ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗΣ ΤΩΝ ΟΤΑ

Ανακοινώθηκε, την Δευτέρα 25 Ιουλίου 2011, από τον Υπουργό Εσωτερικών κ. Χάρη Καστανίδη το Πρόγραμμα Εξυγίανσης των υπερχεωμένων δήμων και περιφερειών. Το πρόβλημα το αντιμετωπίζουν κυρίως ορισμένοι δήμοι. Ελάχιστοι από αυτούς βρίσκονται σε ιδιαίτερα δεινή κατάσταση και αρκετοί άλλοι κινούνται σε οριακή κατάσταση αλλά με την εφαρμογή μέτρων περιορισμού των δαπανών και βελτίωσης των εσόδων μπορούν να ανακάμψουν. Πέραν του προβλεπόμενου στον ν. 3852/2010 Προγράμματος Εξυγίανσης ο Υπουργός ανακοίνωσε μέτρα διευκόλυνσης των δήμων για να βελτιώσουν την πιστοληπτική τους ικανότητα και να προβούν σε διαδικασίες αυτορύθμισης της εξυγίανσης των οικονομικών τους.

Η συνεργασία του Υπουργείου Εσωτερικών με τους δήμους και το Ταμείο Παρακαταθηκών προβλέπεται να δώσει ανάσα στους δήμους έτσι ώστε να προχωρήσει απρόσκοπτα η μεταβατική περίοδος της συγκρότησης της νέας ισχυρής τοπικής αυτοδιοίκησης. Μόνο μέσα από σχέσεις συνεργασίας και συναντίληψης μπορεί να προχωρήσει η εφαρμογή της μεταρρύθμισης.

ΔΙ@ΓΕΙΑ, ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΔΟΣΙΑ «ΛΕΞΕΙΣ ΑΓΝΩΣΤΕΣ» ΣΤΗΝ «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑ» ΕΥΒΟΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ

 Σχόλιο του Δημήτρη Κατσούλη

Νομικού, πρώην Δημάρχου Αυλώνος Ευβοίας

Δημοσιεύεται και στο http://www.evia2020.blogspot.com/

Οι δήμοι έχουν υποχρέωση, όπως και όλοι οι δημόσιοι φορείς, να αναρτούν στο διαδίκτυο μία σειρά από αποφάσεις των μονοπρόσωπων (Δήμαρχος)  ή συλλογικών τους οργάνων (Δημοτικό Συμβούλιο, Οικονομική Επιτροπή, Επιτροπή Ποιότητας Ζωής). Πρόκειται για το γνωστό πλέον  πρόγραμμα «Δι@γεια» που εφαρμόζεται στην Αυτοδιοίκηση από τις 15 Μαρτίου 2011. Από την ίδια ημερομηνία την ίδια υποχρέωση έχουν και τα νομικά πρόσωπα του δήμου καθώς και οι δημοτικές επιχειρήσεις, ανεξάρτητα εάν πρόκειται για τα συγχωνευμένα και νέα νομικά πρόσωπα ή επιχειρήσεις ή για τα προερχόμενα από τους «καποδιστριακούς» δήμους  για τα οποία ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί η συγχώνευση. Σε αυτά την περίοπτη θέση έχουν οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) οι οποίες έχουν ένα ευρύ κύκλο διοικητικών πράξεων κυρίως στον τομέα της οικονομικής διαχείρισης, εκτελούν έργα  ενώ οι προμήθειες ανέρχονται σε ύψος ανάλογο εκείνο των δήμων.

Γύρω από τη διαδικασία της «Δι@γειας» γίνεται πολύ συζήτηση διότι η εφαρμογή στην πράξη φθάνει και σε ακρότητες δημοσίευσης τρεχουσών και μικρού οικονομικού μεγέθους διοικητικών πράξεων έτσι ώστε η παρακολούθηση των σημαντικών να μην είναι ευχερής. Αυτή η κατάσταση οδηγεί ορισμένους αυτοδιοικητικούς  στο να θεωρούν το πρόγραμμα τροχοπέδη στη  εξέλιξη της διοικητικής λειτουργίας του Δήμου. Σε αυτή την κριτική αποκρύπτεται συνήθως η αρνητική τους θέση απέναντι σε διαδικασίες διαφάνειας και ελέγχου. Η δημοσίευση των πράξεων των αιρετών οργάνων της Αυτοδιοίκησης είναι πολύ σημαντική για την εμπέδωση της διαφάνειας και την  ουσιαστικοποίηση της λογοδοσίας. Τα υπαρκτά προβλήματα της πρώτης εφαρμογής και κυρίως το ζήτημα της μορφής και της ύλης που δημοσιεύεται πρέπει να αντιμετωπιστούν προς την κατεύθυνση να καταστεί ευχερέστερη η πρόσβαση των πολιτών  στις αποφάσεις των οργάνων της τοπικής αυτοδιοίκησης. Δεν έχουν όλες οι αναρτητέες πράξεις την ίδια βαρύτητα. Αρκεί όμως που παρέχεται στους πολίτες η δυνατότητα, εφόσον το επιθυμούν, να συγκρίνουν, να διαμορφώσουν πραγματική εικόνα για τις διαδικασίες και ελέγξουν την δημοτική αρχή.

Η ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ

Άρθρο του ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΤΣΟΥΛΗ

Νομικού, τ. Δημάρχου Αυλώνος Ευβοίας

Η πρόταση των Δημάρχων Βόλου, Πάνου Σκοτινιώτη,  και Ιωαννίνων, Φίλιππου Φίλου,  για τον ρόλο της Αυτοδιοίκησης στην προσπάθεια για την έξοδο από την κρίση (http://autodioikisi-topikidimokratia.blogspot.com/2011/07/blog-post_1093.html) που δημοσιεύεται στην «ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ» της 10^ης Ιουλίου 2011, αποτελεί μία πρώτη  τοποθέτηση θεμάτων πάνω στα οποία η Αυτοδιοίκηση μπορεί και πρέπει να προβληματιστεί για τον επαναπροσδιορισμό της θέσης της στο πολιτικό σύστημα δεδομένου ότι αυτή αποτελεί την τοπική του και περιφερειακή του διάσταση στον κρίσιμο χώρο της λειτουργίας του κράτους.

Η ανάπτυξη, η κοινωνική συνοχή και η αληθινή δημοκρατία είναι πεδία πρόσφορα για την Αυτοδιοίκηση. Ποια Αυτοδιοίκηση όμως;  Την αυτοδιοίκηση της αδιαφάνειας, του πελατειασμού και της περιορισμένης και κυρίως διεκπεραιωτικής κοινωνικής φροντίδας; Ασφαλώς όχι. Αυτή πρέπει να μείνει πίσω. Στον σύστημα που καταρρέει.

Η Αυτοδιοίκηση που μπορεί και πρέπει να ανοίξει νέους ορίζοντες στην βιώσιμη ανάπτυξη, την κοινωνική αλληλεγγύη και την πραγματική δημοκρατία είναι  η Αυτοδιοίκηση- Βασικός Πυλώνας του νέου πολιτικού και διοικητικού συστήματος που θεμελιώνεται στις αρχές της δημοκρατικής και προοδευτικής διακυβέρνησης και αξιοποιεί τις νέες θεσμικές δομές της μεταρρύθμισης, για την νέα αρχιτεκτονική του αποκεντρωμένου κράτους, του Προγράμματος «Καλλικράτης».

Η δυσμενής συγκυρία της γενικευμένης κρίσης  αποτελεί την μεγάλη ευκαιρία για την Αυτοδιοίκηση σήμερα. Αρκεί να δει και να αναδείξει κανείς τις  ανατροπές που προσφέρονται για την οργάνωση, την οικονομική διαχείριση και τον αναπτυξιακό σχεδιασμό σε περιβάλλον πραγματικής οικονομίας και πραγματικής δημοκρατίας.

ΤΡΕΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΟΔΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ: ΑΡΘΡΟ-ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ ΒΟΛΟΥ ΚΑΙ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Αναδημοσίευση από ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 10/7/2011, www.enet.gr

ΠΑΝΟΥ ΣΚΟΤΙΝΙΩΤΗ, Δημάρχου Βόλου

ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΦΙΛΙΟΥ, Δημάρχου Ιωαννίνων

Είναι πλέον φανερό πως στην Ελλάδα βιώνουμε το οδυνηρό τέλος μιας ολόκληρης εποχής.

Η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική και δημοσιονομική. Είναι κρίση πολύμορφη: πολιτική, οικονομική, κοινωνική και ηθική. Ο κίνδυνος είναι η κρίση αυτή να μετατραπεί και σε εθνική καταστροφή. Κίνδυνος, που επιτείνεται από το κλίμα φόβου, δυσπιστίας και αρνητικών προσδοκιών στην κοινωνία, το οποίο τείνει να πάρει χαρακτηριστικά χιονοστιβάδας.

Σ' αυτή την πραγματικά ιστορική συγκυρία η Αυτοδιοίκηση δεν μπορεί να μένει ουδέτερη και αμέριμνη. Ούτε και πρέπει να επιτρέψει την ισοπέδωση και καταρράκωσή της μέσα σε κλίμα γενικής αμφισβήτησης των πάντων και απονομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος Η Αυτοδιοίκηση, αντίθετα, επιβάλλεται να βρει το δικό της βηματισμό, δίπλα στον κόσμο και μέσα στα αγωνιώδη ερωτήματά του. Δεν πρέπει να γίνει μέρος του προβλήματος, αλλά της λύσης του.

Η μεγάλη πρόκληση για την Αυτοδιοίκηση είναι να διαδραματίσει ενεργό και δημιουργικό ρόλο στη διαμόρφωση πολιτικών στο χώρο της, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου εθνικού σχεδίου εξυγίανσης και ανάπτυξης που έχει ανάγκη η χώρα. Πολιτικών που θα προτείνουν τοπικά και περιφερειακά σχέδια βιώσιμης ανάπτυξης. Που θα ανακουφίζουν τους πολίτες από τις επιπτώσεις της κρίσης σε τοπικό επίπεδο και θα συγκροτούν ένα δίκτυο δράσεων και μέτρων προστασίας. Που θα ανοίγουν μια νέα ατζέντα προοδευτικών θεσμικών αλλαγών στο σύστημα διακυβέρνησης. Που θα διαμορφώνουν νέες συλλογικές νοοτροπίες, ώστε το ατομικό συμφέρον να ταυτίζεται με την αξιοπιστία των θεσμών, το σεβασμό των κανόνων συμβίωσης και την κοινωνική αλληλεγγύη.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο θεσμός της αυτοδιοίκησης έχει βαθμιαία μεταλλαχθεί και από ένας δημοκρατικός λαϊκός θεσμός, τα τελευταία χρόνια έχει εν πολλοίς εξελιχθεί σε σύστημα εξουσίας, με κλειστούς τους διαύλους επικοινωνίας με τους πολίτες και τις πραγματικές ανάγκες τους.

Η Αυτοδιοίκηση, ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ταυτίζεται με καταστάσεις που έχουν πληγώσει βαθύτατα το κοινό αίσθημα. Η Αυτοδιοίκηση, αντίθετα, προωθώντας τη δική της διοικητική, οικονομική, πολιτική και ηθική επαναθεμελίωση, πρέπει να λειτουργήσει και ως παράγοντας ανάταξης της χαμένης εμπιστοσύνης των πολιτών προς την πολιτική και τους δημοκρατικούς θεσμούς, αλλά και ως παράγοντας ενότητας των τοπικών κοινωνιών μπροστά στον ορατό πια κίνδυνο ενός νέου διχασμού.

Η ανάγκη για δημοκρατική, κοινωνικά δίκαιη και συντεταγμένη διέξοδο από την κρίση προβάλλει σήμερα ως το μεγάλο ζητούμενο. Με αυτό το στόχο και χωρίς να παραγνωρίζονται οι βασικές δεσμεύσεις της χώρας, η Αυτοδιοίκηση οφείλει να αναλάβει μια μεγάλη, ενωτική και αξιόπιστη πρωτοβουλία, που θα υπερβαίνει στενές κομματικές περιχαρακώσεις, διατυπώνοντας σαφές πολιτικό και διεκδικητικό πλαίσιο, με όραμα και σχέδιο.

Στο πλαίσιο αυτό, η Αυτοδιοίκηση προβάλλει τρία κεντρικά θέματα:

Η αδυναμία των δήμων για κοινόχρηστους χώρους

Αναδημοσίευση από www.enet.gr, 10/7/2011

Του ΔΗΜΗΤΡΗ Γ. ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟΥ

Καθηγητή Θεσμών και Πολιτικής Χωροταξίας-Πολεοδομίας-

Δικηγόρου-Μέλους του Συλλόγου Ελλήνων

 Πολεοδόμων και Χωροτακτών

Σε πολλές πόλεις της χώρας υπάρχουν ακίνητα τα οποία είναι δεσμευμένα, για τη δημιουργία κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων, για πολλές δεκαετίες.  Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις (λ.χ. ρυμοτομικό σχέδιο Καλαμάτας του 1905), η δέσμευση αυτή υπερβαίνει τον αιώνα, κατά παράβαση του άρθρου 17 του Συντάγματος και του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την προάσπιση των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων. Τα ακίνητα αυτά παραμένουν σε εκκρεμότητα επειδή ο υπόχρεος, κατά τις διατάξεις της πολεοδομικής νομοθεσίας, οικείος δήμος (ή η κοινότητα) αδυνατεί να αποζημιώσει τους ιδιοκτήτες των ακινήτων αυτών που καταλαμβάνονται από τους κοινόχρηστους και κοινωφελείς χώρους. Ετσι, ούτε οι ιδιοκτήτες μπορούν να εκμεταλλευθούν τα ακίνητά τους αλλά ούτε και οι κοινόχρηστοι χώροι περιέρχονται στην κοινή χρήση.

Ο πολεοδομικός σχεδιασμός περιλαμβάνει τρεις ενιαίες και αδιάσπαστες φάσεις, δηλαδή την εκπόνηση, την έγκριση και την εφαρμογή των σχεδίων, με την οποία και ολοκληρώνεται. Με σχετικές ρυθμίσεις το κράτος, για πελατειακούς λόγους, φρόντισε να διασπάσει το ενιαίο της διαδικασίας αυτής του πολεοδομικού σχεδιασμού, με συνέπεια η μεν έγκριση (ένταξη της περιοχής) του σχεδίου να ανήκει στην αποκλειστική αρμοδιότητα του κράτους, η δε εφαρμογή στην ευθύνη του δήμου ή της κοινότητας. Η εκάστοτε κυβέρνηση λοιπόν, εκμεταλλευόμενη τη διάσπαση αυτή της διαδικασίας του σχεδιασμού, εντάσσει στο σχέδιο περιοχές, συνήθως με κομματικά κριτήρια λόγω έλλειψης ευρύτερου σχεδιασμού, προκειμένου να αποκομίσει πολιτικό όφελος από την ένταξη αυτή. Ομως, στους δήμους ανατίθεται η δύσκολη φάση της εφαρμογής των σχεδίων των περιοχών που εντάσσονται στο σχέδιο, με την οποία ολοκληρώνεται ο πολεοδομικός σχεδιασμός, και ειδικότερα την απόκτηση των κοινόχρηστων χώρων και τη διάθεσή τους στη χρήση των πολιτών, να την «πετάξει», δηλαδή να την αναθέσει στους δήμους και τις κοινότητες.

Από το Μάαστριχτ στη Λισσαβώνα: Πώς η νέα συνθήκη της ΕΕ ενισχύει τους δήμους και της περιφέρειες της Ευρώπης

Aναδημοσίευση από: www.cor.europa.eu

Η ενεργοποίηση της Συνθήκης της Λισσαβώνας θα βελτιώσει τη θέση των δήμων και των περιφερειών στο πολιτικό σύστημα της ΕΕ και θα ενισχύσει τον ρόλο της Επιτροπής των Περιφερειών (ΕΤΠ), που είναι το θεσμικό όργανο εκπροσώπησής τους στην ΕΕ.

Μετά από περισσότερα από είκοσι χρόνια συζητήσεων σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας και τη θεσμική διάρθρωση της ΕΕ, η Συνθήκη της Λισσαβώνας αποσκοπεί να προσαρμόσει την ΕΕ στις προκλήσεις του 21ου αιώνα, καθιστώντας την πιο δημοκρατική, διαφανή και αποτελεσματική. Η ΕΤΠ υπήρξε εξ αρχής υπέρμαχος της νέας συνθήκης, δίνοντας έμφαση στην ουσιαστική ώθηση που αναμένεται να προσδώσει στις τοπικές και περιφερειακές αρχές.

Με την ιδιότητα του Προέδρου της ΕΤΠ, ο κ. Luc Van den Brande δήλωσε, μετά την το ιρλανδικό «ναι» της Συνθήκης του περασμένου Οκτωβρίου: «Χάρη στη Συνθήκη της Λισσαβώνας, η κοινοτική νομοθεσία θα θεσπίζεται πλέον με πιο δημοκρατικό τρόπο, καθώς θα υπάρχει ένα ισχυρότερο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Επιτροπή θα αφουγκράζεται τους πολίτες, θα αντιλαμβάνεται τις προεκτάσεις των κοινοτικών πρωτοβουλιών στο τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και θα δεσμεύεται να σέβεται την αρχή της επικουρικότητας. Επίσης, η Συνθήκη της Λισσαβώνας καθιστά την εδαφική συνοχή, η οποία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της μελλοντικής περιφερειακής πολιτικής, θεμελιώδη νομική βάση.»

Συνοπτικά, οι βασικές καινοτομίες της Συνθήκης της Λισσαβώνας ως προς τη θέση των δήμων, των περιφερειών και της ΕΤΠ είναι οι εξής:

•Αναγνώριση της εδαφικής διάστασης της ΕΕ

Για πρώτη φορά στην ιστορία της, η ΕΕ αναγνωρίζει ρητά την «εδαφική συνοχή» ως βασικό στόχο παράλληλα με την οικονομική και κοινωνική συνοχή. Για παράδειγμα, σύμφωνα με το Άρθρο 3 της αναθεωρημένης Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η τελευταία «προάγει την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή και την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών». Η ρητή αναγνώριση της εδαφικής διάστασης της ΕΕ συνιστά τεράστιο βήμα για την ευόδωση των προσπαθειών που καταβάλλει η ΕΤΠ για να ενσωματωθεί αυτή η έννοια σε όλες τις κοινοτικές πολιτικές.  

•Η ΕΤΠ αποκτά το δικαίωμα άσκησης προσφυγής

 Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις της Συνθήκης της Λισσαβώνας, ενισχύεται ακόμα περισσότερο ο ρόλος της ΕΤΠ, καθώς της εκχωρείται το δικαίωμα να προσφεύγει ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε δύο διαφορετικές περιπτώσεις, προκειμένου: α) να προασπίσει τα ίδια τα θεσμικά της δικαιώματα και β) να ζητήσει την ακύρωση κοινοτικών νομοθετικών πράξεων που θεωρεί ότι παραβιάζουν την αρχή της επικουρικότητας, σύμφωνα με την οποία οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται όσο το δυνατόν εγγύτερα στους πολίτες. Το συγκεκριμένο δικαίωμα κατοχυρώνεται, πλέον, με ένα νέο πρωτόκολλο για την εφαρμογή των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας:

«Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αρμόδιο να αποφαίνεται επί των προσφυγών λόγω παραβίασης, από νομοθετική πράξη, της αρχής της επικουρικότητας […]. Σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο, οι προσφυγές μπορούν να ασκούνται επίσης από την Επιτροπή των Περιφερειών όσον αφορά νομοθετικές πράξεις για την έκδοση των οποίων η Συνθήκη […] προβλέπει τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων με την Επιτροπή των Περιφερειών.»

 •Διαβούλευση της ΕΤΠ και με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Η Συνθήκη της Λισσαβώνας παρέχει επίσης τη δυνατότητα στην ΕΤΠ να συμμετάσχει σε διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο –εκτός από την Επιτροπή και το Συμβούλιο – όπου ορίζεται σχετικά από τις Συνθήκες της ΕΕ, καθώς και όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το κρίνει σκόπιμο, ιδίως σε θέματα διασυνοριακής συνεργασίας. Επιπλέον, η νέα συνθήκη εκχωρεί στην ΕΤΠ το δικαίωμα διαβούλευσης με τα παραπάνω τρία θεσμικά όργανα σε πολιτικούς τομείς, όπως η ενέργεια και η κλιματική αλλαγή.

 •Επέκταση της θητείας της ΕΤΠ από τέσσερα σε πέντε έτη

Προκειμένου να εναρμονιστεί η θητεία της ΕΤΠ με τις αντίστοιχες των υπολοίπων θεσμικών οργάνων της ΕΕ –και ιδίως του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Επιτροπής–, η θητεία των μελών της ΕΤΠ πρόκειται να επεκταθεί από τα τέσσερα στα πέντε έτη. Αντιστοίχως, διευρύνεται και η θητεία του Προέδρου και των λοιπών θέσεων υψηλού επιπέδου της ΕΤΠ από δύο σε δυόμιση έτη.

•Σημαντικές αναφορές στην τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση

Μια ακόμα ουσιώδης αλλαγή έγκειται στο γεγονός ότι αναγνωρίζεται ρητώς για πρώτη φορά σε Συνθήκη της ΕΕ, το δικαίωμα αυτοδιοίκησης των τοπικών και περιφερειακών αρχών, όπως ορίζει το Άρθρο 4 παράγραφος 2 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης: «Η Ένωση σέβεται την ισότητα των κρατών μελών ενώπιον των Συνθηκών καθώς και την εθνική τους ταυτότητά που είναι συμφυής με τη θεμελιώδη πολιτική και συνταγματική τους δομή, στην οποία συμπεριλαμβάνεται η περιφερειακή και τοπική αυτοδιοίκηση.»