Η ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ

Άρθρο του ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΤΣΟΥΛΗ

Νομικού, τ. Δημάρχου Αυλώνος Ευβοίας

Η πρόταση των Δημάρχων Βόλου, Πάνου Σκοτινιώτη,  και Ιωαννίνων, Φίλιππου Φίλου,  για τον ρόλο της Αυτοδιοίκησης στην προσπάθεια για την έξοδο από την κρίση (http://autodioikisi-topikidimokratia.blogspot.com/2011/07/blog-post_1093.html) που δημοσιεύεται στην «ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ» της 10^ης Ιουλίου 2011, αποτελεί μία πρώτη  τοποθέτηση θεμάτων πάνω στα οποία η Αυτοδιοίκηση μπορεί και πρέπει να προβληματιστεί για τον επαναπροσδιορισμό της θέσης της στο πολιτικό σύστημα δεδομένου ότι αυτή αποτελεί την τοπική του και περιφερειακή του διάσταση στον κρίσιμο χώρο της λειτουργίας του κράτους.

Η ανάπτυξη, η κοινωνική συνοχή και η αληθινή δημοκρατία είναι πεδία πρόσφορα για την Αυτοδιοίκηση. Ποια Αυτοδιοίκηση όμως;  Την αυτοδιοίκηση της αδιαφάνειας, του πελατειασμού και της περιορισμένης και κυρίως διεκπεραιωτικής κοινωνικής φροντίδας; Ασφαλώς όχι. Αυτή πρέπει να μείνει πίσω. Στον σύστημα που καταρρέει.

Η Αυτοδιοίκηση που μπορεί και πρέπει να ανοίξει νέους ορίζοντες στην βιώσιμη ανάπτυξη, την κοινωνική αλληλεγγύη και την πραγματική δημοκρατία είναι  η Αυτοδιοίκηση- Βασικός Πυλώνας του νέου πολιτικού και διοικητικού συστήματος που θεμελιώνεται στις αρχές της δημοκρατικής και προοδευτικής διακυβέρνησης και αξιοποιεί τις νέες θεσμικές δομές της μεταρρύθμισης, για την νέα αρχιτεκτονική του αποκεντρωμένου κράτους, του Προγράμματος «Καλλικράτης».

Η δυσμενής συγκυρία της γενικευμένης κρίσης  αποτελεί την μεγάλη ευκαιρία για την Αυτοδιοίκηση σήμερα. Αρκεί να δει και να αναδείξει κανείς τις  ανατροπές που προσφέρονται για την οργάνωση, την οικονομική διαχείριση και τον αναπτυξιακό σχεδιασμό σε περιβάλλον πραγματικής οικονομίας και πραγματικής δημοκρατίας.

Ισχυρίζονται αρκετοί ότι ο «Καλλικράτης» συνάντησε το απόλυτο αδιέξοδο λόγω της οικονομικής κρίσης, ότι δηλαδή δεν θα έχει την «προίκα» των δισεκατομμυρίων που υποτίθεται ότι συνόδευαν την προσδοκία της «παλαιάς Αυτοδιοίκησης». Είναι γεγονός ότι η ανάγκη για μείωση των δημοσίων δαπανών δεν παρέχει την ευχέρεια πλουσιοπάροχης κατανομής πόρων, τουλάχιστον αντιστοίχως με το Πρόγραμμα «Καποδίστριας», του ΕΠΤΑ ή του «Θησέα» που το συνόδευσε. Η οικονομική συγκυρία ίσως αποτρέψει την επανάληψη των παλαιών πολιτικών, της διανομής πόρων χωρίς την συστηματική επιχειρησιακή τους διαχείριση. Η οικονομική συγκυρία επιβάλλει την βέλτιστη αξιοποίηση των λιγοστών πόρων και κυρίως την κατεύθυνσή τους  στους τομείς της οργάνωσης, της ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού, της πραγματικής κατάκτησης του «ψηφιακού δήμου» και  αναβάθμισης της ποιότητας ζωής των κατοίκων των πόλεων και των χωριών.

Η οικονομική συγκυρία πρέπει να οδηγήσει τους δήμους κυρίως και τις περιφέρειες δευτερευόντως  στο να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που τους παρέχει πλέον το μέγεθος και η ικανότητα οργάνωσης των υπηρεσιών τους για να επικεντρώσουν την προσοχή τους στην  συγκέντρωση νέων πόρων από τα προγράμματα του ΕΣΠΑ και  άλλων Ευρωπαϊκών Χρηματοδοτικών Εργαλείων προκειμένου να χρηματοδοτήσουν υποδομές και πολιτικές κοινωνικής συνοχής. Η εύκολη πρόσβαση στους λιγοστούς αλλά δεδομένους πόρους  που δεν ενθάρρυνε τον ανταγωνισμό, την εφευρετικότητα, την «έξυπνη» προώθηση των αναπτυξιακών τους στόχων έχει πλέον τελειώσει. Να γιατί η κρίση μπορεί να δημιουργήσει ευκαιρίες αρκεί οι τοπικές αρχές να τις αναζητήσουν με επιμονή και εγρήγορση.

Οι χρηματοδοτήσεις  από μόνες τους δεν θα λύσουν όπως δεν έλυσαν διαχρονικά το πραγματικό πρόβλημα της Αυτοδιοίκησης ως θεσμού του πολιτικού και διοικητικού συστήματος. Οι χρηματοδοτήσεις είναι το εργαλείο. Όταν το οικονομικό περιβάλλον της διαχείρισής τους δεν είναι καθαρό και γόνιμο, τα αποτελέσματα είναι αποσπασματικά και υποθηκευμένα.

Ισχυρή Αυτοδιοίκηση δεν σημαίνει μόνο πλούσια Αυτοδιοίκηση αλλά πρωτίστως σημαίνει οικονομικά αυτάρκης και «αυτοδύναμη», όπως λέγαμε παλιά. Σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά γίνεται κατανοητό ότι η αυτοδύναμη αυτοδιοίκηση δεν μπορεί να υπάρχει εάν δεν βασίζεται στον πραγματικό επιχειρησιακό προγραμματισμό θεμέλιο του οποίου είναι ο πραγματικά ισοσκελισμένος καταρχήν  αν όχι κατ΄ ανάγκη και πλεονασματικός προϋπολογισμός.  Η μετάβαση από τα χρόνια των πλασματικών – των φουσκωμένων – προϋπολογισμών στους πραγματικούς δεν είναι εύκολη. Έχει πολιτικούς κραδασμούς και τεράστιο πολιτικό κόστος μόνο που το τελευταίο είναι απολύτως βραχυπρόθεσμο διότι μετά από την επίτευξη του στόχου η επιβράβευση των θετικών αποτελεσμάτων και κυρίως η εμπέδωση ενός νέου πολιτικού πολιτισμού διαφάνειας, εντιμότητας και λογοδοσίας  θα οδηγήσει σε «πλεόνασμα» πολιτικής ηθικής,πολιτικού οφέλους και προπαντός αναπτυξιακού κεφαλαίου για τις τοπικές κοινωνίες.

Η Αυτοδιοίκηση μπορεί σήμερα να βιώσει την σκληρή πραγματικότητα  της κρίσης ως μία μεγάλη ευκαιρία Αλλαγής, αρκεί να υπάρξουν οι δυνάμεις που θα την καθοδηγήσουν και να την κατευθύνουν προς τα εκεί.

Η  καθαρή, μη υπερχρεωμένη, Αυτοδιοίκηση, περνώντας από τον δύσκολο αλλά και πραγματικά προοδευτικό δρόμο της οικονομικής, πολιτικής και κυρίως επιχειρησιακής εξυγίανσης  μπορεί με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα απ΄ ότι το κεντρικό  κράτος να δημιουργήσει συνθήκες τοπικής ανάπτυξης, να προστατεύσει τους πολίτες της με ένα πέπλο πολιτικών κοινωνικής φροντίδας και αλληλεγγύης και να αναζωογονήσει το πολιτικό και διοικητικό σύστημα με τον πολιτικό πολιτισμό της  λογοδοσίας, της αξιοκρατίας και της αληθινής δημοκρατίας. Ο «Καλλικράτης» παρέχει τα εργαλεία, ορισμένα από αυτά πράγματι χρειάζονται βελτίωση  και ενίσχυση, προκειμένου οι δήμοι και οι περιφέρειες να γίνουν εστίες Αλλαγής. Η υλοποίηση αυτών των εργαλείων δεν είναι πάντως υπόθεση κυρίως των χρηματοδοτήσεων όσο του επιχειρησιακού σχεδιασμού και της βούλησης για την εφαρμογή του.