ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

ΠΑΤΗΣΤΕ  ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Απόσπασμα από το συλλογικό έργο: Π.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ-Δ.ΚΑΤΣΟΥΛΗ, ΟΙ ΧΑΡΤΕΣ ΚΑΙ Η ΕΡΥΩΠΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ, Αθήνα, 1995, έκδοση της ΤΕΔΚΝΑ. Το απόσπασμα αναφέρεται στην αναλυτική παρουσίαση του Ευρωπαϊκού Αστικού Χάρτη του C.P.L.R.E.. Ειδικότερα αναπτύσσεται το θέμα: Τα δικαιώματα των πολιτών στην καθημερινότητα της πόλης το οποίο είχα επεξεργαστεί στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Σήμερα  πολλά από αυτά έχουν  καταστεί αυτονόητα και άλλα ακόμη ζητούμενα. Τώρα πιά όλα είναι υπό αμφισβήτηση και  απαιτούν νέα διεκδίκηση και επανακαθορισμό. Τίποτε όμως δεν πρέπει να πεταχθεί στο καλάθι της ιστορίας. Όλα παίζονται και μάλιστα με νέους όρους και νέες αγωνιστικότητες.

 Έγραφε τότε στον πρόλογο του βιβλίου ο αξέχαστος και πάντοτε παρών Γιώργος Παπαδημητρίου "Η πρόκληση είναι μεγάλη και οι προσδοκίες που γεννά ελπιδοφόρες. Ειδικότερα αποδεκτή πεποίθηση αποτελεί ότι η τοπική αυτοδιοίκηση προσφέρει καλύτερες συνθήκες για την λειτουργία της δημοκρατίας στην καθημερινή ζωή μας, συνιστά δε προνομιακό χώρο για την αναζωογόνησή της. Η προοπτική αυτή πρέπει, δίχως άλλη καθυστέρηση, να γίνει αντιληπτή  και στον τόπο μας".

Ο πρωτοπόρος οραματιστής της τοπικής δημοκρατίας Παναγιώτης Παπαγιάννης έγραφε στον επίλογο του βιβλίου μας " Τελικά Εμείς οι άνθρωποι- οι πολίτες, αυτές τις πολιτικές είμαστε υποχρεωμένοι να τις υπερασπίσουμε και να τις ασκήσουμε. Να αποκτήσουμε το ¨δικό μας χώρο!" και κατέληγε με το ομώνυμο ποιήμα του  Άρη Αλεξάνδρου "Εδώ θα επιμένεις/χωρίς ποτέ να καταφύγεις/ στην βολική απόγνωση, ποτέ στην παραφροσύνη/...Κι ας έχουν σήμερα τη δύναμη εκείνοι, που οικοδομούνε ερημώσεις/ Κι ας βλέπεις φάλλαγες ανθρώπων/ να τοποθετούνται σε αυστηρά τετράγωνα/ σαν πιόνια/ Εσύ να επιμένεις/ σάμπως νάσουν σίγουρος πως θαρθεί/ μια μέρα/ Θέλεις δεν θέλεις πρέπει/ να αποκτήσεις "ΕΝΑ ΔΙΚΟ ΣΟΥ ΧΩΡΟ".

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ

Στ.Μπένος: Προκλήσεις και Προτεραιότητες για τις πόλεις σήμερα

Αναδημοσίευση από: www.citybranding.gr/   Δευτέρα, 14 Φεβρουαρίου 2011

Τον Σεπτέμβριο του 2006 το ΙΣΤΑΜΕ οργάνωσε στην Πάτρα εκδήλωση με θέμα "Προκλήσεις και Προτεραιότητες  για τις πόλεις σήμερα", με τη συμμετοχή του Σταύρου Μπένου, ξεχωριστής προσωπικότητας στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Στην ομιλία του, που στηρίζεται σε βιωμένη εμπειρία , παρουσιάζει την αλλαγή ρόλου των δημοτικών αρχών με την πάροδο του χρόνου και των θεσμικών αλλαγών , αναφέρεται στα διάφορα μοντέλα Δημάρχων και υποδεικνύει τη μεγάλη πρόκληση για τους Δήμους. Τον σχεδιασμό της Τοπικής ανάπτυξης.

"Θέλω να κρατήσετε τρεις ενότητες από αυτά που θα σας πω.

Η πρώτη ενότητα που πρέπει να έχει κανείς υπόψη του για να μιλήσει για το ρόλο μιας σύγχρονης πόλης, είναι το θεσμικό της περιβάλλον.

Η δεύτερη έχει να κάνει με τα βασικά εργαλεία που πρέπει να έχει στα χέρια της για να μπορέσει να απογειωθεί πραγματικά.  

Η τρίτη και σημαντικότερη είναι το υποκείμενο στο οποίο απευθύνεται που είναι οι πολίτες της. Με βάση αυτούς τους άξονες θα ξεφυλλίσουμε απόψε τις βιωματικές μου σελίδες για την πόλη και την αυτοδιοίκηση. 

Ερχόμαστε στον πρώτο άξονα,  στο θεσμικό περιβάλλον.  Η αυτοδιοίκηση στην πατρίδα μας έχει κάνει δυο μεγάλους ιστορικούς κύκλους, τους οποίους εγώ τους έζησα.

Ο πρώτος έχει να κάνει με το ότι έγινε από Συνδικάτο τοπική λαϊκή εξουσία. Όταν εγώ έγινα Δήμαρχος δεν ξεχώριζες το Δήμαρχο από τον Πρόεδρο του Εργατικού Κέντρου. Ήταν τόσο ασήμαντες οι αρμοδιότητες που μοιραία τα πράγματα ωθούσαν την αυτοδιοίκηση σε ένα αμιγώς διεκδικητικό ρόλο και διαμόρφωναν χαρακτηριστικά συνδικαλιστικά. Εγώ έζησα τη μαγική αυτή περίοδο που η αυτοδιοίκηση άρχισε σιγά – σιγά να μεταπλάθεται και να γίνεται τοπική λαϊκή εξουσία. 

Ο δεύτερος μεγάλος ιστορικός κύκλος,  που σε μεγάλο βαθμό τον οφείλουμε σε μία πολύ μεγάλη προσωπικότητα της πολιτικής,  τον αείμνηστο Γιώργο Γεννηματά, ήταν η κατάκτηση ενός σημαντικού πεδίου που ήταν μέχρι τότε πεδίο οριακό έως άγνωστο για την αυτοδιοίκηση. Σήμερα είναι το μεγάλο κεκτημένο της,  η τοπική ανάπτυξη.  Παλιά δεν τολμούσε ο Δήμαρχος να σκεφτεί ότι μπορεί να είναι πρωταγωνιστής,  ήταν παρίας της τοπικής ανάπτυξης. Σήμερα είναι ο ουσιαστικός πρωταγωνιστής. Αυτός είναι ο δεύτερος κύκλος.

Αλίμονο όμως από τη δεκαετία του ’80  και μετά υπάρχει μια υποχώρηση ιδεολογική. Όχι ιδεολογική με την έννοια του ρόλου του πολιτικού συστήματος και των κομμάτων,  αλλά του ρόλου της ιδεολογίας και του κινηματικού χαρακτήρα της ίδιας της αυτοδιοίκησης.  Προς το τέλος της δεκαετίας του ’80, τη δεκαετία του ’90, έγινε μια μετάλλαξη της αυτοδιοίκησης. Εν πολλοίς έγινε διαχειριστικός θεσμός και επικάθισαν στις δάφνες τους οι αυτοδιοικητικοί με τις κατακτήσεις των δυο προηγούμενων κύκλων που σας προανέφερα.  Και ενώ η Τοπική Αυτοδιοίκηση καλπάζει κυριολεκτικά σε όλο τον κόσμο,  διεκδικώντας καινούρια πεδία,  καινούριες δραστηριότητες στην πατρίδα μας ένα τέτοιο Κίνημα ακόμη δυστυχώς δεν έχει αναπτυχθεί.

«ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑ» ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ

Από την φιλόδοξη απόπειρα στο μεταρρυθμιστικό λάθος

Του Δημήτρη Ι. Κατσούλη

Δικηγόρου, τ. Δημάρχου Αυλώνος Ευβοίας

1.    Η αρχή της «νησιωτικότητας» στην διοικητική μεταρρύθμιση.

Με το πρόγραμμα Καλλικράτης επιχειρείται η ουσιαστική ανακατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ των δύο επιπέδων τοπικής αυτοδιοίκησης – κατά κύριο λόγο- αλλά και μεταξύ της αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης διοίκησης κατά  δεύτερο λόγο. Εκείνο όμως που είναι αξιοσημείωτο είναι η εφαρμογή της αρχής της νησιωτικότητας, για πρώτη φορά μετά την συμπερίληψη της ερμηνευτικής διάταξης του άρθρου 101 του Συντάγματος 2001 για την νησιωτικότητα^[1]. Ορίζονται  επιπλέον αρμοδιότητες για τους νησιώτικους δήμους, καταρχήν των τριών νησιώτικων περιφερειών, του Νοτίου Αιγαίου, του Βορείου Αιγαίου και των Ιονίων Νήσων.

Συγκεκριμένα, η ερμηνευτική δήλωση του άρθρου 101 Συντ. έχει ως εξής: «Ο κοινός νομοθέτης και η διοίκηση όταν δρα κανονιστικά έχουν υποχρέωση να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες των νησιώτικων περιοχών.» Πέραν αυτής όμως ο συντακτικός νομοθέτης αναφέρεται ειδικότερα προαγωγή της οικονομίας των νησιώτικων περιοχών με την επιταγή του άρθρου 106, παρ.1 του Συντ. όπου συγκεκριμένα αναφέρεται ότι το «….το Κράτος προγραμματίζει και συντονίζει την οικονομική δραστηριότητα στη Χώρα, επιδιώκοντας να εξασφαλίζει την οικονομική ανάπτυξη όλων των τομέων της εθνικής οικονομίας. .Λαμβάνει τα επιβαλλόμενα μέτρα για την αξιοποίηση των πηγών του εθνικού πλούτου, από την ατμόσφαιρα και τα υπόγεια ή υποθαλάσσια κοιτάσματα, για την προώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης και την προαγωγή ιδίως της οικονομίας των ορεινών, νησιώτικων και παραμεθόριων περιοχών».^[2]

Αντίστοιχης σημασίας είναι και η αναφορά της Συνθήκης του Άμστερνταμ που μεταξύ των άλλων επιβεβαιώνει, στο άρθρο 158,  ότι «Η Κοινότητα, προκειμένου να προαχθεί η αρμονική ανάπτυξη του συνόλου της, αναπτύσσει και εξακολουθεί τη δράση της με σκοπό την ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής της συνοχής.  Η Κοινότητα αποσκοπεί, ιδιαίτερα, στη μείωση των διαφορών μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διαφόρων περιοχών και στη μείωση της καθυστέρησης των πλέον μειονεκτικών περιοχών ή νήσων, συμπεριλαμβανομένων των αγροτικών περιοχών…^[3].

Η αναγνώριση της ιδιαιτερότητας και η προστασία του νησιώτικου χώρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση είχε βέβαια ως αφετηρία την Συνθήκη του Άμστερνταμ αλλά έκτοτε αποτέλεσε διαρκή και επίμονη προσπάθεια εμβάθυνσης αυτής της πολιτικής στα όργανα της Ένωσης  παρότι δεν υπήρξε πάντοτε αυτονόητη κατάκτηση και χρειάστηκε η συνεχής προσπάθεια των εκπροσώπων των νησιωτικών περιοχών για την προώθηση και την κατοχύρωση των νησιωτικών πολιτικών της Ένωσης. Σημαντικός σταθμός σε αυτή την προσπάθεια υπήρξε η «Διακήρυξη του Αιγαίου» που διατυπώθηκε στο πλαίσιο του Συνεδρίου για την Εδαφική Συνοχή και τη Νησιωτικότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση που πραγματοποιήθηκε στην Κω στις 28 Ιουνίου 2008. Μεταξύ των άλλων η «Διακήρυξη του Αιγαίου» προτείνει για περαιτέρω επεξεργασία θέματα όπως, η «προώθηση επαρκούς προσβασιμότητας σε κοινωνικές και άλλες υπηρεσίες γενικού συμφέροντος ώστε να διασφαλιστεί η ισότητα και να αποφευχθούν οι διακρίσεις μεταξύ των Ευρωπαίων πολιτών», η «σύνδεση των νησιών με τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα, με στόχο τη βελτίωση της προσβασιμότητας λαμβάνοντας  όμως υπόψη  την ευαισθησία του οικοσυστήματος κάθε νησιού», η «ανάπτυξη ενός νέου Ταμείου που θα καλύπτει τις ιδιαίτερες ανάγκες των νησιωτικών περιοχών που  οφείλονται στην κλιματική αλλαγή…»

Οι ιδιαίτερες συνθήκες των νησιωτικών περιοχών ως «συνδυασμός των φυσικών και κοινωνικοοικονομικών στοιχείων» συνθέτουν  την έννοια τη « νησιωτικότητας».

Χαρακτηριστικά της νησιωτικότητας είναι κυρίως η «σχετική απομόνωση και η αίσθηση της μοναδικότητας» και η «ατελής πρόσβαση στις αγορές και τις δημόσιες υπηρεσίες και τα προβλήματα στις μεταφορές» καθώς επίσης και « η  μικρή σχετικά κλίμακα και η εξαιρετικά ευρεία διαφοροποίηση των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων ……Η σχετικά περιορισμένη διαθεσιμότητα των παραγωγικών πόρων. Η εξαιρετικά μεγάλες εποχικές διακυμάνσεις του ανθρώπινου δυναμικού και των οικονομικών δραστηριοτήτων των  νησιών. Τα δημογραφικά προβλήματα στα μικρά νησιά»^[4].

Οι παραπάνω παράγοντες και άλλοι παραγόμενοι από αυτούς προσδιορίζουν και το περιεχόμενο του διοικητικού προβλήματος των νησιών^[5]. Η μικρή πληθυσμιακή ενότητα, με έντονες εποχιακές διακυμάνσεις που πολλαπλασιάζουν τις ανάγκες σε πόρους και ανθρώπινο δυναμικό τους θερινούς μήνες ενώ καταλήγουν σε συνθήκες απομόνωσης και έλλειψης αντίστοιχων αναγκών τους χειμερινούς μήνες, δηλαδή η περιοδικότητα του φόρτου εργασίας της διοίκησης, η αδυναμία υπηρεσιακής αυτοτέλειας λόγω των  προαναφερομένων συνθηκών, το αντίστοιχο υψηλό οικονομικό κόστος για την συγκρότηση και διατήρηση υπηρεσιακών υποδομών που απευθύνονται σε μικρό αριθμό χρηστών, όλα αυτά προσδιορίζουν το πρόβλημα της διοικητικής οργάνωσης και λειτουργίας των νησιών.

Τα προβλήματα είναι εντονότερα στις τρεις νησιώτικες περιφέρειες όπου αντιστοιχεί μεγάλος αριθμός μικρών νησιών χωρίς να υπάγονται σε ηπειρωτική διοικητική μονάδα. Από την άλλη πλευρά όμως η ομοιομορφία του ιδιαίτερου αυτού γεωγραφικού χώρου επιτρέπει  προσαρμογές των διοικητικών συστημάτων στις ιδιαίτερες ανάγκες του νησιώτικου χώρου.

Ο θεσμικός χώρος της Αυτοδιοίκησης, λόγω της έλλειψης της ιεραρχικής σχέσης μεταξύ των  επιπέδων διοίκησης και της διοικητικής του αυτοτέλειας ενώ επιτρέπει την προσαρμογή ορισμένων λειτουργιών στην ιδιαιτερότητα του νησιού παράλληλα δεν διευκολύνει την παροχή άλλων λειτουργιών όπου υπάρχει η ανάγκη υπαγωγής δε ευρύτερο διοικητικό πεδίο.

Τα ιδιαίτερα αυτά προβλήματα της διοίκησης του νησιώτικου  χώρου έρχεται να τα ρυθμίσει, για πρώτη φορά σε αυτό το εύρος, ο νόμος 3852/2010, το Πρόγραμμα Καλλικράτης, εξειδικεύοντας επιπλέον αρμοδιότητες για τους νησιώτικους δήμους και τις νησιώτικες περιφέρειες.

     2.   «Νησιωτικότητα» και Καλλικράτης: μία σχέση που «πελαγοδρομεί» στα κύματα του Αιγαίου

       2.1. Οι πρόσθετες αρμοδιότητες του άρθρου 204 του ν.3852/2010

Η ενσωμάτωση πάντως των νομοθετικών επιλογών που καταστρώνουν την «νησιωτικότητα» δεν φαίνεται να έτυχαν ούτε προηγούμενης σοβαρής επεξεργασίας ούτε να οφείλονται σε συμπεράσματα πολιτικής και διοικητικής εμπειρίας.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ» ΚΑΙ Η ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΤΟΥ ΕΝ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

 Άρθρο του Δημήτρη Κατσούλη

Πρώην Δημάρχου Αυλώνος Ευβοίας

Το «Πρόγραμμα ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ» είναι μία δράση κοινωνικής φροντίδας που έχει καταξιωθεί όσο καμία άλλη στην συνείδηση του πολίτη και κυρίως στην ψυχή όλων εκείνων που έχουν επωφεληθεί από την προσφορά του.

Ξεκίνησε ως δράση από το δεύτερο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης και εξαπλώθηκε σε όλους σχεδόν τους «Καποδιστριακούς» δήμους της χώρας με χρηματοδότηση από το τρίτο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης.

Στόχος υπήρξε πάντοτε -αλλά κυρίως- και όρος για την χρηματοδότησή του η  ενσωμάτωση του Προγράμματος στις μόνιμες και σταθερές δομές και υπηρεσίες των δήμων. Μέχρι σήμερα ο όρος αυτός όχι μόνο δεν εκπληρώθηκε αλλά φαίνεται πως απομακρύνεται η τήρησή του. Τα δύο τελευταία χρόνια το  Πρόγραμμα παραπαίει μέσα από δαιδαλώδεις και κυρίως επισφαλείς διαδικασίες χρηματοδότησης που προδικάζουν – εάν δεν υπάρξουν δραστικές πρωτοβουλίες- την άδοξη λήξη του.

Είναι γεγονός ότι το τελευταίο χρονικό διάστημα γίνονται προσπάθειες για την διασφάλιση σταθερών εθνικών πόρων με στόχο να περισωθεί, ακόμη και συρρικνωμένο, ότι μπορεί να περισωθεί, δηλαδή η χρηματοδότηση των δομών του Προγράμματος στους δήμους, όπως  έχουν στην κατάσταση που περιήλθαν το 2011.

Είναι μάλλον βέβαιο ότι η χρηματοδότηση από τους πόρους των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, παρότι διαρκώς ανανεώνεται η προθεσμία λήξης της, δεν μπορεί να δώσει προοπτική σε μία δράση κοινωνικής φροντίδας που έπρεπε να αποτελεί ήδη σταθερή και μόνιμη υπηρεσία των δήμων. Χρειάζεται άμεσα η εξασφάλιση επαρκών εθνικών πόρων, πόρων δηλαδή που θα περιλαμβάνονται στο εθνικό χρηματοδοτικό πλαίσιο της τοπικής αυτοδιοίκησης και να είναι νομικά κατοχυρωμένοι.

Αλλά ακόμη και εάν προχωρήσει η προσπάθεια των Υπουργείων Εσωτερικών και Εργασίας για την εξασφάλιση σταθερών πόρων ύψους περίπου 70 εκατομμυρίων ευρώ, δηλαδή κάπως λιγότερα από όσα χρειάζονται για την μισθοδοσία των 4.000 περίπου εργαζομένων του Προγράμματος, η συνέχιση της λειτουργίας του δεν είναι εξασφαλισμένη.

Η ΑΠΟΦΑΣΗ 1208/2011 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟΥ ΧΑΛΚΙΔΑΣ ΔΙΚΑΙΩΝΕΙ ΤΟΝ ΔΗΜΟ ΚΑΡΥΣΤΟΥ

Δικαίωση για την Καρυστία, νίκη για τους πολίτες

13/11/2011

Δήλωση του Δημάρχου Καρύστου, Νίκου Μανώλη για την απόφαση κατά του τ.Κοινοτάρχη Καφηρέως, Γιώργου Χουντάση.

Ο Δήμαρχος Καρύστου κ. Νίκος Μανώλης

Με την 1208/2011 απόφαση του Πρωτοδικείου Χαλκίδας, ο Δήμος Καρύστου αποκτάει το δικαίωμα εγγραφής υποθήκης, ύψους 2 εκατ. ευρώ, από την προσωπική περιουσία του τέως Προέδρου της Κοινότητας Καφηρέως, Γεωργίου Χουντάση.

Ως γνωστό, ο κ. Χουντάσης κατηγορείται για υπεξαίρεση ποσού 1.308.000 ευρώ, τα οποία κρατήθηκαν από τον ίδιο παράνομα, αντί να κατατεθούν όπως έπρεπε στο ταμείο της τέως Κοινότητας Καφηρέως.

Η συγκεκριμένη απόφαση είναι η δικαίωση του αγώνα της διοίκησης του νέου Δήμου Καρύστου, αλλά, ταυτόχρονα, αποτελεί και νίκη των πολιτών, όχι μόνο της συγκεκριμένης περιοχής, αλλά όλης της επικράτειας.

Είναι νίκη των θεσμών και της δημοκρατίας, μέσα σε ένα περιβάλλον ατιμωρησίας, αδικίας, κρίσης αξιών, και αρνησιδικίας. Αποτελεί δικαίωση για τους πολλούς, που πληρώνουν την απληστία και την κακοδιαχείριση των λίγων.

Γιατί είναι όχι μόνο ανεπίτρεπτο, αλλά και προκλητικό, άνθρωποι που τους δόθηκε εντολή να ασκήσουν διοίκηση, που κατασπατάλησαν το δημόσιο πλούτο, που πλούτισαν σε βάρος του συνόλου, που προκάλεσαν το λαϊκό αίσθημα, να κυκλοφορούν στην αγορά ελεύθεροι σαν να μην τρέχει τίποτα.

Ιδιαίτερα σε αυτή την περίοδο ασύλληπτης κρίσης, η συγκεκριμένη απόφαση αποτελεί ηθική νίκη της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και ήττα ηθική και αξιακή όχι μόνο για τον ίδιο τον κ. Χουντάση, αλλά και για όλους εκείνους που τον στήριξαν, και μερικοί εξ αυτών, συνεχίζουν να τον στηρίζουν.