ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ κ. Κ. ΜΕΝΟΥΔΑΚΟΥ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ : «ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ, ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ»

Κύριε Πρόεδρε της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας, σας ευχαριστώ πολύ και δια μέσω υμών τη ΚΕΔΕ για την τιμητική για εμένα πρόσκληση να μετάσχω στην Ημερίδα.

Κυρίες και κύριοι, παραδοσιακά η Ελλάδα ήταν ένα κράτος συγκεντρωτικό. Όλες οι εξουσίας ανήκαν στη κεντρική διοίκηση, η Αυτοδιοίκηση ήταν πολυδιασπασμένη, χωρίς αρμοδιότητες. Ο σχεδιασμός και η εκτέλεση ανήκαν στην κεντρική εξουσία, στα υπουργεία, στην κεντρική διοίκηση.

Αυτό είχε επικριθεί. Είχε επικριθεί από την επιστήμη, είχε επικριθεί από τις πολιτικές παρατάξεις επί δεκαετίες, από άλλες παρατάξεις με περισσότερο φανατισμό, από άλλες πιο συγκρατημένα. Τα δικαστήρια ήταν πολύ συντηρητικά στο θέμα αυτό. Με δυσκολία δηλαδή είχαν δεχτεί μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Όμως τα τελευταία χρόνια είχαμε κάποια πρόοδο, τουλάχιστον στο νομοθετικό πεδίο. Είχαμε αρχικά το νόμο Καποδίστρια, το σχέδιο Καποδίστρια και τον αντίστοιχο νόμο και έχουμε τώρα τον Καλλικράτη.

Είναι δύο βασικά βήματα που έγιναν νομίζω προς τη σωστή κατεύθυνση και είχαν σαν αποτέλεσμα να μεταφερθούν σημαντικές αρμοδιότητες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αυτό ήταν καλό πράγμα. Υπάρχουν όμως και αντικειμενικές δυσχέρειες στην εφαρμογή αυτού του προγράμματος.

Όσα είχα σκοπό να σας πω για τις τρεις ενότητες αυτής της Ημερίδας, από την πλευρά τουλάχιστον του διοικητικού δικαστή, έχουν λεχθεί από τους Υπουργούς που προηγήθηκαν και από τον Πρόεδρο της ΚΕΔΕ και επειδή συμφωνώ σε όλα όσα ελέχθησαν, θα είμαι αρκετά επιγραμματικός, θα είμαι πολύ συνοπτικός, επιγραμματικός θα έλεγα.

Ο νόμος Καλλικράτη είπαμε ότι μεταφέρει πολλές αρμοδιότητες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και παράλληλα, αυτό είναι ένα καλό πράγμα, παράλληλα κάνει και κάτι άλλο, που είναι επίσης καλό πράγμα κατά τη γνώμη μου. Περιορίζει την πολυδιασπασμένη Αυτοδιοίκηση σε μεγαλύτερους Δήμους. Αυτό ήταν… το θεωρώ απαραίτητο. Αν καθαυτό είναι σωστό ή όχι,  μπορεί να το συζητήσει κανείς, αλλά αν το συνδυάσει με τη μεταφορά και την άσκηση των νέων αρμοδιοτήτων, το θεωρώ πως ήταν απαραίτητο να γίνει.

Το σχέδιο Καλλικράτης έχει την ατυχία να θεσπιστεί σε μια χρονική περίοδο που αντιμετωπίζει αντικειμενικές δυσκολίες. Πρώτη δυσκολία η δημοσιονομική κρίση. Και το Σύνταγμα λέει ότι όταν μεταφέρονται αρμοδιότητες πρέπει να μεταφέρονται και οι αντίστοιχοι πόροι. Τώρα είμαστε σε μια περίοδο που δεν υπάρχουν πολλοί πόροι προς μεταφορά, δεν υπάρχουν πόροι και για την κεντρική διοίκηση.

Άκουσα προηγουμένως τον κύριο Στυλιανίδη, που είπε μια τελευταία ρύθμιση, δεν την ήξερα. Τη θεωρώ σωστή. Ότι αναστέλλεται η άσκηση των αρμοδιοτήτων, η μεταφορά των αρμοδιοτήτων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, έως ότου μπορεί παραλλήλως να μεταφερθούν και οι αντίστοιχοι πόροι και το προσωπικό. Αυτό ήταν αναγκαίο. Υπάρχει μια αναστολή ας πούμε της προόδου, αν θεωρείται πρόοδος αυτή η ρύθμιση του Καλλικράτη, αλλά είπαμε οφείλεται σε μια αντικειμενική δυσκολία.

Μια δεύτερη αντικειμενική δυσκολία είναι ότι η γραφειοκρατία που υπάρχει στην κεντρική διοίκηση μεταφέρεται στην Αυτοδιοίκηση. Και εάν η κεντρική διοίκηση είχε τη δυνατότητα να την αντιμετωπίζει, αυτό το πράγμα γίνεται πολύ δύσκολο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση θεωρώ, εσείς το ξέρετε καλύτερα, αλλά θεωρητικά φαντάζεται κανείς ότι αυτό είναι πολύ πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί από έναν Οργανισμό, από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, που για πρώτη φορά θα κληθεί να ασκήσει κάποιες αρμοδιότητες.

Η άσκηση των νέων αρμοδιοτήτων είναι ένα δύσκολο πράγμα για κάθε Οργανισμό, ακόμα και για έναν πολύ καλά λειτουργούντα Δήμο. Η αντιμετώπιση όμως, η άσκηση των  αρμοδιοτήτων, μέσα από πολύπλοκες γραφειοκρατίες, είναι ακόμα πιο δύσκολο. Αυτό δε ενέχει και τον κίνδυνο, επισημάνθηκε και από τον κύριο Ασκούνη και από τους Υπουργούς, ενέχει τον κίνδυνο κάποια παρατυπία να θεωρεί πως είναι παράβαση και είτε διοικητική και πειθαρχική, ή και παράβαση ποινική.

Τώρα έρχομαι και στην τρίτη δυσκολία κατά τη γνώμη μου που συναντά η εφαρμογή του Καλλικράτη. Είναι αυτό που ελέχθη και για αυτό σας είπα ότι μπορώ να είμαι συνοπτικός, είναι αυτή η περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Αυτό το περιρρέον κλίμα απαξίωσης και κατασυκοφάντησης του δημόσιου τομέα, είτε πρόκειται για την κεντρική διοίκηση, είτε για την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Στην Ελλάδα είμαστε χώρα των άκρων. Πριν μερικές δεκαετίες οτιδήποτε κρατικοποιούνταν, οτιδήποτε δηλαδή ο δημόσιος τομέας ήταν ο άγιος, ο ιδιωτικός τομέας ήταν ο ανάξιος, εκείνος από τον οποίο έπρεπε να  αφαιρεθούν εξουσίες, να πάνε στον δημόσιο τομέα. Τώρα φοβάμαι ότι έχει συμβεί το αντίθετο. Οτιδήποτε κρατικό είναι είτε απαξιωμένο, είτε αναποτελεσματικό, είτε δημιουργεί ένα πλέγμα ρουσφετολογίας και νεποτισμού, είτε είναι και παραβατικό.

Αυτό το κλίμα έχει επηρεάσει, δεν θέλω να πω τα δικαστήρια. Δεν αποκλείεται, κύριε Αθανασίου, να επηρεάζονται και κύριε Εισαγγελέα, να επηρεάζονται και τα δικαστήρια από το κλίμα αυτό. Δεν το πιστεύω. Εκείνο όμως που φοβάμαι ότι είναι αναπόφευκτο να γίνει, είναι να υπάρχει μια αυξημένη αίσθηση ευθύνης που θα κατέληγε σε ευθυνοφοβία εκ μέρους των Δημάρχων όταν υπάρχουν τα προηγούμενα εμπόδια που σας είπα, τα γραφειοκρατικά, η δυσκολία εφαρμογής των επιμέρους πολύπλοκων διαδικασιών και από πάνω υπάρχει και ένας φόβος ποινικών διώξεων.

Τώρα επειδή είμαστε στο Συνέδριο της ΚΕΔΕ, δεν πρέπει να αρκεστούμε στα εμπόδια ή στις αδυναμίες που προέρχονται έξω από την ίδια την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Πρέπει να σκεφτούμε μήπως και στην ίδια την Αυτοδιοίκηση υπάρχουν κάποιες αδυναμίες.      

Εγώ δεν θα αναφερθώ βεβαίως στα επιμέρους παραδείγματα κακής διοίκησης ή και διαφθοράς, που δεν είναι πολλά πράγματι, και που είναι ανάξιο να τα συζητάμε σε μια τέτοια ημερίδα. Αυτά συμβαίνουν παντού, σε όλους τους χώρους. Εκείνο όμως που θέλω να πω από την εμπειρία μου, εσείς φαντάζομαι ξέρετε και τις αδυναμίες περισσότερο από εμένα. Εκείνο όμως που θέλω να επισημάνω για αφορμή για συζήτηση, είναι ότι βλέπω να υπάρχει ένας στην Αυτοδιοίκηση, δεν είναι γενικευμένο το φαινόμενο αλλά είναι αρκετά εκτεταμένο, ένας τοπικός σωβινισμός. Δηλαδή κανένας Δήμος δεν  θέλει δυσμενείς χρήσεις στην περιοχή του και όλοι θέλουν τις ευμενείς χρήσεις, αυτές που για κάθε Δήμο είναι ευμενείς.

Σκέφτομαι, νομίζω ο κύριος Ρουπακιώτης έκανε μια σχετική αναφορά, ότι υπάρχει ένα θέμα της Αυτοδιοίκησης, των τοπικών υποθέσεων, αλλά υπάρχει και ένα θέμα γενικότερου σχεδιασμού. Η Αυτοδιοίκηση δεν πρέπει να αρνείται να ενταχθεί σε αυτό τον γενικότερο σχεδιασμό.

Θα πω δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Αναφέρομαι σε παραδείγματα που απασχολούν συχνά το δικαστήριό μας και για αυτά μόνο έχω εμπειρία, δεν έχω άλλα. Σκέφτομαι δύο παραδείγματα. Φανταστείτε αν κανένας Δήμος δεν θέλει να δεχτεί χώρο υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων ή ΣΜΑ. Ή φανταστείτε πολλοί γειτονικοί Δήμοι να θέλουν να γίνουν μητροπολιτικά κέντρα. Εύλογο είναι, αλλά αυτό πρέπει να το αποφασίσει κάποιος σε κάποιο κεντρικό και γενικότερο επίπεδο.

Αυτά είχα να σας πω. Σας είπα ότι είμαι συνοπτικός, γιατί αν σε αυτές τις βασικές σκέψεις που σας εξέθεσα, προχωρούσα και τις ανέλυα περισσότερο, θα επαναλάμβανα αυτά που είπαν οι Υπουργοί προηγουμένως και ο κύριος Ασκούνης.

                Σας ευχαριστώ πολύ.