ΟΙ ΔΗΜΟΙ ΟΔΗΓΟΥΝΤΑΙ ΣΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ

του Πάνου Τρ.Σκοτινιώτη, Δημάρχου Βόλου

Οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι (ΚΑΠ) που θα κατανεμηθούν στους Δήμους της χώρας τον τρέχοντα μήνα ανέρχονται σε 96 εκατ. ευρώ. Τον περασμένο μήνα  ήταν 135 εκατ. ευρώ. Το 2011 ανέρχονταν, μηνιαίως, σε 168 εκατ. ευρώ. Και το 2009, σε 215 εκατ. ευρώ μηνιαίως. Για να ολοκληρωθεί η εικόνα, σημειώνουμε ότι  μέχρι σήμερα, το 2012, δεν έχει αποδοθεί στους Δήμους ούτε ένα ευρώ από τη ΣΑΤΑ, τον μικρό δηλαδή επενδυτικό πόρο που τους επιτρέπει να αντιμετωπίσουν στοιχειώδεις ανάγκες της καθημερινότητας (συντηρήσεις κοινόχρηστων χώρων, διδακτηρίων κλπ).

Πρόκειται για δραματική και επώδυνη περικοπή που μάλιστα, μετά και τα όσα είπε ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών στη συνάντηση με την ΚΕΔΕ, προβλέπεται να έχει   ακόμη πιο δραματική και ακόμη πιο επώδυνη συνέχεια. Αν μάλιστα προσθέσουμε τη μείωση των ιδίων εσόδων των Δήμων λόγω της βαθιάς οικονομικής ύφεσης, αλλά και τη διαρκή μεταφορά αρμοδιοτήτων κατά παράβαση της συνταγματικής πρόβλεψης που απαιτεί κάθε αρμοδιότητα να μεταφέρεται με τους αντίστοιχους πόρους, γίνεται φανερό ότι οι Δήμοι οδηγούνται, με μαθηματική βεβαιότητα, σε οικονομική κατάρρευση. Η μισθοδοσία του προσωπικού καθίσταται πλέον εντελώς επισφαλής, ενώ βασικές κοινωνικές δομές των Δήμων οδηγούνται σε αναγκαστικό κλείσιμο, σε μια εποχή μάλιστα όπου οι Δήμοι αποτελούν το τελευταίο αποκούμπι των ολοένα και αυξανόμενων θυμάτων της πρωτοφανούς οικονομικής και κοινωνικής κρίσης.

Προφανώς και έχουμε πλήρη συναίσθηση της οικονομικής κατάστασης  από την οποία διέρχεται η πατρίδα μας. Οι Δήμοι, άλλωστε, έχουν συμβάλει όσο κανένας άλλος θεσμός στην προσπάθεια για δημοσιονομική εξυγίανση της χώρας. Η μείωση των πόρων τους την τελευταία τριετία έχει ξεπεράσει το 60%, με συνέπεια να  θίγεται πλέον ο σκληρός πυρήνας των ανελαστικών δαπανών τους. Αν όλοι οι φορείς του Δημοσίου είχαν ανάλογη συμβολή, η χώρα θα παρουσίαζε ήδη σημαντικό πρωτογενές πλεόνασμα. 

Η κυβέρνηση δεν επέλεξε απλώς να ξεκινήσει την αναζήτηση των 11,5 δισ. ευρώ από τους Δήμους. Αυτό που δείχνει να επέλεξε, είναι να ξεκινήσει από τους Δήμους η στάση πληρωμών του ελληνικού κράτους.  Διότι στην πραγματικότητα περί αυτού πρόκειται. Η κυβέρνηση φαίνεται, δυστυχώς, να παραβλέπει πως οι Δήμοι δεν είναι ένας φορέας μεταξύ των πολλών. Οι Δήμοι είναι θεσμός άσκησης δημόσιας τοπικής εξουσίας, ο πλησιέστερος στον πολίτη, που ειδικά στα χρόνια της κρίσης σηκώνει το κύριο βάρος για τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης.  Ταυτόχρονα είναι ένας θεσμός που μπορεί να συμβάλει όσο κανείς άλλος στην αναθέρμανση των τοπικών οικονομιών και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Θα  πρέπει να γίνει σαφές ότι οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι (ΚΑΠ) δεν είναι ένα αίτημα που οι Δήμοι διαπραγματεύονται κάθε χρόνο ή κάθε μήνα με την εκάστοτε Κυβέρνηση. Αποτελούν πόρο θεσμοθετημένο με Νόμο, που αντιστοιχεί στο 20% του Φόρου Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων, στο 12% του ΦΠΑ και στο 50% του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας. Τα ποσά αυτά εισπράττονται από το Κράτος και (πρέπει να) αποδίδονται στην Αυτοδιοίκηση. Με άλλα λόγια, δηλαδή, η μη απόδοση των πόρων που έχουν εισπραχθεί από το Κράτος, συνιστά υπεξαίρεση. Σε ό,τι αφορά δε τα προνοιακά επιδόματα, αποτελούν υποχρέωση του Κράτους, πέραν των ΚΑΠ. Επομένως, σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να μπαίνουν σε συμψηφισμό με τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους.

Υπό αυτό λοιπόν το πρίσμα, το δίλημμα που τέθηκε εκ μέρους του Υπουργού Εσωτερικών «περαιτέρω περικοπή των πόρων της Αυτοδιοίκησης ή μη καταβολή των προνοιακών επιδομάτων», είναι ένα δίλημμα το οποίο στερείται κάθε ηθικού, πολιτικού αλλά και νομικού ερείσματος. Κανείς Υπουργός και καμία κυβέρνηση δεν δικαιούνται να θέτουν τέτοιου είδους διλήμματα. Πολλώ μάλλον, όταν οι Δήμοι έχουν οργανώσει και λειτουργούν, με αιματηρές οικονομίες, ένα εκτεταμένο δίκτυο  κοινωνικών δομών   (ΚΑΠΗ, Βρεφονηπιακοί και Παιδικοί Σταθμοί, ΚΗΦΗ, «Βοήθεια στο Σπίτι», ΚΔΑΠ, Κοινωνικά Παντοπωλεία κ.α.), ενώ ταυτόχρονα   ενθαρρύνουν και στηρίζουν ένα ισχυρό εθελοντικό κίνημα που τόσο ανάγκη το έχουμε στις μέρες μας.

Στο ζοφερό τοπίο που διαμορφώνεται, η υπεράσπιση των Δήμων πρέπει να αποτελέσει, πρώτα και κύρια,   υπόθεση της κάθε τοπικής  κοινωνίας.  Διότι αν καταρρεύσουν οι Δήμοι, θα καταρρεύσει και κάθε έννοια κοινωνικής συνοχής.

Στο τοπίο αυτό, η ευθύνη της ΚΕΔΕ είναι ιστορική. Οι παραδοσιακές μορφές αντίδρασης μπορεί να είναι πάντοτε χρήσιμες και σίγουρα θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν, δεν ανταποκρίνονται  ωστόσο στα νέα ποιοτικά χαρακτηριστικά με τα οποία εμφανίζεται το πρόβλημα, σε ένα εξαιρετικά σύνθετο πολιτικό,  οικονομικό και διοικητικό περιβάλλον. Χρειάζεται, λοιπόν, να μην εξαντληθούμε στα αυτονόητα, αλλά να παρουσιαστεί με δυναμικό και πειστικό τρόπο ολοκληρωμένο σχέδιο, που να διασφαλίζει τον ενεργό και δημιουργικό ρόλο των Δήμων στη νέα πραγματικότητα, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου εθνικού σχεδίου εξυγίανσης και ανάπτυξης που έχει ανάγκη η χώρα μας. Σε μια χώρα  που βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού, η Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να αποτελέσει πόλο δημοκρατικής ανασυγκρότησης, κοινωνικής ευθύνης και μεταρρυθμιστικής προοπτικής.