ΘΑΝΑΣΗΣ ΞΗΡΟΣ: ΓΙΑΤΙ Η ΗΓΕΣΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΟΤΙ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ

Θανάσης Ξηρός

Πηγή: www.aftodioikisi.gr

1. Η απάντηση σε ερώτηση (αριθ. 5101/23.12.2013) βουλευτή της συμπολίτευσης στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου με θέμα τον Ελεγκτή Νομιμότητας των πράξεων της τοπικής αυτοδιοίκησης κατέδειξε ασυγχώρητη προχειρότητα, επικίνδυνη άγνοια και την αδυναμία του Υπουργού Εσωτερικών να αντιληφθεί τη σημασία μιας από τις κρίσιμες επιλογές του «Προγράμματος Καλλικράτης». Για να γνωρίζει ο Υπουργός τι έχει πραγματικά συμβεί, ας μου επιτραπούν ορισμένες επισημάνσεις. Έτσι, θα μπορέσει στο μέλλον, εάν και όταν απαιτηθεί, τουλάχιστον να ενημερώσει τη Βουλή με ακρίβεια.

Η διαδικασία για την επιλογή των επτά επικεφαλής στις Αυτοτελείς Υπηρεσίες Εποπτείας ΟΤΑ χρειάστηκε δέκα τρεις μήνες για να ολοκληρωθεί. Η προκήρυξη συμπληρώθηκε, τον Ιούλιο του 2011, έξι μήνες μετά τη δημοσίευσή της, προκειμένου να καθοριστεί το αρμόδιο όργανο για την επιλογή και να απαιτηθεί, επιπλέον, τριετής σχετική εμπειρία από τους ιδιώτες υποψήφιους. Είναι, επίσης, αλήθεια ότι τα αποτελέσματα αναρτήθηκαν την 24η Φεβρουαρίου 2012. Κατά τα λοιπά, όσα αναφέρονται στην απάντηση αποτυπώνουν επιλεκτικά την πραγματικότητα, ενώ κρίσιμα σημεία της υπόθεσης, εκείνα που αφορούν τις παραλείψεις του Υπουργείου και προφανώς της εκάστοτε πολιτικής του ηγεσίας, αποσιωπώνται.

2. Στον πίνακα αξιολόγησης, όπως διαμορφώθηκε από πενταμελή επιτροπή υπό τον Πρόεδρο του Ανωτάτου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού, και οι επτά θέσεις είχαν προκρινόμενο υποψήφιο. Όσοι περιλήφθηκαν σε περισσότερες κλήθηκαν να επιλέξουν και μετά τη δήλωσή τους παρέμειναν κενές οι Αυτοτελείς Υπηρεσίες Θεσσαλίας-Στερεάς, Ηπείρου-Δυτικής Μακεδονίας και Κρήτης. Για να πληρωθούν η Γενική Διεύθυνση Διοικητικής Υποστήριξης εξέδωσε δημόσια ανακοίνωση (αριθ. πρωτ.: 8557/08.03.2012), καλώντας τους υποψηφίους που περιλήφθηκαν στον πίνακα κατάταξης να υποβάλουν εντός αποκλειστικής προθεσμίας πέντε ημερών δήλωση προτίμησης σε μία ή περισσότερες κενές θέσεις.

Μετά τις δηλώσεις οριστικοποιήθηκαν τα σχέδια των αποφάσεων διορισμού και των επτά Ελεγκτών Νομιμότητας, προωθήθηκαν δε για υπογραφή την 22α Μαρτίου 2012. Σε τρία όμως από αυτά, εκείνα που αφορούσαν τη συμπληρωματική διαδικασία, η ίδια οργανική μονάδα του Υπουργείου διατύπωσε, οψιγενώς, επιφυλάξεις. Έτσι, ο Υπουργός υπέγραψε μόνον τα ανεπιφύλακτα τέσσερα σχέδια, την 27η Μαρτίου, και για τα λοιπά ζήτησε από την Προϊσταμένη της αρμόδιας Γενικής Διεύθυνσης να συζητήσει τους προβληματισμούς της με το Νομικό Σύμβουλο και να επανέλθει. Ωστόσο, τα υπογεγραμμένα σχέδια αποφάσεων δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί, ενώ η τύχη των ανυπόγραφων όπως και των προβληματισμών έκτοτε αγνοείται.

Όλα αυτά αποσιωπούνται στην απάντηση. Οι μεταβολές Υπουργών, δύο στον αριθμό, δεν αρκούν όμως για να δικαιολογήσουν το «ελλειμματικό» περιεχόμενό της. Ακόμη και αν η πολιτική ηγεσία δεν ήξερε, η θητεύουσα πρέπει να αναζητήσει τους λόγους προς κάθε κατεύθυνση, η υπηρεσία γνώριζε, αφού χειρίστηκε την υπόθεση, και τη λειτουργία της επιβάλλεται να διακρίνει η συνέχεια.

3. Η επίκληση από τον ερωτώμενο Υπουργό των δύο διαδοχικών γενικών βουλευτικών εκλογών, προκειμένου να δικαιολογήσει την παράλειψη να διοριστούν οι Ελεγκτές Νομιμότητας και να στελεχωθούν οι υπηρεσίες τους, για το τελευταίο δεν έχει γίνει απολύτως τίποτε (!), είναι, τουλάχιστον, προσχηματική. Άλλωστε, η προεκλογική περίοδος έληξε τυπικά στο τέλος Ιουνίου του 2012. Εξάλλου, η αναφορά ότι δεν εκδόθηκε ακόμη η διαπιστωτική απόφαση για την έναρξη λειτουργίας του νέου θεσμού, απλώς επιμερίζει την ευθύνη και στον προκάτοχό του, ο οποίος είχε ενημερωθεί αναλυτικά κατά την ανάληψη των καθηκόντων του. Το σημαντικότερο, η συμπερασματική σκέψη στην απάντηση ότι η νομιμότητα των πράξεων της τοπικής αυτοδιοίκησης εξακολουθεί να ελέγχεται από το Γενικό Γραμματέα κάθε Αποκεντρωμένης Διοίκησης, δηλαδή η ανερυθρίαστη ομολογία ότι επί τέσσερα σχεδόν χρόνια από τη θέση σε ισχύ του ν. 3852/2010 και δύο από την ολοκλήρωση της επιλογής Ελεγκτών Νομιμότητας εφαρμόζεται, με προοπτική μάλιστα μακροημέρευσης, η μεταβατική του διάταξη, επιτρέπει να συμπεράνει κανείς βάσιμα ότι ο Υπουργός δεν έχει ακόμη αντιληφθεί το ρόλο του και, ιδίως, τις υποχρεώσεις του.

Η αδυναμία της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Εσωτερικών τους πολλούς τελευταίους μήνες να υποστηρίξει με την έκδοση των πράξεων εφαρμογής μία από τις σημαντικότερες θεσμικές μεταρρυθμίσεις των τελευταίων χρόνων συνιστά, προφανώς, απτή απόδειξη ότι (το Υπουργείο) απλώς υπάρχει χωρίς όμως να χρειάζεται. Ο Ελεγκτής Νομιμότητας δεν είναι πάντως η μοναδική παράλειψη. Το ίδιο συμβαίνει με τις επιτροπές για την επεξεργασία τριών σύγχρονων Κωδίκων της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι οποίες συγκροτήθηκαν από τον Απρίλιο του 2012 και έως σήμερα δεν έχουν συγκληθεί ούτε στην πρώτη πανηγυρική συνεδρίαση από τον Πρόεδρό τους, Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου.

4. Εάν ο Υπουργός Εσωτερικών ενδιαφέρεται πραγματικά να προχωρήσει και κάποτε να ολοκληρωθεί η πρώτη φάση του «Προγράμματος Καλλικράτης», οφείλει να προχωρήσει χωρίς άλλη καθυστέρηση σε απτές ενέργειες. Θα πρέπει να δώσει εντολή  οι επιτροπές να ξεκινήσουν την επεξεργασία των τριών Κωδικών. Και, βέβαια, ο ίδιος ο Υπουργός να φροντίσει να διορίσει τους Ελεγκτές Νομιμότητας και να στελεχώσει τις υπηρεσίες τους.

Χωρίς να έχει κάνει τίποτε απολύτως για τη μεταρρύθμιση στην τοπική αυτοδιοίκηση, η πρωτοβουλία του Υπουργού να προτείνει και, πολύ περισσότερο, να συζητήσει τη σύσταση ομάδας εργασίας, αποτελούμενη από βουλευτές, για την επεξεργασία της επόμενης (!) φάσης, δηλαδή της δεύτερης, του Προγράμματος, τουλάχιστον δεν περικλείει τιμή στο πρόσωπο των συναδέλφων του. Για την τοπική αυτοδιοίκηση και τις συνέπειες των παραλείψεών του, ας μη γίνει καλύτερα λόγος. Άλλωστε, ευθύς μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά του και χωρίς ακόμη να έχει ενημερωθεί ή να περιμένει να ακούσει τους εκπροσώπους της έσπευσε, απρόκλητα, να την υποδείξει ως εστία διαφθοράς.

5. Το «Πρόγραμμα Καλλικράτης» είναι πάντως μία, ίσως η βασική, όχι όμως και η μόνη περιοχή της υπουργικής απραξίας. Τέσσερις τουλάχιστον φορές κατά τη διάρκεια των οκτώ μηνών που ασκεί τα καθήκοντά του έχει ανακοινώσει με την ίδια ακριβώς διατύπωση σε ομιλίες του και πολλές περισσότερες στην πληθωρική ραδιοτηλεοπτική ή έντυπη παρουσία του την πρωτοβουλία, ο προκάτοχός του δήλωσε δημόσια ότι του παρέδωσε έτοιμο νομοσχέδιο, για τα οικονομικά των πολιτικών κομμάτων. Διερωτάται κανείς τι περιμένει και δεν το καταθέτει, όταν μάλιστα ορισμένες διατάξεις του συνιστούν ανειλημμένη υποχρέωση σε διεθνή οργανισμό. Μέχρι σήμερα έχει, επίσης, εξαντληθεί σε ανακοινώσεις ή σε διαρροές προθέσεων νομοθέτησης που, συνηθέστατα, δεν καταλήγουν στη Βουλή. Η αλλαγή του εκλογικού συστήματος στην τοπική αυτοδιοίκηση, προβλήθηκε, με προφανή δόση υπερβολής, ως τομή, αλλά αποσύρθηκε άτακτα. Η ημερομηνία των ευρωπαϊκών εκλογών αποτελεί επίζηλο λάφυρο στη μάχη της μικροπολιτικής με αβέβαιο ακόμη νικητή.

Στα ισχνά πεπραγμένα του Υπουργείου, η συντριπτική τους πλειονότητα εξαντλείται σε πράξεις καθημερινής διαχείρισης με τη μορφή της μεταβίβασης πόρων, μπορεί να αναφερθεί η τροπολογία για την «αναστολή» στην καταβολή της κρατικής χρηματοδότησης σε βάρος κομμάτων που η ηγεσία ή εκπρόσωποί τους εμπλέκονται σε σοβαρές αξιόποινες πράξεις. Δίχως να παραγνωρίζεται η υπαρξιακή ανάγκη της δημοκρατίας μας να απαντήσει αποτελεσματικά σε ακραία φαινόμενα βίας, η εκκίνηση της πρωτοβουλίας αποδόθηκε από τον τύπο στον Υπουργό Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη. Έτσι, ο Υπουργός Εσωτερικών αρκέστηκε να «συνδιαμορφώσει» το περιεχόμενό της, το έπραξε όμως κατά τρόπο που δύσκολα θα μπορέσει να αντέξει στον ακυρωτικό έλεγχο.

Η «βαρυσήμαντη μελέτη» για το πλεονάζον προσωπικό των δήμων εξαφανίστηκε μπροστά στην εύλογη αντίδραση των αιρετών και στην ένοχη ομολογία των αρμοδίων ότι βασίστηκε σε ανεπίκαιρα δεδομένα. Να μην λησμονηθεί η σύσταση μίας ακόμη Γενικής Γραμματείας, τέταρτης στην οργανωτική διάρθρωση του Υπουργείου, για συντονισμό στη διαχείριση των αποβλήτων και η άμεση πλήρωσή της. Πρόκειται για εξέλιξη που συνιστά πανηγυρική απόδειξη ότι το Υπουργείο υπάρχει και μάλιστα «πολλαπλασιάζεται». Βέβαια, μένουν οι διπλές ή, μήπως, τριπλές εκλογές του Μαΐου. Εκεί ελπίζω το Υπουργείο να αποδείξει ότι χρειάζεται και μπορεί. Διαφορετικά . . .