Άρθρο του Δημήτρη Κατσούλη,
τ. Δημάρχου Αυλώνος Ευβοίας
1. Η διαρκώς αυξανόμενη επιδείνωση της οικονομικής κρίσης διευρύνει την απόλυτη φτώχια στις τοπικές κοινωνίες όχι μόνο των πόλεων αλλά και της υπαίθρου. Η κατάσταση αυτή πρόκειται να εξελιχθεί παράλληλα με την δίνη της οικονομικής καχεξίας στην οποία πρόκειται να περιέλθει η τοπική αυτοδιοίκηση, κυρίως εάν δεν αντιληφθεί άμεσα την αναγκαιότητα να αναθεωρήσει την πεπατημένη της πολιτικής και οικονομικής διαχείρισης που παράγει δαπάνες αλλά δεν συγκεντρώνει έσοδα παρά μόνο από την κεντρική διανομή των ΚΑΠ. Οι τελευταίοι λόγω των δεσμεύσεων του μνημονίου και του μεσοπροθέσμου προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής μειώνονται δραστικά και κυρίως θα κατευθύνονται, εάν επαρκούν για την μισθοδοσία του προσωπικού και την κάλυψη λειτουργικών δαπανών. Σε αυτή την συγκυρία η κατασκευή νέων έργων και γενικότερα οι νέες επενδύσεις θα χρηματοδοτούνται μόνο από πόρους του ΕΣΠΑ και διαρκώς λιγότερο από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
Σε αυτό το οικονομικό και αναπτυξιακό περιβάλλον η τοπική αυτοδιοίκηση και εν προκειμένω οι δήμοι πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τις προτεραιότητές τους και να προσαρμόσουν τα προγράμματα δράσης περιοριζόμενοι σε πολιτικές που συντηρούν τις υποδομές, διαχειρίζονται με νοικοκυροσύνη την καθημερινότητα και κυρίως παρέχουν κοινωνικό έργο αντιμετωπίζοντας το φαινόμενο και τις συνέπειες της φτώχιας και της ανεργίας δεδομένης και της συρρίκνωσης του κεντρικού κοινωνικού κράτους.
2. Οι ανάγκες ουσιαστικής κοινωνικής φροντίδας για το μέρος του τοπικού πληθυσμού που μαστίζεται από την φτώχια και την ανεργία διαρκώς αυξάνονται. Μαζί με αυτές αρχίζουν να ανθίζουν και οι ιδέες αλλά προπαντός οι καλές πρακτικές της καινοτομικής πολιτικής πρωτοβουλίας τόσο των δημοτικών αρχών όσο και της ίδιας τη κοινωνίας των πολιτών. Σε λίγες περιπτώσεις αυτές οι πρωτοβουλίες μπορεί να περιορίζονται σε γραφικές κινήσεις αλλά στην μεγάλη πλειονότητα αποτελούν σημαντικά πρωτόλεια κοινωνικής αλληλεγγύης οι οποίες προστίθενται στις συνήθεις φιλανθρωπικές δομές της εκκλησίας. Ήδη αρκετοί δήμοι έχουν οργανώσει αντίστοιχες καινοτόμες πρακτικές όπως η δημιουργία των «κοινωνικών παντοπωλείων», των «κοινωνικών φαρμακείων», της «κάρτας κοινωνικών παροχών». Οι πρωτοβουλίες αυτές διευρύνονται έτσι ώστε η νομοθετική τους κατοχύρωση θα επιτρέψει την επέκτασή τους στο σύνολο της δημοτικής αυτοδιοίκησης θέτοντας γενικούς κανόνες οργάνωσης και λειτουργίας και επιλύοντας θεσμικά προβλήματα που ίσως προκύπτουν.
3. Το Κοινωνικό Παντοπωλείο είναι η υπηρεσία παροχής ειδών σίτισης σε άπορους κατοίκους. Τα είδη αυτά ο παρέχων τα συγκεντρώνει από τις προσφορές ιδιωτικών επιχειρήσεων, ενδεχομένως και πολιτών που έχουν τη δυνατότητα προσφοράς. Τα παρέχει στους έχοντες ανάγκη τηρώντας προφανώς ορισμένους βασικούς κανόνες και προϋποθέσεις. Όταν η οργάνωση γίνεται από φορείς της κοινωνίας των πολιτών, ο καθένας αναπτύσσει την πρωτοβουλία του μέχρι του σημείου που επαρκούν οι δυνάμεις του. Ανάλογα μπορεί να πράττει και η εκκλησία. Όταν όμως οργανωτής του θεσμού του κοινωνικού παντοπωλείου είναι ο δήμος τότε γεννάται η αναγκαιότητα να ανταποκριθεί σε όσο το δυνατόν περισσότερες απαιτήσεις και εάν είναι δυνατόν να καλύψει όλο το φάσμα των απόρων κατοίκων του. Συνεπώς οι προσφορές των ιδιωτικών επιχειρήσεων ή των πολιτών μπορεί να μην επαρκούν και να χρειάζεται η προμήθεια ορισμένων αγαθών για την κάλυψη των αναγκών. Για την νομιμότητα των προμηθειών αυτών πρέπει να διασαφηνιστεί τι θεσμικό πλαίσιο των συγκεκριμένων κοινωνικών δομών και να αναγνωριστεί η αρμοδιότητα του δήμου να υλοποιήσει αυτές τις προμήθειες.
4. Η κοινωνική φροντίδα για την παροχή βασικών ειδών σίτισης και ένδυσης αλλά και φαρμακευτικής περίθαλψης στους απόρους κατοίκους αναδεικνύεται σε βασική προτεραιότητα των δήμων. Ασφαλώς ο ρόλος τους δεν περιορίζεται σε χορηγό αυτών των ειδών αλλά και σε συντονιστή όλων των φορέων που ασκούν παρόμοιο έργο σε τοπικό επίπεδο, δηλαδή των φορέων της τοπικής κοινωνίας των πολιτών και της εκκλησίας. Ο δήμος οφείλει να καταγράψει το σύνολο των αναγκών και να παρακολουθεί την εξέλιξή τους, να έχει διαρκή και σαφή εικόνα για τον βαθμό κάλυψης των αναγκών από όλους τους τοπικούς χορηγούς κοινωνικής αλληλεγγύης, να μεριμνά για την κάλυψη των αναγκών που υπολείπονται και τέλος να παρατηρεί και να συντονίζει την κοινωνική αλληλεγγύη για όλους τους κατοίκους που έχουν ανάγκη.
Το Δημοτικό Κοινωνικό Παντοπωλείο πρέπει να μπορεί να προμηθεύεται τα είδη που δεν συγκεντρώνονται από τις προσφορές των ιδιωτών. Για τον σκοπό αυτό ο νομοθέτης πρέπει να παράσχει συγκεκριμένη κάλυψη, επεκτείνοντας την αρμοδιότητα του δήμου στην διενέργεια των αντίστοιχων προμηθειών είτε μέσω του ΕΚΠΟΤΑ είτε με άλλες θεσμικές διαδικασίες.
Η φύση της καλής αυτής πρακτικής απαιτεί την προστασία της από τους συνήθεις ανταγωνισμούς των δημοτικών παρατάξεων γιαυτό ενδείκνυται η διαχειριστική εποπτεία του Δημοτικού Κοινωνικού Παντοπωλείου από ειδική διαπαραταξιακή επιτροπή υπό την προεδρεία του δημάρχου ή του οριζόμενου από αυτόν αντιδημάρχου.
5. Ο όρος «παντοπωλείο» αποτελεί εν προκειμένω ευφημισμό. Δεν πρόκειται για πώληση αλλά για διάθεση χωρίς τίμημα αυτών ειδών σε εκείνους που τα έχουν ανάγκη πληρώντας συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Έτσι σε αρκετές περιπτώσεις συνδυάζεται η υλοποίηση του θεσμού με την καθιέρωση της «κάρτας κοινωνικών παροχών» η οποία χορηγείται σε κατοίκους που πληρούν οικονομικές προϋποθέσεις, όπως ανώτερο όριο ετήσιου εισοδήματος. Το «Κοινωνικό Παντοπωλείο» δεν είναι και δεν πρέπει να γίνει κατανοητό ως εν δυνάμει ανταγωνιστικό στην τοπική αγορά. Ο στόχος δεν είναι να πλήξει τα τοπικά καταστήματα στον τομέα της σίτισης ή της ένδυσης αλλά να καλύψει τις ανάγκες αυστηρά εκείνων των κατοίκων που δεν έχουν καμία δυνατότητα να καλύψουν βασικές βιοτικές τους ανάγκες.
6. Στο πλαίσιο του Κοινωνικού Παντοπωλείου μπορεί να λειτουργήσει και Πρατήριο Ρουχισμού για την κάλυψη των αναγκών ένδυσης. Ήδη έχουν αρχίσει να διοργανώνονται τα Κοινωνικά Φαρμακεία για την δωρεάν παροχή φαρμάκων στους απόρους. Όλες αυτές οι δομές συνθέτουν ένα δίκτυο δομών αλληλεγγύης το οποίο η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να οργανώσει, να δημιουργήσει και να συντονίσει. Αυτός ο ρόλος δεν είναι ούτε επινόηση πλέον μίας πεφωτισμένης πρωτοπορίας ούτε πολιτική πολυτέλεια όπως ίσως θα μπορούσε να θεωρηθεί μερικά χρόνια πριν. Είναι τώρα η βασική αποστολή της τοπικής αυτοδιοίκησης, των νέων καλλικρατικών δήμων για να διατηρήσουν την κοινωνική συνοχή και να προστατεύσουν την τοπική κοινωνία από την διάλυση που μπορεί να επιφέρει η φτώχια και η ανεργία. Αυτός ο ρόλος των δήμων είναι εξίσου σοβαρός και πρωτεύων όπως η διαχείριση των απορριμμάτων, η παροχή διοικητικών υπηρεσιών και η ποιότητα ζωής στις πόλεις και στα χωριά κ.ο.κ. Είναι μία αποστολή με ηθικό διακύβευμα, χωρίς «ποσοστά» και «εργολαβικό όφελος». Είναι μία αποστολή που «διέδωσε» η βαρβαρότητα της οικονομικής κρίσης αλλά και ένα πεδίο δράσης που η ευρωπαϊκή αυτοδιοίκηση είχε ως κεκτημένο της πολλές δεκαετίες τώρα. Έστω και με αυτές τις συνθήκες ήρθε η ώρα να το κατακτήσουμε.
ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου