ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΟΝΟ ΕΝΑΣ ΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Άρθρο του Δημήτρη Κατσούλη

Νομικού, τ. Δημάρχου 

Το επεισόδιο που δημοσιοποιήθηκε σήμερα το απόγευμα με πρωταγωνιστή στέλεχος του Υπουργείου Οικονομικών και μάλιστα μέλος του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας, με την φράση « είστε οι  Ταλιμπάν της αυτοδιοίκησης…» δεν είναι κεραυνός εν αιθρία. Είναι η εύλογη συνέπεια προϊούσας απαξίωσης της τοπικής αυτοδιοίκησης ως βασικού πυλώνα του δημοκρατικού πολιτικού και διοικητικού συστήματος της χώρας. Η συγκρότηση του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας ήταν η κρίσιμη στιγμή της αμφισβήτησης της διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας της τοπικής αυτοδιοίκησης, της εγκατάλειψης των συνταγματικών  εγγυήσεων, της υπαναχώρησης από το ευρωπαϊκό αυτοδιοικητικό κεκτημένο, της επιστροφής στην εποχή πριν από τον Δημοτικό Κώδικα του 1980.

Η επιστροφή στην εποχή που η τοπική αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα ήταν ένας συνταγματικά κατοχυρωμένος και εναρμονισμένος με το ευρωπαϊκό κεκτημένο θεσμός δεν μπορεί να υπάρξει όσο ισχύει η νομοθεσία της χειραγώγησης, όσο εξακολουθεί ο εξευτελισμός μέσα από το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας.

Η διοικητική αυτοτέλεια, με το περιεχόμενο της τοπικής αυτονομίας που καταστρώνει ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Τοπικής Αυτονομίας, δηλαδή η άσκηση του δικαιώματος και η κατοχύρωση της ικανότητας των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης να ρυθμίζουν και να διευθύνουν σημαντικό μέρος των δημοσίων υποθέσεων καθώς και οι συνακόλουθες εγγυήσεις της οικονομικής και οργανωτικής λειτουργικής αυτοτέλειας, είναι υπόθεση που έχουν χρέος αλλά και καθήκον να προασπίσουν, να κατοχυρώσουν και να αναβαθμίσουν οι ίδιοι οι αιρετοί των Δήμων και των Περιφερειών.

Όσο ανέχονται αυτή η σοβαρή αποστολή να  διακυβεύεται από τις προτεραιότητες, τις αγκυλώσεις και κυρίως την βουλιμία για περισσότερη εξουσία  των Υπουργών και της ανώτατης γραφειοκρατίας των Υπουργείων ή ακόμη και από τον ανταγωνισμό των αιρετών του παραπαίοντος κεντρικού πολιτικού συστήματος  η χειραγώγηση και η υποβάθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης θα συνεχιστεί και μάλλον με ξέφρενο ρυθμό.

Αυτή η Κεντρική Εξουσία που τόσο νοιάζεται για την νομιμότητα, τη διαφάνεια και την πάταξη της διαφθοράς στην τοπική αυτοδιοίκηση προτιμά να αφήνει στα αζήτητα τον θεσμό του Ελεγκτή Νομιμότητας που θεσπίζει ο Καλλικράτης καταστρώνοντας μάλιστα και την στελέχωσή του, προτιμά να ασκείται ο έλεγχος από ημιμαθείς ελεγκτικές υπηρεσίες, να προσθέτει διαρκώς ασφυκτικούς και ατελέσφορους ελέγχους από ελεγκτικούς μηχανισμούς που δεν κατανοούν ούτε σέβονται το συνταγματικό καθεστώς της τοπικής αυτοδιοίκησης, προτιμά να αγκαλιάζει ασφυκτικά μέχρι πνιγμού τους Δήμους και τις Περιφέρειες υποβάλλοντάς τους σε γραφειοκρατικές, χρονοβόρες και συνήθως ανοργάνωτες διαδικασίες υποβολής στοιχείων και δεδομένων, αδιαφορώντας για την λειτουργικότητα και την αποτελεσματικότητα των δημοτικών και περιφερειακών υπηρεσιών.

Δεν είναι λοιπόν το ζητούμενο ούτε η υπαγωγή της τοπικής αυτοδιοίκησης στην τήρηση των συμφωνηθέντων με την Τρόϊκα ούτε η προσπάθεια διαπραγμάτευσης για να υποστεί λιγότερο θάνατο. Το ζητούμενο είναι η υπεράσπιση του δημοκρατικού και συνταγματικού κεκτημένου της αυτοδιοίκησης αλλά και κάτι παραπέρα.

Η τοπική αυτοδιοίκηση μέσα από τις αποφάσεις των συνεδρίων της έχει προ ετών προσδιορίσει την μορφή του κράτους και την θέση που πρέπει να αποκτήσει ο θεσμός στο πλαίσιο της Δημοκρατικής Πολιτείας. Εξάλλου με αυτή την στρατηγική υποστήριξε μεταρρυθμίσεις που  εισέφεραν τομές στο τοπικό πολιτικό σύστημα, άλλο εάν στην εφαρμογή τους ιδίως  το κεντρικό κράτος κατόρθωσε να τις οδηγήσει στην κατεύθυνση της χειραγώγησης και όχι της χειραφέτησης του θεσμού.

Επιτελικό κεντρικό κράτος, με ισχυρή και αποτελεσματική αυτοδιοίκηση πρώτου και δευτέρου βαθμού, με ευρεία αποκέντρωση αρμοδιοτήτων στην  κατεύθυνση των αρχών της  ευρωπαϊκής αυτοδιοίκησης, με έμφαση στις αρχές της εγγύτητας και της επικουρικότητας.

Αυτό σημαίνει ότι στην τοπική αυτοδιοίκηση έχει διαμορφωθεί από χρόνια μία στρατηγική μεταρρύθμισης του Κράτους και του πολιτικού και διοικητικού συστήματος, στρατηγική που υποστηρίζεται από όλους τους αιρετούς ανεξαρτήτως της πολιτικής τους ένταξης. Αυτή η προοπτική τώρα απομακρύνεται γιατί το κεντρικό κράτος υπό την καθοδήγηση πλέον του Υπουργείου Οικονομικών και της Ανώτατης Γραφειοκρατικής του Κάστας  φρόντισε να υπαγάγει την τοπική αυτοδιοίκηση στον ασφυκτικό έλεγχό του. Είναι το ίδιο Υπουργείο και η ίδια Γραφειοκρατική Κάστα που επίμονα λήστευε τους πόρους της αυτοδιοίκησης αποκρύπτοντας διαρκώς  την αληθινή απόδοση των θεσμοθετημένων και συνταγματικά κατοχυρωμένων πόρων  της.

Η πρόταξη του στρατηγικού στόχου για την ισχυρή και αποτελεσματική αυτοδιοίκηση, για ένα πολιτικό και διοικητικό σύστημα που να βασίζεται στο επιτελικό κεντρικό κράτος, στις περιφέρειες και τους δήμους, ως τρεις βασικούς πυλώνες της λαϊκής κυριαρχίας,  είναι πλέον το μοναδικό πολιτικό και θεσμικό διακύβευμα γύρω από το οποίο έχουν καθήκον να συσπειρωθούν οι αιρετοί της αυτοδιοίκησης. Τίποτε λιγότερο από αυτό. Αυτή την μεταρρύθμιση πρέπει να προτάξουν, αυτή η μεταρρύθμιση αφορά την χώρα, την κοινωνία και την δημοκρατία. Και την αφορά Τώρα!!!

Η διεκδίκηση της δημοκρατικής μεταρρύθμισης στο πολιτικό και διοικητικό σύστημα δεν μπορεί όμως να είναι ζήτημα ψηφισμάτων ή διακηρύξεων. Χρειάζεται θετικές πρωτοβουλίες για την διαμόρφωση των αναγκαίων συνθηκών αλλά και των πολιτικών και κοινωνικών συμμαχιών που θα την επιβάλλουν.

Σε λίγους μήνες οι τοπικές  κοινωνίες θα κληθούν να εκλέξουν τις νέες δημοτικές και περιφερειακές αρχές. Είναι η ώρα της λογοδοσίας και της αξιολόγησης για μία ταραγμένη και οδυνηρή θητεία. Είναι το τέλος μίας εποχής έτσι και αλλιώς. Είναι η ώρα όμως για να για να χαραχθεί ο δρόμος της νέας εποχής. Αυτή η νέα εποχή πρέπει να είναι η εποχή της ισχυρής και αποτελεσματικής τοπικής αυτοδιοίκησης, η εποχή της δημοκρατικά δομημένης πολιτείας στους Δήμους και στις Περιφέρειες. Εάν δεν δοθεί τώρα ο αγώνας για την υπεράσπιση  των συνταγματικών εγγυήσεων του θεσμού, με σχέδιο, μέθοδο και αγωνιστικότητα, η Ελλάδα θα γίνει η μοναδική χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης χωρίς  τοπική αυτοδιοίκηση.