστικώς και εξωδίκως,
1.5. Είναι προϊστάμενος των υπηρεσιών της περιφέρειας. Ως προϊστάμενος όλου του προσωπικού της περιφέρειας εκδίδει τις πράξεις που προβλέπουν οι σχετικές διατάξεις για το διορισμό, τις κάθε είδους υπηρεσιακές μεταβολές και την άσκηση του πειθαρχικού ελέγχου,
1.6. Διατάσσει την είσπραξη των εσόδων της περιφέρειας και αποφασίζει για τη διάθεση των πιστώσεων του προϋπολογισμού,
1.7. Υπογράφει τις συμβάσεις που συνάπτει η περιφέρεια,
1.8. Συνιστά ομάδες εργασίας και ομάδες διοίκησης έργου από μέλη του περιφερειακού συμβουλίου, υπαλλήλους της περιφέρειας, υπάλληλους του δημόσιου τομέα ή ιδιώτες για τη μελέτη και επεξεργασία θεμάτων της περιφέρειας, καθορίζοντας τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας τους.
1.9. Συγκροτεί συλλογικά όργανα, εφόσον η συγκρότησή τους δεν ανατίθεται από το νόμο σε άλλα όργανα και
1.10. Μπορεί να μεταβιβάζει την άσκηση αρμοδιοτήτων του σε μέλη του περιφερειακού συμβουλίου, καθώς και να παρέχει εξουσιοδότηση υπογραφής με εντολή του σε προϊσταμένους υπηρεσιών της περιφέρειας, με εξαίρεση χρηματικά εντάλματα πληρωμών.
1.11. Προσέρχεται μια φορά κατ' έτος στην επιτροπή θεσμών και διαφάνειας της Βουλής σύμφωνα με τον κανονισμό αυτής, όπου παρουσιάζει τον ετήσιο απολογισμό πεπραγμένων του περιφερειάρχη και της εκτελεστικής επιτροπής σύμφωνα με το άρθρο 185 του ν. 3852/2010, συνοδευόμενο με τα πρακτικά της συνεδρίασης του περιφερειακού συμβουλίου, την ετήσια έκθεση του περιφερειακού συμπαραστάτη, καθώς και την ετήσια έκθεση του οικείου ελεγκτή νομιμότητας για την περιφέρειά του. Ο ανωτέρω ετήσιος απολογισμός κοινοποιείται και στον Υπουργό Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης.
1.12. Παρουσιάζει τον προϋπολογισμό της περιφέρειας στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής σύμφωνα με τα οριζόμενα σε σχετικές διατάξεις του Κανονισμού της.
[4] Οι αντιπεριφερειάρχες:
2.1. Επικουρούν τον περιφερειάρχη είτε εκλέγονται άμεσα είτε ορίζονται από αυτόν κατά το άρθρο 160 του ν.3852/2010
2.2. Ο περιφερειάρχης αναθέτει σε όλους τους αντιπεριφερειάρχες την άσκηση τομέων αρμοδιοτήτων της περιφέρειας και μπορεί, επίσης, να τους μεταβιβάζει την άσκηση συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων του. Η απόφαση ανάθεσης και μεταβίβασης αρμοδιοτήτων δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης
3. Οι άμεσα εκλεγόμενοι αντιπεριφερειάρχες έχουν επιπλέον και τις ακόλουθες αρμοδιότητες:
3.1. Συντονίζουν και εποπτεύουν τις υπηρεσίες της περιφέρειας που λειτουργούν στα όρια της περιφερειακής ενότητας,
3.2. Εκτελούν τις αποφάσεις του περιφερειάρχη, του περιφερειακού συμβουλίου και της οικονομικής επιτροπής, που αφορούν την περιφερειακή ενότητα όπου είναι κατά τόπο αρμόδιοι. Η αρμοδιότητα αυτή ασκείται σε συνεργασία με τον περιφερειάρχη και στο πλαίσιο των τοπικής αναφοράς αρμοδιοτήτων που τους έχει μεταβιβάσει.
3.3. Ασκούν όλες τις τοπικής αναφοράς αρμοδιότητες που τους μεταβιβάζει ο περιφερειάρχης,
3.4. Διατυπώνουν εισήγηση προς το περιφερειακό συμβούλιο για το σχεδιασμό μέτρων πολιτικής προστασίας της περιφερειακής ενότητας,
3.5. Έχουν την ευθύνη της διάθεσης και του συντονισμού δράσης του απαραίτητου δυναμικού και μέσων για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των φυσικών και άλλων καταστροφών στην περιφερειακή ενότητά τους, σύμφωνα με τις οδηγίες και τις κατευθύνσεις που τους παρέχει ο περιφερειάρχης,
3.6. Προεδρεύουν του Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας της περιφερειακής ενότητας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου