ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΚΕΔΕ κ. ΚΩΣΤΑ ΑΣΚΟΥΝΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ

Η πρωτόγνωρη οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας, δεν είναι μόνο συνέπεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, αλλά σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στις μόνιμες παθογένειες της Ελληνικής οικονομίας, της κρίσης αξιών της κοινωνίας μας και της στρεβλής και αναποτελεσματικής λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης.

Στη χώρα μας έχουν ωριμάσει οι συνθήκες, υπάρχουν οι προϋποθέσεις και είναι επιτακτική ανάγκη ο μετασχηματισμός της σε ένα σύγχρονο κράτος με την εκ βάθρων αλλαγή συνταγματικών δομών, σαν αποφασιστικό παράγοντα για την ανάπτυξη και την προοπτική του τόπου μας.

Για την Τοπική Αυτοδιοίκηση η Συνταγματική Αναθεώρηση είναι μία μεγάλη ευκαιρία για να τεθούν και επιλυθούν βασικά θέματα που αφορούν τη λειτουργία της, ώστε ο θεσμός να μπορέσει να ανταποκριθεί στις νέες συνθήκες, για να υπάρξει επιτέλους ουσιαστική αποκέντρωση.

Επιτρέψτε μου λοιπόν, να εκθέσω εν συντομία κάποιες προτάσεις μου για την επικείμενη Αναθεώρηση.

Οι ΟΤΑ, ενώ με το άρθρο 102 του Συντάγματος είναι αυτοδιοικούμενοι οργανισμοί και υπηρετούν εν ευρεία έννοια την αποκέντρωση δεν έχουν ωστόσο ουσιαστική αυτονομία δηλαδή δεν έχουν εξουσία αυτοτελούς θέσπισης κανόνων δικαίου παρά μόνο στο πλαίσιο εφαρμογής του άρθρου 43 παρ. 2 εδάφιο  β’ του Συντάγματος, δηλαδή έχουν περιορισμένη και δοτή αρμοδιότητα.

Για τους λόγους αυτούς:

Πρέπει να προκύπτει από την νέα συνταγματική διατύπωση ο διττός χαρακτήρας της τοπικής αυτοδιοίκησης, προεχόντως μεν ως θεμελιώδους δικαιώματος έκφρασης της «τοπικής δημοκρατίας» και της «τοπικής αυτονομίας», όπως αυτή ορίζεται στον «Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας», παράλληλα όμως και ως ιδιότυπου διοικητικού θεσμού που συνδέεται στενά με την κεντρική και αποκεντρωμένη διοίκηση, με την οποία συναποτελεί μια «λειτουργική ενότητα».

Επίσης, θα πρέπει να κατοχυρωθούν συνταγματικά οι αρχές της επικουρικότητας και της εγγύτητας, αρχές που ήδη έχουν κατακτηθεί από πολλές ευρωπαϊκές αυτοδιοικήσεις, αφού τόσο ο Ευρωπαϊκός Χάρτης (άρθρο 4 παρ. 3) έχει ενσωματώσει τις αρχές αυτές, όπως και η Συνθήκη της Λισσαβόνας που ισχύει από 1-12-2009 και έχει συμπεριλάβει τις αρχές αυτές ως διακριτές συνιστώσες του πολιτειακού μας συστήματος, η λειτουργία του οποίου πρέπει να εγγυάται την πολιτειακή ενότητα, να διασφαλίζει την αμοιβαία διοικητική συνδρομή, επομένως καθίσταται αναγκαία και απαραίτητη η συνδρομή των αρχών αυτών ως προς την κατανομή των τοπικών υποθέσεων.

Είναι επιτακτική ανάγκη να προβλεφθεί φορολογική αποκέντρωση, που θα συνυπολογίζει και τις ρυθμίσεις του άρθρου 78 του Συντάγματος, ώστε να μην υπάρχουν περιθώρια μερικών και αποσπασματικών λύσεων, υπεκφυγών και καταστρατηγήσεων. Αυτό σημαίνει ότι οι ΟΤΑ θα μπορούν τόσο να καθορίζουν όσο και να εισπράττουν φόρους και τέλη, πέραν των ανταποδοτικών, υπό την αυτονόητη βέβαια προϋπόθεση ότι ο νομοθέτης θα καθορίζει, με νόμο-πλαίσιο, αφενός τα κριτήρια (ιδίως αυτά της χωρικής και κοινωνικής συνοχής) και αφετέρου τις γενικές αρχές και κατευθύνσεις της τοπικής φορολογικής πολιτικής.

Ως προς την οργάνωση του ελέγχου νομιμότητας, θα πρέπει να υπάρξει συνταγματική πρόβλεψη του ελέγχου νομιμότητας των πράξεων των ΟΤΑ με την ανάθεση του ενδοδιοικητικού ελέγχου νομιμότητας σε Ανεξάρτητη Αρχή, η οποία θα παρέχει εχέγγυα αμεροληψίας και θα αντικαταστήσει την σημερινή πληθώρα των διοικητικών ελέγχων (Αποκεντρωμένη Διοίκηση, Συνήγορος του Πολίτη, Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, ΣΔΟΕ, Οικονομικοί Επιθεωρητές, κ.ά.) με αποτέλεσμα ο ασφυκτικός ελεγκτικός έλεγχος να μην αποβαίνει αντιφατικός, να μην δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην εύρυθμη λειτουργία των ΟΤΑ στην καθημερινή διαχείριση των αρμοδιοτήτων τους και εν τέλει να μην ακυρώνει και τις αρχές της διοικητικής αυτοτέλειας.

Επίσης, θα πρέπει να είναι υποχρεωτική η διαδικασία διαβούλευσης με τους θεσμικούς εκπροσώπους της αυτοδιοίκησης για κάθε νομοσχέδιο που αφορά θέματα Αυτοδιοίκησης και η διαδικασία αυτή πρέπει να κατοχυρωθεί συνταγματικά.

Θα πρέπει να υπάρξει σαφής αναφορά για την άσκηση από την Αυτοδιοίκηση της αρμοδιότητας του Χωροταξικού και Πολεοδομικού Σχεδιασμού.

Ο έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου που προβλέπεται από το άρθρο 98 του Συντάγματος πρέπει να είναι αυστηρά νομικός και οριακός, δηλαδή να αποσκοπεί μόνο στον αυστηρό έλεγχο νομιμότητας. Για το λόγο αυτό, πρέπει να αναμορφωθεί η πρόβλεψη στο άρθρο 98 περί ελέγχου των δαπανών από το Ελεγκτικό Συνέδριο προς την κατεύθυνση μόνο ελέγχου νομιμότητας που δε δημιουργεί όμως κωλυσιεργία, παλινδρομήσεις, ακυρώσεις και γραφειοκρατία, που σε κάποιες περιπτώσεις οδηγεί σε έλεγχο σκοπιμότητας και εν τέλει τροχοπέδη στην άσκηση της ελεύθερης λειτουργίας των ΟΤΑ, στην άσκηση των αρμοδιοτήτων τους.

Τέλος, για μας βασικός στόχος της αναθεώρησης είναι η ουσιαστική αποκέντρωση ενός συγκεντρωτικού, γραφειοκρατικού κράτους που σε μεγάλο βαθμό ευθύνεται για την κρίση. Εμείς, επιδιώκουμε να καταστεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση δύναμη της κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής, θεσμός και δύναμη της παραγωγικής και αναπτυξιακής πορείας της χώρας, φορέα και γνήσιο πρωταγωνιστή της δημοκρατικής ανασυγκρότησης του τόπου.