ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ» ΚΑΙ Η ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΤΟΥ ΕΝ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

 Άρθρο του Δημήτρη Κατσούλη

Πρώην Δημάρχου Αυλώνος Ευβοίας

Το «Πρόγραμμα ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ» είναι μία δράση κοινωνικής φροντίδας που έχει καταξιωθεί όσο καμία άλλη στην συνείδηση του πολίτη και κυρίως στην ψυχή όλων εκείνων που έχουν επωφεληθεί από την προσφορά του.

Ξεκίνησε ως δράση από το δεύτερο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης και εξαπλώθηκε σε όλους σχεδόν τους «Καποδιστριακούς» δήμους της χώρας με χρηματοδότηση από το τρίτο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης.

Στόχος υπήρξε πάντοτε -αλλά κυρίως- και όρος για την χρηματοδότησή του η  ενσωμάτωση του Προγράμματος στις μόνιμες και σταθερές δομές και υπηρεσίες των δήμων. Μέχρι σήμερα ο όρος αυτός όχι μόνο δεν εκπληρώθηκε αλλά φαίνεται πως απομακρύνεται η τήρησή του. Τα δύο τελευταία χρόνια το  Πρόγραμμα παραπαίει μέσα από δαιδαλώδεις και κυρίως επισφαλείς διαδικασίες χρηματοδότησης που προδικάζουν – εάν δεν υπάρξουν δραστικές πρωτοβουλίες- την άδοξη λήξη του.

Είναι γεγονός ότι το τελευταίο χρονικό διάστημα γίνονται προσπάθειες για την διασφάλιση σταθερών εθνικών πόρων με στόχο να περισωθεί, ακόμη και συρρικνωμένο, ότι μπορεί να περισωθεί, δηλαδή η χρηματοδότηση των δομών του Προγράμματος στους δήμους, όπως  έχουν στην κατάσταση που περιήλθαν το 2011.

Είναι μάλλον βέβαιο ότι η χρηματοδότηση από τους πόρους των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, παρότι διαρκώς ανανεώνεται η προθεσμία λήξης της, δεν μπορεί να δώσει προοπτική σε μία δράση κοινωνικής φροντίδας που έπρεπε να αποτελεί ήδη σταθερή και μόνιμη υπηρεσία των δήμων. Χρειάζεται άμεσα η εξασφάλιση επαρκών εθνικών πόρων, πόρων δηλαδή που θα περιλαμβάνονται στο εθνικό χρηματοδοτικό πλαίσιο της τοπικής αυτοδιοίκησης και να είναι νομικά κατοχυρωμένοι.

Αλλά ακόμη και εάν προχωρήσει η προσπάθεια των Υπουργείων Εσωτερικών και Εργασίας για την εξασφάλιση σταθερών πόρων ύψους περίπου 70 εκατομμυρίων ευρώ, δηλαδή κάπως λιγότερα από όσα χρειάζονται για την μισθοδοσία των 4.000 περίπου εργαζομένων του Προγράμματος, η συνέχιση της λειτουργίας του δεν είναι εξασφαλισμένη.

Με τις εργαζόμενες στη Δομή του Βοήθεια στο Σπίτι του Δήμου Δυστίων
που το παρείχε η Δημοτική Επιχείριση Ανάπτυξης του Δήμου Αυλωνος Ευβοίας

Το προσωπικό του Προγράμματος ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ εργάζεται στο σύνολό τους με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Η εφαρμογή των μέτρων για τον περιορισμό των προσλήψεων προσωπικού ορισμένου χρόνου προκαλεί προβλήματα στην ανανέωση των συμβάσεων αυτού του προσωπικού αλλά και στην πρόσληψη νέου εάν θεωρηθεί  «πολιτικά λογική» η μη ανανέωση των συμβάσεών τους. Έτσι δεν διασφαλίζεται η εργασία 4.000 εργαζομένων οι οποίοι όχι απλώς έχουν προσφέρει στην κοινωνική φροντίδα αλλά έχουν επιδείξει πρωτοφανή και κυρίως παραδειγματική για δημόσιους λειτουργούς αυτοθυσία. Αξίζει να σημειώσουμε ότι το Πρόγραμμα είχε πάντοτε προβλήματα ροής της χρηματοδότησης. Το προσωπικό, ιδίως στους μεσαίους και μικρούς «καποδιστριακούς» δήμους, αλλά και σήμερα, έχει παραμείνει για πολλούς μήνες απλήρωτο με ότι αυτό συνεπάγεται για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Εντούτοις οι εργαζόμενοι, κοινωνικοί λειτουργοί, νοσηλεύτριες, οικιακές βοηθοί, δεν σταμάτησαν να εργάζονται και να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε χιλιάδες ηλικιωμένους και  ανήμπορους συμπολίτες μας. Δεν σταμάτησαν να δίνουν κουράγιο, να μεταφέρουν φάρμακα, να παρέχουν νοσηλευτικές υπηρεσίες, να καθαρίζουν τα μοναχικά σπίτια  του παππού ή της γιαγιάς που περίμεναν αυτά τα πρόσωπα σαν όαση στην μοναξιά τους, στην πόλη ή κυρίως στο μακρινό χωριουδάκι της ελληνικής περιφέρειας.

Το πρόγραμμα ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ  είναι η μοναδική δράση κοινωνικής φροντίδας στον ηλικιωμένο και ανήμπορο έλληνα πολίτη, στον μικροσυνταξιούχο που δεν έχει πλέον κανένα άλλο μέσον για να αποκτήσει αυτές τις βασικές υπηρεσίες μετά την συρρίκνωση και αυτού του ελάχιστου εισοδήματός τους, στον γέροντα και την γερόντισσα που διαβιούν στην ελληνική περιφέρεια και τα παιδιά τους δεν μπορούν να τους προσφέρουν τίποτε περισσότερο αφού τα ίδια μπορεί να μένουν άνεργοι ή να υποφέρουν από την μείωση του οικογενειακού εισοδήματος.

Όσο για το προσωπικό η μοναδική δίκαιη και ηθικά αποδεκτή λύση είναι η «δια νόμου» ένταξή του σε θέσεις τακτικού προσωπικού των δήμων με την υποχρέωση της ένταξης των δομών του Προγράμματος σε υποχρεωτικές κοινωνικές οργανικές μονάδες των δήμων. Θα πει κανείς ότι αυτό αντίκειται σε μία σειρά από θεσμικές παραδοχές για τις προσλήψεις και τις πολιτικές προσωπικού. Βεβαίως έτσι είναι. Αλλά η ισοπέδωση των πάντων και η ποσοτική εφαρμογή των πολιτικών σε βάρος των πραγματικών αναγκών της κοινωνίας προκειμένου να βγουν οι αριθμοί βαθαίνει την κοινωνική αδικία και εξοντώνει τους αδυνάτους. 

Η προοπτική του Προγράμματος ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ μέσα στην κρίση δεν είναι αυτή που προδιαγράφεται με την ισοπεδωτική εφαρμογή δημοσιονομικών πολιτικών και  την «μηχανιστική υλοποίηση» διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, δηλαδή η συρρίκνωση και η διάλυση. Αντίθετα η προοπτική πρέπει να είναι η ενίσχυση, η διατήρηση των θέσεων εργασίας, η διασφάλιση των αναγκαίων πόρων και η διεύρυνση  των υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας από τις δομές του Προγράμματος ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ, σε ηλικιωμένους και ανήμπορους πολίτες που ζουν μέσα στην φτώχια και των οποίων οι ανάγκες και ο αριθμός αυξάνεται ραγδαία και απειλητικά.

Τέλος, για όσους φαντάζονται ότι η προτεινόμενη πολιτική για το ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ δεν είναι εφικτή στις υφιστάμενες συνθήκες και ότι η τύχη του είναι προδιαγεγραμμένη, πρέπει να αντιληφθούν ότι οι στόχοι, όταν κάποιος είναι προσηλωμένος σε αυτούς και τους πιστεύει – και πρέπει να είναι- επιτυγχάνονται ευχερέστερα όταν είναι δίκαιοι. Δεν μπορεί να είναι  δίκαιη η οριζόντια και ισοπεδωτική προσέγγιση των στόχων όταν αναφέρεται σε ανθρώπους και σε ανάγκες. Οι όποιες δαπάνες επιπλέον χρειαστούν για την κοινωνική φροντίδα μπορεί και πρέπει να εξασφαλιστούν από τομείς όπου η μείωση των δαπανών μπορεί και πρέπει να αυξηθεί. Η κοινωνική φροντίδα και η άσκηση πολιτικής με αδιαπραγμάτευτη αρχή την κοινωνική δικαιοσύνη είναι σφραγίδα της δημοκρατικής προοδευτικής διακυβέρνησης. Για να τελειώνουμε με τα ψευδώνυμα.