ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ κ. ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΝΤΟΥΝΗ, ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ, ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ : «ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ, ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ»

Κύριε Πρόεδρε της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος, κυρίες και κύριοι.

Ζούμε σε εποχές καχυποψίας. Εκτός από τα οικονομικά ελλείμματα που καλείται η χώρα να αντιμετωπίσει, όλοι μας καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε και ένα ακόμα, πολύ σοβαρότερο και κρισιμότερο. Το έλλειμμα νομιμοποίησης. Το έλλειμμα εμπιστοσύνης στους θεσμούς, στους ανθρώπους, στις πολιτικές. Το έλλειμμα πίστης, που φτάνει ακόμα και στις επικίνδυνες καταστάσεις αμφισβήτησης του ίδιου του πολιτεύματός μας.

Βλέπουμε σε δημοσκοπήσεις και στους δείκτες διαφθοράς, να επιτείνεται η αίσθηση όλων μας ότι ο κρατικός και αυτοδιοικητικός μηχανισμός, δεν κινείται στην κατεύθυνση που απαιτούν οι περιστάσεις και ως ευνομούμενοι πολίτες θα θέλαμε. Πολλές φορές μάλιστα, βιώνουμε και οι ίδιοι αυτό το διοικητικό έλλειμμα, στην άσκηση των καθηκόντων μας, στις συναλλαγές μας με το Δημόσιο.

Ξεκίνησα, κυρίες και κύριοι, με δυσάρεστες διατυπώσεις τον χαιρετισμό μου, γιατί πράγματι, πολλά πράγματα δεν είναι ευχάριστα. Όμως, συγχρόνως και για να τονίσω την ανάγκη της αλλαγής και την πεποίθηση ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να παίξει πρωταρχικό ρόλο σε αυτή.

Το Σύνταγμά μας, δίνει στους θεσμούς και στους μηχανισμούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τα εργαλεία ώστε να ανταποκριθούν με αποτελεσματικότητα στην αποστολή τους. Το τεκμήριο αρμοδιότητας για τις τοπικές υποθέσεις, η διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, η κανονιστική ελευθερία, προσδιορίζουν ένα ευρύ πλαίσιο δραστηριοποίησης αλλά και ευθύνης. Ταυτόχρονα όμως και το ίδιο το κράτος έχει ευθύνες απέναντι στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Οφείλει να τηρεί την αρχή της αναλογίας, μεταξύ των αρμοδιοτήτων που της παραχωρεί και των αντίστοιχων πόρων, όπως ορίζει ρητά ο ευρωπαϊκός χάρτης Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Οφείλει να θέτει τα κρατικά Όργανα στην διάθεση των αυτοδιοικητικών Υπηρεσιών, όταν εκείνες το ζητήσουν, αλλά και οφείλει να ασκεί τον απαιτούμενο έλεγχο, που έχει τεράστια σημασία για την εύρυθμη λειτουργία της, κυρίως ως επιβεβαίωση και ενίσχυση της προσπάθειας για ποιοτική και αποτελεσματική διοίκηση και διαφάνεια κατά την άσκησή της.

Ρόλο αρωγού στην προσπάθεια αυτή, έρχεται να επιτελέσει το Ανώτατο Δημοσιονομικό Δικαστήριο της χώρας. Οι αρμοδιότητες του Ελεγκτικού Συνεδρίου σε σχέση με τον έλεγχο της δημοσιονομικής διαχείρισης των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που διακρίνεται σε προληπτικό και κατασταλτικό, έχουν αυξηθεί δραματικά την τελευταία δεκαετία.

Το έτος 2005, θεσπίστηκε ο προληπτικός έλεγχος των δαπανών των Δήμων της χώρας. Ήδη, παρά τις παιδικές του ασθένειες, όχι μόνο έγινε αποδεκτός από τους ελεγχόμενους αιρετούς άρχοντες και δημοτικούς υπαλλήλους, αλλά αποδείχθηκε και τόσο αποτελεσματικός, που επεκτάθηκε και στις δαπάνες των Δημοτικών Επιχειρήσεων. Επιπλέον, καθιερώθηκε ο προσυμβατικός έλεγχος νομιμότητας, των μεγάλης οικονομικής αξίας συμβάσεων, ο οποίος σήμερα αφορά όλες τις συμβάσεις των οποίων η προϋπολογιζόμενη δαπάνη ξεπερνά τα 200.000 €.

Ο προληπτικός έλεγχος ασκείται πριν από την διενέργεια της δαπάνης και έχει ως σκοπό την αποτροπή της εκταμίευσής της και την προστασία των φορέων από την κακοδιαχείριση, την κατασπατάληση του δημοσίου χρήματος και την διαφθορά. Παράλληλα, πρόσφατα, καθιερώθηκε και ο προληπτικός έλεγχος της είσπραξης των βεβαιωμένων απαιτήσεων. Ο έλεγχος όμως αυτός, βρίσκεται στα σπάργανα, δεδομένου ότι ζητήθηκαν στοιχεία από τους αρμόδιους Επιτρόπους για την διενέργειά του, αλλά είτε δεν έχουν υποβληθεί ακόμα ή όσα υποβλήθηκαν, είναι ελλιπή.

Πέραν όμως του προληπτικού ελέγχου, εξακολουθεί να διενεργείται ο κατασταλτικός έλεγχος επί των απολογισμών των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των δημοτικών τους Νομικών Προσώπων. Ο έλεγχος αυτός μπορεί να διενεργείται και κατά προτεραιότητα σε συγκεκριμένη δαπάνη όταν ζητηθεί αρμόδια. Ο ασκούμενος από το Ελεγκτικό Συνέδριο κατασταλτικός έλεγχος, ο οποίος περιοριζόταν σε έλεγχο νομιμότητας και κανονικότητας των περιεχόμενων στους λογαριασμούς δαπανών, έχει πλέον επεκταθεί διττώς.

Πρώτον, περιλαμβάνει και τον έλεγχο της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης. Δηλαδή, ερευνάται πλέον η αποτελεσματικότητα, οικονομικότητα και αποδοτικότητα των διατιθέμενων πόρων, ώστε να ενισχύεται η αποτελεσματικότητα της διοικητικής μηχανής και η διαφάνεια κατά την λειτουργία της. Ήδη έχουν συσταθεί ομάδες ελεγκτών από υπαλλήλους του Ελεγκτικού Συνεδρίου, οι οποίοι διενεργούν σύμφωνα με τα διεθνή ελεγκτικά πρότυπα, πιλοτικούς ελέγχους υπό την καθοδήγηση συναδέλφων τους από τα ιδρύματα των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να αποκτήσουν τεχνογνωσία και ο έλεγχος αυτός να επεκταθεί πλέον σε όλους τους Δήμους.

Δεύτερον, ο κατασταλτικός έλεγχος αφορά πλέον και τον έλεγχο των εσόδων, η είσπραξη των οποίων δεν ελεγχόταν ως τώρα. Ενόψει όμως της αύξησης των αρμοδιοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της προικοδότησης αυτής με αντίστοιχα έσοδα, επιβάλλεται πλέον και ο έλεγχος των εσόδων της.

Τέλος, πρέπει να γίνει ιδιαίτερη μνεία και στις δικαιοδοτικές αρμοδιότητες του Ελεγκτικού Συνεδρίου, σχετικά με την επίλυση διαφορών που γεννώνται από τον καταλογισμό ελλειμμάτων, σε βάρος των αιρετών αρχόντων αλλά και των δημοτικών υπαλλήλων, που ασχολούνται με την οικονομική διαχείριση των φορέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ο νομοθέτης, υιοθετώντας τη νομολογία του δικαστηρίου, καθιέρωσε τη δυνατότητα μείωσης ή και άρσης των καταλογισμών των υπολόγων, μετά από στάθμιση των επικαλούμενων από αυτούς πραγματικών περιστατικών, που στοιχειοθετούν την αντικειμενική η υποκειμενική υπόστασή του.

Σε κάθε περίπτωση, το Ελεγκτικό Συνέδριο ενεργεί παιδαγωγικά και συνεργατικά με τους φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, προτρέποντάς τους να τηρούν τη νομιμότητα κατά τη λειτουργία τους και ταυτόχρονα, μεριμνώντας για την προστασία τους, τόσο έναντι τρίτων, όσο και έναντι των παρεμβάσεων της Κεντρικής Διοίκησης. Αναφέρεται όλως συνοπτικά και επιγραμματικά, η πρόσφατη νομολογία του 6ου Τμήματος, σχετικά με τη μη εφαρμογή, ως παραβιάζουσας το Σύνταγμα, της διάταξης που επέβαλε την προηγούμενη έγκριση από τον αρμόδιο Υπουργό, οιασδήποτε δαπάνης που υπερέβαινε τα 50.000 € και αφορούσε περισσότερα του ενός οικονομικά έτη.

Ενόψει δε των αμφιβολιών και δυσκολιών που δημιουργήθηκαν, το ζήτημα εκκρεμεί ήδη στην διοικητική ολομέλεια του δικαστηρίου και αναμένεται εντός ολίγου η έκδοση της αποφάσεως. Ίσως και εντός της επόμενης εβδομάδος.

Κυρίες και κύριοι, η ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις τώρα, είναι μεγάλη και δεν επιδέχεται αναβολές. Σε αυτό, κατά την άποψή μου, θα συμβάλλουν ιδιαίτερα:

Πρώτον, η θέσπιση και η εφαρμογή ενιαίων κανόνων δικαίου από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τα Δημοτικά τους Νομικά Πρόσωπα και τις Κοινωφελείς Επιχειρήσεις. Εδώ θα ανέφερα ως παράδειγμα, την ενοποίηση των διατάξεων που αφορούν τις συμβάσεις, όπου άλλες διατάξεις εφαρμόζουν οι Δήμοι, άλλες εφαρμόζουν τα Νομικά τους Πρόσωπα και άλλες εφαρμόζουν οι Κοινωφελείς Επιχειρήσεις.

Δεύτερον, η τυποποίηση των διοικητικών διαδικασιών και ειδικότερα των λογαριασμών της οικονομικής διαχείρισης των φορέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Θα συνιστούσα και εδώ, σε συνεργασία με το Υπουργείο και με άλλους φορείς, την σύνταξη εγχειριδίων, ώστε να μην αντιμετωπίζεται το φαινόμενο ο κάθε Δήμος να ακολουθεί τη δική του πρακτική προκειμένου να διενεργηθεί κάποια δαπάνη ή και την απεικόνιση των λογαριασμών του. Αντιμετωπίστηκε το φαινόμενο ότι κάθε Δήμος ακολουθεί το δικό του λογιστικό σύστημα, στα πλαίσια του διπλογραφικού συστήματος βέβαια, αλλά με διαφορετικούς κωδικούς, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει καμία ενοποίηση και καμία σύγκριση μεταξύ τους.

ΟΜΙΛΗΤΕΣ: (εκτός μικροφώνου)

Σ. ΝΤΟΥΝΗ: Είναι ενιαίο, αλλά παρ’ όλα αυτά…

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: (εκτός μικροφώνου)

Σ. ΝΤΟΥΝΗ: Αναφέρομαι στο παρελθόν, αλλά και πρόσφατα διαπιστώθηκε κατά τον έλεγχο των εσόδων, ότι δεν μπορούμε να ταυτοποιήσουμε τους λογαριασμούς. Θα το πούμε στην συνέχεια αυτό.

Τρίτον, η δημιουργία δομών ώστε να επιτυγχάνεται η συνέχεια της Δημόσιας Διοίκησης και να εξασφαλίζεται η άριστη επικοινωνία τόσο με τους λοιπούς φορείς που συναλλάσσονται, όσο και με τους εκάστοτε πολίτες και δημότες.

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έρχεται από τα βάθη των παραδόσεων του λαού μας και αποτελεί πυρηνικό στοιχείο της ταυτότητάς του. Οι φορείς της, μπορούν να γίνουν νησίδες και εστίες αποτελεσματικότητας, διαφάνειας και δικαιοσύνης, που με τις καλές πρακτικές τους θα συμπαρασύρουν ολόκληρο το πολιτικό σύστημα, σε ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης, σε μια νέα εποχή.

Σας ευχαριστώ πολύ.