Aναδημοσίευση από: www.cor.europa.eu
Η ενεργοποίηση της Συνθήκης της Λισσαβώνας θα βελτιώσει τη θέση των δήμων και των περιφερειών στο πολιτικό σύστημα της ΕΕ και θα ενισχύσει τον ρόλο της Επιτροπής των Περιφερειών (ΕΤΠ), που είναι το θεσμικό όργανο εκπροσώπησής τους στην ΕΕ.
Μετά από περισσότερα από είκοσι χρόνια συζητήσεων σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας και τη θεσμική διάρθρωση της ΕΕ, η Συνθήκη της Λισσαβώνας αποσκοπεί να προσαρμόσει την ΕΕ στις προκλήσεις του 21ου αιώνα, καθιστώντας την πιο δημοκρατική, διαφανή και αποτελεσματική. Η ΕΤΠ υπήρξε εξ αρχής υπέρμαχος της νέας συνθήκης, δίνοντας έμφαση στην ουσιαστική ώθηση που αναμένεται να προσδώσει στις τοπικές και περιφερειακές αρχές.
Με την ιδιότητα του Προέδρου της ΕΤΠ, ο κ. Luc Van den Brande δήλωσε, μετά την το ιρλανδικό «ναι» της Συνθήκης του περασμένου Οκτωβρίου: «Χάρη στη Συνθήκη της Λισσαβώνας, η κοινοτική νομοθεσία θα θεσπίζεται πλέον με πιο δημοκρατικό τρόπο, καθώς θα υπάρχει ένα ισχυρότερο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Επιτροπή θα αφουγκράζεται τους πολίτες, θα αντιλαμβάνεται τις προεκτάσεις των κοινοτικών πρωτοβουλιών στο τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και θα δεσμεύεται να σέβεται την αρχή της επικουρικότητας. Επίσης, η Συνθήκη της Λισσαβώνας καθιστά την εδαφική συνοχή, η οποία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της μελλοντικής περιφερειακής πολιτικής, θεμελιώδη νομική βάση.»
Συνοπτικά, οι βασικές καινοτομίες της Συνθήκης της Λισσαβώνας ως προς τη θέση των δήμων, των περιφερειών και της ΕΤΠ είναι οι εξής:
•Αναγνώριση της εδαφικής διάστασης της ΕΕ
Για πρώτη φορά στην ιστορία της, η ΕΕ αναγνωρίζει ρητά την «εδαφική συνοχή» ως βασικό στόχο παράλληλα με την οικονομική και κοινωνική συνοχή. Για παράδειγμα, σύμφωνα με το Άρθρο 3 της αναθεωρημένης Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η τελευταία «προάγει την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή και την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών». Η ρητή αναγνώριση της εδαφικής διάστασης της ΕΕ συνιστά τεράστιο βήμα για την ευόδωση των προσπαθειών που καταβάλλει η ΕΤΠ για να ενσωματωθεί αυτή η έννοια σε όλες τις κοινοτικές πολιτικές.
•Η ΕΤΠ αποκτά το δικαίωμα άσκησης προσφυγής
Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις της Συνθήκης της Λισσαβώνας, ενισχύεται ακόμα περισσότερο ο ρόλος της ΕΤΠ, καθώς της εκχωρείται το δικαίωμα να προσφεύγει ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε δύο διαφορετικές περιπτώσεις, προκειμένου: α) να προασπίσει τα ίδια τα θεσμικά της δικαιώματα και β) να ζητήσει την ακύρωση κοινοτικών νομοθετικών πράξεων που θεωρεί ότι παραβιάζουν την αρχή της επικουρικότητας, σύμφωνα με την οποία οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται όσο το δυνατόν εγγύτερα στους πολίτες. Το συγκεκριμένο δικαίωμα κατοχυρώνεται, πλέον, με ένα νέο πρωτόκολλο για την εφαρμογή των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας:
«Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αρμόδιο να αποφαίνεται επί των προσφυγών λόγω παραβίασης, από νομοθετική πράξη, της αρχής της επικουρικότητας […]. Σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο, οι προσφυγές μπορούν να ασκούνται επίσης από την Επιτροπή των Περιφερειών όσον αφορά νομοθετικές πράξεις για την έκδοση των οποίων η Συνθήκη […] προβλέπει τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων με την Επιτροπή των Περιφερειών.»
•Διαβούλευση της ΕΤΠ και με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Η Συνθήκη της Λισσαβώνας παρέχει επίσης τη δυνατότητα στην ΕΤΠ να συμμετάσχει σε διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο –εκτός από την Επιτροπή και το Συμβούλιο – όπου ορίζεται σχετικά από τις Συνθήκες της ΕΕ, καθώς και όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το κρίνει σκόπιμο, ιδίως σε θέματα διασυνοριακής συνεργασίας. Επιπλέον, η νέα συνθήκη εκχωρεί στην ΕΤΠ το δικαίωμα διαβούλευσης με τα παραπάνω τρία θεσμικά όργανα σε πολιτικούς τομείς, όπως η ενέργεια και η κλιματική αλλαγή.
•Επέκταση της θητείας της ΕΤΠ από τέσσερα σε πέντε έτη
Προκειμένου να εναρμονιστεί η θητεία της ΕΤΠ με τις αντίστοιχες των υπολοίπων θεσμικών οργάνων της ΕΕ –και ιδίως του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Επιτροπής–, η θητεία των μελών της ΕΤΠ πρόκειται να επεκταθεί από τα τέσσερα στα πέντε έτη. Αντιστοίχως, διευρύνεται και η θητεία του Προέδρου και των λοιπών θέσεων υψηλού επιπέδου της ΕΤΠ από δύο σε δυόμιση έτη.
•Σημαντικές αναφορές στην τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση
Μια ακόμα ουσιώδης αλλαγή έγκειται στο γεγονός ότι αναγνωρίζεται ρητώς για πρώτη φορά σε Συνθήκη της ΕΕ, το δικαίωμα αυτοδιοίκησης των τοπικών και περιφερειακών αρχών, όπως ορίζει το Άρθρο 4 παράγραφος 2 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης: «Η Ένωση σέβεται την ισότητα των κρατών μελών ενώπιον των Συνθηκών καθώς και την εθνική τους ταυτότητά που είναι συμφυής με τη θεμελιώδη πολιτική και συνταγματική τους δομή, στην οποία συμπεριλαμβάνεται η περιφερειακή και τοπική αυτοδιοίκηση.»
Η Συνθήκη εισαγάγει και αρκετές νέες αναφορές στις τοπικές και περιφερειακές αρχές· το Άρθρο 5 παράγραφος 3 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ορίζει τα εξής: «Σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, στους τομείς οι οποίοι δεν υπάγονται στην αποκλειστική της αρμοδιότητα, η Ένωση παρεμβαίνει μόνο εφόσον και κατά τον βαθμό που οι στόχοι της προβλεπόμενης δράσης δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη, τόσο σε κεντρικό όσο και σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, μπορούν όμως, λόγω της κλίμακας ή των αποτελεσμάτων της προβλεπόμενης δράσης, να επιτευχθούν καλύτερα στο επίπεδο της Ένωσης.»
•Περιφερειακά κοινοβούλια με νομοθετικές αρμοδιότητες
Ομοίως, η Συνθήκη της Λισσαβώνας αναγνωρίζει τα εκάστοτε περιφερειακά κοινοβούλια με νομοθετικές αρμοδιότητες ως νέους φορείς της διαδικασίας λήψης αποφάσεων στην ΕΕ, δεδομένου ότι θα μπορούν να συμμετάσχουν στη λεγόμενη «διαδικασία παρακολούθησης της επικουρικότητας». Το πρωτόκολλο εφαρμογής των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας ορίζει τα εξής: «Κάθε εθνικό κοινοβούλιο ή κάθε σώμα εθνικού κοινοβουλίου μπορεί, εντός προθεσμίας οκτώ εβδομάδων από την ημερομηνία διαβίβασης ενός σχεδίου νομοθετικής πράξης, να απευθύνει προς τους Προέδρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής αιτιολογημένη γνώμη στην οποία εκτίθενται οι λόγοι για τους οποίους εκτιμά ότι το εν λόγω σχέδιο δεν συνάδει με την αρχή της επικουρικότητας. Εναπόκειται σε κάθε εθνικό κοινοβούλιο ή σώμα αντιπροσώπων εθνικού κοινοβουλίου να διεξάγει διαβουλεύσεις, ενδεχομένως, με τα περιφερειακά κοινοβούλια που έχουν νομοθετικές εξουσίες.»
Ο νέος Κώδικας της ΕΕ συνεπάγεται και νέο Εσωτερικό Κανονισμό για την ΕΤΠ
Η ενεργοποίηση της Συνθήκη της Λισσαβώνας συνεπάγεται ορισμένες τροποποιήσεις στον Εσωτερικό Κανονισμό της ΕΤΠ, όπως ο προσδιορισμός συγκεκριμένων διαδικασιών για τη χρήση του νέου δικαιώματος προσφυγής της ΕΤΠ ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκή Ένωσης. Μια μικρή ειδική ομάδα μελών της ΕΤΠ, υπό τον κ. Karl-Heinz Lambertz (BE/PES), πρωθυπουργό της Γερμανόφωνης Κοινότητας του Βελγίου, εξέτασε πέρυσι τις απαιτούμενες τροποποιήσεις του Εσωτερικού Κανονισμού της ΕΤΠ. Ο κ. Lambertz θα εκθέσει τα πορίσματα της ειδικής επιτροπής κατά τη σύνοδο ολομέλειας του Δεκεμβρίου, η οποία με τη σειρά της θα κληθεί να προσαρμόσει τον Εσωτερικό Κανονισμό της ΕΤΠ στη νέα Συνθήκη.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη Συνθήκη της Λισσαβώνας, μπορείτε να επισκεφτείτε τον οικείο ιστότοπο: www.cor.europa.eu
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου