ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΚΕΔΕ ΚΩΣΤΑ ΑΣΚΟΥΝΗ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΚΕΔΕ ΣΤΗΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗ

 Με ιδιαίτερη ικανοποίηση η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας ανοίγει σήμερα το πρώτο Συνέδριό μας, το οποίο διεξάγεται κατά τη θητεία της νέας της διοίκησης, εδώ, στην Κομοτηνή, στην πρωτεύουσα της Θράκης.

Επιλέξαμε συνειδητά αυτή τη σπουδαία πόλη. Η Κομοτηνή είναι ένας τόπος με ανεκτίμητη ιστορία, όπως και με ξεχωριστή θέση στη σύγχρονη Ελλάδα. Ήρθαμε εδώ, για να υπογραμμίσουμε πως οι δημοκρατικές πολιτικές αξίες και παραδόσεις, οι οποίες διατρέχουν την κοινωνική αποστολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, βρίσκουν την πιο καθαρή τους έκφραση, ακριβώς στην Ελληνική Περιφέρεια και ιδίως στην αναβάθμιση της συμβολής της στην ανασυγκρότηση της χώρας.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Δήμαρχο της Κομοτηνής για το χαιρετισμό του και τους κόπους των τοπικών αρχών για τη φιλοξενία του Συνεδρίου, καθώς και το Γενικό Διευθυντή της ΚΕΔΕ, Τάκη Βασιλείου και όλους τους εργαζόμενους σ΄ αυτήν για τη συμβολή τους στην άρτια διεξαγωγή του Συνεδρίου.

Κυρίες και κύριοι,

Κάθε Συνέδριο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος επηρεαζόταν ανέκαθεν από τις πολιτικές και οικονομικές περιστάσεις, εντός των οποίων η Τοπική Αυτοδιοίκηση ήταν αντικειμενικά υποχρεωμένη να δρα. Οι αιρετοί εκπρόσωποι του θεσμού δεν είχαμε ποτέ την αίσθηση ότι η δράση και οι στόχοι μας ήσαν απελευθερωμένοι από εμπόδια. Η δουλειά στην Αυτοδιοίκηση ήταν πάντοτε γοητευτική, αλλά και πάντοτε δύσκολη.

Αλλά, σήμερα, ανεξάρτητα από τις υπαρκτές διαφορές, οι οποίες χαρακτηρίζουν τις απόψεις των πολιτικών παρατάξεων ως προς το περιεχόμενο και τη διέξοδο από την τρέχουσα πολιτική και οικονομική πραγματικότητα, κοινή είναι η αγωνία όλων των αιρετών στελεχών του θεσμού. Το Συνέδριό μας δεν διεξάγεται απλώς σε μια ακόμη δύσκολη συγκυρία. Διεξάγεται σε μια περίοδο με ιστορική σημασία για τη χώρα μας και ολόκληρη την Ευρώπη.

Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια άνευ προηγουμένου  πρωτοφανή, οικονομική και πολιτική κρίση. Οι συνέπειές της βρίσκονται στο σπίτι κάθε εργαζομένου, κάθε πολίτη. Η έκταση και το βάθος της θίγουν τον ίδιο τον πυρήνα του πολιτικού συστήματος, κάθε πλευρά της οργάνωσης του Κράτους και της οικονομίας, αλλά ακόμη και των αξιών της κοινωνίας μας.

Σ’ αυτές τις πρωτοφανείς συνθήκες, καλούμαστε να δώσουμε μια καθαρή απάντηση, που μπορεί και πρέπει να ενώνει όλους.

Θέλουμε την Τοπική Αυτοδιοίκηση, φορέα και γνήσιο πρωταγωνιστή της δημοκρατικής ανασυγκρότησης του τόπου. Θέλουμε την Τοπική Αυτοδιοίκηση, θεσμό και δύναμη της κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής, θεσμό και δύναμη της παραγωγικής και αναπτυξιακής πορείας της χώρας.

Αυτό είναι το κεντρικό θέμα και το περιεχόμενο του Συνεδρίου. Η υλοποίηση αυτών των στόχων, στη δυσχερή διαδρομή που έχουμε μπροστά μας, θα κρίνει όλους μας.

 Επιτρέψτε μου, στο σημείο αυτό, να επαναλάβω τη θέση, την οποία διατυπώσαμε και κατά την πρόσφατη συνάντησή μας με τον Πρωθυπουργό κ. Λουκά Παπαδήμο. Σ’ αυτή την περίπλοκη εθνική και διεθνή πραγματικότητα, η Πολιτεία έχει αδήριτη ανάγκη να εμπιστευθεί την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Να κατανοήσει, όχι μόνο για την Αυτοδιοίκηση, αλλά και για το ίδιο το Κράτος ότι οι Δήμοι είναι ο μόνος δημόσιος θεσμός, ο οποίος εξακολουθεί να δρα γρήγορα και κατά πρακτικό τρόπο υπέρ της κοινωνικής συνοχής. Χωρίς την Τοπική Αυτοδιοίκηση ή με την Αυτοδιοίκηση σε θεσμικό και οικονομικό αδιέξοδο απλώς δεν είναι δυνατή η επιδιωκόμενη ανασυγκρότηση του τόπου.

Κύριοι εκπρόσωποι της Κυβέρνησης και των κομμάτων είναι η ώρα να ξεπεραστούν αντιλήψεις και αντιπαλότητες που υπάρχουν για την αυτοδιοίκηση και να την εμπιστευτείτε.

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Αναλαμβάνοντας, τον Οκτώβριο του 2011, τη διοίκηση της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος, είχαμε πλήρη επίγνωση των δυσκολιών, αλλά και των ειδικών ευθυνών μας. Αυτές οι ευθύνες αφορούν βεβαίως και στη σαφώς αδικαιολόγητη καθυστέρηση, η οποία σημειώθηκε στη συγκρότηση των συλλογικών οργάνων του θεσμού, μετά από τις εκλογές του 2010. Εδώ χρειάζεται να ευχαριστήσω τον πρώην Πρόεδρο Νικήτα Κακλαμάνη και όλα τα μέλη του προηγούμενου Διοικητικού Συμβουλίου για τις προσπάθειες που κατέβαλαν σε μία κρίσιμη περίοδο για το θεσμό. Όλοι μαζί, μπορούμε να κερδίσουμε το χαμένο έδαφος. Βρισκόμαστε, άλλωστε, μπροστά σε νέα δεδομένα. Το μέλλον και οι στόχοι μας είναι αυτά που πρέπει να μας απασχολήσουν.

Ο απολογισμός αυτού του τριμήνου θεωρούμε ότι είναι κρίσιμος και σημαντικός για τη θέση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης κατά τις επικείμενες πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις. Θα ήθελα εδώ, να ευχαριστήσω όλες τις πολιτικές παρατάξεις στη διοίκηση της ΚΕΔΕ για τη συμβολή τους και τη βοήθειά τους.

Σε αλλεπάλληλες συναντήσεις με την πολιτική ηγεσία των Υπουργείων Εσωτερικών και Οικονομικών, θέσαμε το σύνολο των οικονομικών εκκρεμοτήτων του Κράτους που αφορούσαν στους Δήμους. Με συντονισμένες προσπάθειες, επιμονή και επιχειρηματολογία κατορθώσαμε, έστω και την τελευταία στιγμή πριν από τη λήξη του οικονομικού έτους 2011, μέσα στο Δεκέμβριο, να εκταμιευθούν 683 εκατομμύρια € στους Δήμους, χρήματα τα οποία ούτως ή άλλως τους οφείλονταν και η απόδοσή τους είχε καθυστερήσει.

Ιδιαίτερα θετική εξέλιξη ήταν η καταβολή της τρίτης δόσης των πόρων της Σ.Α.Τ.Α. ύψους 100 εκατομμυρίων €, της τέταρτης δόσης ύψους 130 εκατομμυρίων €, 100 εκατομμυρίων € για την αποπληρωμή του προγράμματος «ΘΗΣΕΑΣ», καθώς και το υπόλοιπο 50% από τα παρακρατηθέντα 107 εκατομμύρια €. Με τα χρήματα αυτά, οι Δήμοι αποπλήρωσαν τις υποχρεώσεις τους προς προμηθευτές, εργολάβους και έδωσαν μία οικονομική ανάσα στις τοπικές αγορές.

Εξάλλου σε νέες συναντήσεις με την πολιτική ηγεσία των Υπουργείων Οικονομικών και Εσωτερικών, θέσαμε το πρόβλημα των μεγάλων περικοπών των πόρων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίοι είχαν εγγραφεί στον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2012. Τα έσοδα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι μειωμένα κατά 1,2 δισεκατομμύρια €, σε σχέση με αυτά του 2011, ενώ συνολικά κατά την τετραετία 2009 – 2012 η μείωση των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων υπερβαίνει τα 1,5 δισεκατομμύρια €, δηλαδή ποσοστό πάνω από 50%.

Με βάση τα προηγούμενα στοιχεία και τις προβλέψεις του Κρατικού Προϋπολογισμού, οι Δήμοι της χώρας θα ήταν αδύνατον να λειτουργήσουν. Επισημάναμε ότι αυτές οι περικοπές οδηγούν αντικειμενικά στη διακοπή της λειτουργίας των Δήμων και την Τοπική Αυτοδιοίκηση σε κατάρρευση.

Μετά από αυτή τη δραματική έκκληση, την οποία απευθύναμε προς τους αρμοδίους Υπουργούς και έντονες συζητήσεις, διαπιστώθηκε ότι το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους δεν είχε υπολογίσει ένα επιπλέον ποσό ύψους 450 εκατομμυρίων €, τα οποία προέρχονται από θεσμοθετημένους πόρους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και εκ παραδρομής δεν είχαν εγγραφεί στον Προϋπολογισμό του 2012. Κατά τη συνάντηση, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Υπουργείο Οικονομικών, υπό την προεδρία του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης κ. Ευάγγελου Βενιζέλου και με τη συμμετοχή του συνόλου της ηγεσίας του Υπουργείου Εσωτερικών, το λάθος αναγνωρίστηκε και η Κυβέρνηση δεσμεύτηκε για την απόδοση αυτών των επιπλέον 450 εκατομμυρίων €.

Η συμφωνία αυτή, παρά τις διαφορετικές εκτιμήσεις, θεωρούμε ότι αντικειμενικά διασφαλίζει τη λειτουργία των Δήμων, μέσα στις συνθήκες από τις οποίες διέρχεται η χώρα. Είναι, εξάλλου, απαραίτητο να επισημάνουμε ότι την ίδια διαβεβαίωση λάβαμε και κατά τη συνάντησή μας με τον Πρωθυπουργό κ. Λουκά Παπαδήμο. Θεωρούμε το γεγονός αυτό ιδιαίτερης σημασίας και εκφράζουμε την ικανοποίησή μας για τις δεσμεύσεις του Πρωθυπουργού. 

Επιθυμούμε, πάντως, να επαναλάβουμε την καθαρή διαπίστωση ότι εάν οι ίδιες μειώσεις είχαν γίνει στους πόρους, οι οποίοι διατίθενται και στους υπόλοιπους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, η χώρα είναι βέβαιο ότι θα είχε καταγράψει πρωτογενές πλεόνασμα.

Σε κάθε περίπτωση, υπογραμμίζουμε και πάλι την προειδοποίηση, ότι χωρίς την αυστηρή τήρηση αυτής της συμφωνίας, οι Δήμοι θα οδηγηθούν σε κατάρρευση, η οποία θα επιφέρει τεράστιας έκτασης κοινωνικές επιπτώσεις και θα έχει μεγάλες πολιτικές συνέπειες.

Ήδη όμως, έχουμε το πρώτο πρόβλημα, αφού το Υπουργείο χρηματοδότησε 131 εκατομμύρια € για τα προνοιακά επιδόματα των μηνών Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους των Δήμων έτους 2012. Ζητάμε την άμεση επιστροφή των πόρων αυτών.

Επίσης, κύριε Υπουργέ ζητάμε την άμεση υπογραφή της ΚΥΑ για την κατανομή των ΚΑΠ, ώστε εγκαίρως να γνωρίζουμε τους πόρους που μας αναλογούν, για τον προγραμματισμό των δραστηριοτήτων μας.

Τέλος, σας επισημαίνουμε, ότι η όποια καθυστέρηση στην απόδοση του δωδεκατημορίου θα δημιουργήσει πρόβλημα στην καταβολή της μισθοδοσίας των εργαζομένων, η οποία πλέον, γίνεται μέσω της Ενιαίας Αρχής Πληρωμών.

Σε καμία περίπτωση η Κυβέρνηση δεν πρέπει να εκλάβει τη διάθεσή μας για συνεργασία ως ένδειξη αδυναμίας. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση θα αντιδράσει δυναμικά.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Ταυτόχρονα με την ανάδειξη και τη διευθέτηση των οικονομικών θεμάτων, η Ένωση κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια για την επίλυση θεσμικών ελλείψεων και προβλημάτων, τα οποία είχαν επανειλημμένως επισημανθεί και από την προηγούμενη διοίκηση της ΚΕΔΚΕ, αλλά η τότε ηγεσία του Υπουργείου Εσωτερικών δεν είχε δεχθεί να ικανοποιήσει.

Θεωρούμε την διοικητική μεταρρύθμιση, με την ενίσχυση της αποκέντρωσης, ως αναγκαία προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη του τόπου, για οικονομική ανάπτυξη με σεβασμό στο περιβάλλον, για τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος κοινωνικής προστασίας, αλληλεγγύης και συνοχής.

Στον ένα χρόνο εφαρμογής του Προγράμματος «Καλλικράτης» έγιναν πολλά. Όμως, υπήρξαν και πολλά προβλήματα. Τώρα, ήρθε η ώρα να προχωρήσουν οι αναγκαίες προσαρμογές για την ολοκλήρωση του θεσμού. Μαζί, πρέπει να πάμε μπροστά.

Με αίσθημα ευθύνης, κύριε Υπουργέ, είχαμε επισημάνει σειρά θεμάτων, τα οποία με ταχείς ρυθμούς έπρεπε να είχαν επιλυθεί, ώστε να υπερβούμε τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και την αναποτελεσματικότητα του κεντρικού, κρατικού μηχανισμού. Η δήλωση του πρώην Υπουργού Εσωτερικών κ. Χάρη Καστανίδη ότι θα εισηγηθεί ένα νομοσχέδιο «σκούπα» αποτέλεσε την πρώτη επίσημη αποδοχή εκ μέρους της Κυβέρνησης των επιχειρημάτων των αιρετών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Αναμένουμε κύριε Υπουργέ από εσάς, όπως μας έχετε δηλώσει, την παράδοση του κειμένου του Σχεδίου Νόμου προς διαβούλευση με τα μέλη μας. Για μας, η άμεση ψήφιση του Νομοσχεδίου αυτού είναι πρώτης προτεραιότητας θέμα για την ομαλή λειτουργία των Δήμων.

Παρά τις καθυστερήσεις, οι οποίες προέκυψαν από την αλλαγή της Κυβέρνησης και της ηγεσίας του Υπουργείου Εσωτερικών, μία σειρά από νομοθετικές πρωτοβουλίες – μέχρι στιγμής – αντιμετώπισαν χρόνια προβλήματα και έδωσαν λύσεις. Ενδεικτικά θα αναφέρω ορισμένες νομοθετικές ρυθμίσεις, τις οποίες θεωρούμε ως τις πλέον σημαντικές.

•           Ως εξαιρετικής σημασίας και στρατηγικού χαρακτήρα κατακτήσεις για την Τοπική Αυτοδιοίκηση κρίνονται οι ρυθμίσεις που καθιστούν την ΕΕΤΑΑ ως ενδιάμεσο φορέα διαχείρισης για το επιχειρησιακό πρόγραμμα του ΕΣΠΑ και το πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης.

•           Η κατανομή της ΣΑΤΑ που θα γίνεται πλέον με τα κριτήρια των ΚΑΠ μέσω του Τ.Π.Δ. για να αποφεύγονται οι παρακρατήσεις, καθυστερήσεις, που είχαμε μέχρι σήμερα

•           Η ενίσχυση της ρευστότητας του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων από πόρους του Πράσινου Ταμείου.

•           Η επαναφορά της εκτέλεσης έργων των Δήμων με αυτεπιστασία επιτυγχάνοντας οικονομία κλίμακος και αύξηση της απασχόλησης.

•           Η εξαίρεση των Σχολικών Επιτροπών από τον προληπτικό έλεγχο και ενταλμάτων Δήμων, Δημοτικών Νομικών Προσώπων, Δημοτικών Επιχειρήσεων μέχρι ποσού 5.000 €.

•           Η χρηματοδότηση κατά 50% του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.

•           Η παράταση μέχρι 30-6-2012 των συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου όσων απασχολούνται στο Πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι».

•           Την νομιμότητα συναφθεισών Δανειακών Συμβάσεων των Δήμων με το Τ.Π.Δ.

•           Η δυνατότητα στους Δήμους και στις Περιφέρειες να ισοσκελίσουν τους προϋπολογισμούς τους με δάνεια από το Τ.Π.Δ.

•           Η παραχώρηση των ιαματικών πηγών στους Δήμους για σαράντα χρόνια και άλλες ρυθμίσεις.

Κύριε Υπουργέ,

            Επιτρέψτε μου, να αναφερθώ σε ένα θέμα, το οποίο είναι χαρακτηριστικό και αποδεικνύει με τον καλλίτερο τρόπο γιατί η χώρα μας έφθασε εδώ που έφτασε.

            Το θέμα αφορά τη σύναψη Δανείων των Δήμων από το Τ.Π.Δ.

            Εδώ και 7 περίπου μήνες συγκεκριμένοι Δήμοι που αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω υπερχρέωσης, προσπαθούν να συνάψουν δανειακές συμβάσεις με το Τ.Π.Δ., το οποίο ειρήσθω εν παρόδω, μετά τη νομοθετική ρύθμιση έχει πλέον ρευστότητα και είναι το μόνο πιστωτικό ίδρυμα που μπορεί να χρηματοδοτήσει τους Δήμους.

            Ενώ οι Δήμοι και το Τ.Π.Δ. έχουν υπογράψει τις νέες δανειακές συμβάσεις, το ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ επικαλούμενο και αυτό κείμενες διατάξεις δεν εγκρίνει τις εν λόγω συμβάσεις.

            Γνωρίζω πολύ καλά τις προσπάθειες που καταβάλλετε τόσο εσείς, όσο και η προηγούμενη Ηγεσία του Υπουργείου για εξεύρεση κοινά αποδεκτής λύσης ιδιαίτερα όταν αυτή αφορά φορείς, που με την ευρεία έννοια του όρου ανήκουν στο δημόσιο τομέα.

            Δυστυχώς, μέχρι στιγμής λύση δεν έχει βρεθεί γι’ αυτό προχωρήσατε στη νομοθετική ρύθμιση του θέματος μέσω συγκεκριμένων ρυθμίσεων που περιλαμβάνονται στο Πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών για τη σύναψη δανείων.

            Εδώ, θέλω να επισημάνω ότι οι διατάξεις που προτάθηκαν από το Υπουργείο Εσωτερικών δεν έγιναν στο σύνολό τους δεκτές από το Υπουργείο Οικονομικών, καθώς επίσης δεν έγινε δεκτή και σχετική τροπολογία που κατέθεσαν βουλευτές με ευρεία διακομματική στήριξη. Μας διαβεβαιώσατε ότι η ρύθμιση, ως έχει κατατεθεί, επιλύει οριστικά το πρόβλημα που έχει ανακύψει μεταξύ Ελεγκτικού Συνεδρίου και Τ.Π.Δ. Τις επόμενες ημέρες θα διαπιστώσουμε εάν και κατά πόσο η αντιπαράθεση του ΤΠΔ με το Ελεγκτικό Συνέδριο θα λάβει τέλος.

            Όμως, κύριε Υπουργέ, κάποιοι Δήμοι έχασαν πολύτιμο χρόνο και πόρους από την μη ρύθμιση των χρεών τους.

            Σκεφτείτε κ. Υπουργέ εάν τα αιτήματα της ΚΕΔΕ ήταν αντίστοιχα με αυτά της χώρας μας προς τους δανειστές της, δηλαδή «κούρεμα κατά 50%», ευνοϊκότερα επιτόκια, κ.ά., πόσο χρόνο θα θέλαμε για την  εξεύρεση λύσης;

            Εμείς δε ζητήσαμε ούτε «κούρεμα», ούτε ευνοϊκό επιτόκιο, αλλά μία επιμήκυνση αποπληρωμής των χρεών μας, η οποία θα έδινε τη δυνατότητα στους Δήμους να συνεχίσουν μία στοιχειώδη ομαλή λειτουργία.

            Θέλουμε και επιδιώκουμε όταν ανακύπτουν παρόμοια θέματα να υπάρχει άμεση πολιτική παρέμβαση επίλυσης του προβλήματος.

            Μία ακόμη χαρακτηριστική περίπτωση που έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στη λειτουργία των Δήμων, αφορά την εφαρμογή του άρθρου 262 παρ. 2 για το Ειδικό Πρόγραμμα Εξυγίανσης των υπερχρεωμένων Δήμων. Αναφέρομαι στη σύσταση της Ελεγκτικής Επιτροπής, η οποία μέχρι στιγμής δεν έχει συγκροτηθεί με αποτέλεσμα, το πρόγραμμα εξυγίανσης των υπερχρεωμένων Δήμων να έχει καθυστερήσει για 13 μήνες με τεράστιες επιπτώσεις στους Δήμους αυτούς.

            Το πρόβλημα με τη Μεταφορά των Μαθητών βρίσκεται σε αδιέξοδο και θα κληθούμε στο τέλος Φεβρουαρίου να το αντιμετωπίσουμε. Είναι μια ωρολογιακή βόμβα έτοιμη να σκάσει στα χέρια μας. Σας έχουμε εκθέσει τις απόψεις μας, τώρα θα πρέπει να δώσουμε οριστική λύση.

            Επιτρέψτε μου εδώ να αναφερθώ σε τρία παραδείγματα από τα πολλά, που εκφράζουν με τον καλύτερο τρόπο την αντίληψη που επικρατεί στην κεντρική εξουσία για την Αυτοδιοίκηση.

            Το ένα αφορά τις λαϊκές αγορές, όπου για τη χορήγηση των αδειών στους δικαιούχους εμπλέκονται τρεις φορείς ενώ όλοι γνωρίζουμε ότι είναι κατ εξοχήν αρμοδιότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

            Το δεύτερο, αφορά την οριζόντια κατάργηση δημοσίων οργανισμών και φορέων, όπως Εφοριών, καταστημάτων ΙΚΑ και την μεταφορά τους στις πρωτεύουσες των Νομών με αποτέλεσμα τον συγκεντρωτισμό και την επακόλουθη ταλαιπωρία των ανθρώπων της περιφέρειας. Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την αποκέντρωση και την παροχή υπηρεσιών εγγύτερα στον πολίτη.

            Το τρίτο, αφορά στο διορισμό των διοικήσεων των μεγάλων νοσοκομείων και των μεγάλων λιμενικών ταμείων, όπου η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν συμμετέχει. Θα συμφωνήσετε μαζί μας ότι αυτό είναι πρόβλημα δημοκρατικής τάξης.

            Σχετικά με το Ελεγκτικό Συνέδριο είναι προφανές ότι εμείς δεν αρνούμαστε τον έλεγχο, αλλά τον έλεγχο νομιμότητας και όχι σκοπιμότητας που σε πολλές περιπτώσεις γίνεται. Θέλουμε και επιδιώκουμε τη συνεργασία  με το Ελεγκτικό Συνέδριο, αλλά δεν θα συνηγορήσουμε στην υποβάθμιση του θεσμού, τον οποίο εκπροσωπούμε. Λέμε ναι, στη διαφάνεια και τον έλεγχο λέμε όχι στις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και στις καθυστερήσεις που παράγουν αρνητικά οικονομικά αποτελέσματα.

Επομένως, το πρόβλημα είναι κατ’ εξοχήν πολιτικό και ως εκ τούτου επιβεβλημένη η ανάληψη εκ μέρους σας πρωτοβουλιών για άρση των όποιων εμποδίων ανακύπτουν.

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Η πρωτοφανής οικονομική κρίση και ύφεση που βιώνει η χώρα μας έχει σαν αποτέλεσμα τη ραγδαία αύξηση της ανεργίας, αλλά και την αύξηση της φτώχειας, η οποία ανέρχεται στο 20% του πληθυσμού της χώρας.

Η Κεντρική Διοίκηση δε μπορεί μόνη της να αντιμετωπίσει τα μεγάλα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί. Εμείς πιστεύουμε ότι χρειάζεται στενή συνεργασία, διάλογος και πάνω απ’ όλα συντονισμός της Κυβέρνησης, των συναρμόδιων Υπουργείων, των Περιφερειών και των Δήμων, αλλά και άλλων φορέων για την άμεση εκπόνηση ενός συνεκτικού και ολοκληρωμένου σχεδίου που θα περιλαμβάνει τα πάσης φύσεως περιφερειακά, τοπικά αναπτυξιακά προγράμματα, πρωτοβουλίες και δράσεις που αφορούν την ανάπτυξη και την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη. Μόνο με πρόγραμμα και συντονισμένες ενέργειες μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την κρίση. Η χώρα χρειάζεται ένα Ολοκληρωμένο Εθνικό Σχέδιο για την  υπέρβαση της κρίσης και η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι αναπόσπαστο μέρος του.

Η Αυτοδιοίκηση εκφράζει την ετοιμότητά της για ανάληψη τοπικών αναπτυξιακών πρωτοβουλιών, οι οποίες θα υπερβαίνουν τα παραδοσιακά πλαίσια και πρότυπα, αξιοποιώντας τις ευρύτερες δυνατές κοινωνικές και οικονομικές συνεργασίες, την ευρηματικότητα και τη δημιουργικότητα των αιρετών και όλου του διοικητικού προσωπικού για να συμβάλει στην τοπική οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή.

Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και το Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα «Αυτοδιοίκηση – Κοινωνική Συνοχή – Ισόρροπη Ανάπτυξη (Α.Κ.Σ.Ι.Α.)», του Υπουργείου Εσωτερικών και των Δήμων που αποτελείται από 6 άξονες:

1.         Ένταξη επιλέξιμων έργων του «ΘΗΣΕΑΣ».

2.         Χρηματοδότηση έργων των Δήμων και τα Ταμειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ και το πρόγραμμα «Α. Μπαλτατζής».

3.         Χρηματοδότηση μικρών και μεσαίων έργων μέσω Αυτεπιστασίας.

4.         Χρηματοδότηση ενεργειών εξοικονόμησης ενέργειας.

5.         Το ειδικό πρόγραμμα εξυγίανσης των ΟΤΑ

6.         Το πρόγραμμα ΕΛΛΑΔΑ, χρηματοδοτούμενο από επιχειρησιακά προγράμματα ΕΣΠΑ, από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, από εθνικούς πόρους και πόρους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Ειδικότερα, ως προς τον άξονα 3, ο οποίος αφορά στη χρηματοδότηση μικρών και μεσαίων έργων μέσω της Αυτεπιστασίας, θα πραγματοποιηθεί από πόρους του ΟΑΕΔ και από πόρους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αναμένουμε την Υπουργική Απόφαση εξειδίκευσης.

Πρόκειται για ένα πιλοτικό πρόγραμμα, το οποίο στην πλήρη ανάπτυξή του μπορεί να απασχολήσει μέχρι 120.000 ανέργους και η επιτυχία του αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα για την Αυτοδιοίκηση. Καλώ όλους τους συναδέλφους να στηρίξουμε με όλες μας τις δυνάμεις την επιτυχία του προγράμματος αυτού. Δεν είναι όμως δυνατόν να προχωρήσει η υλοποίηση του έργου ερήμην της ΚΕΔΕ, γι’ αυτό τονίζουμε την ανάγκη της συμμετοχής μας, όχι μόνο στην παρακολούθηση, αλλά και στην εξειδίκευση και τη διοίκηση εφαρμογής του προγράμματος Α.Κ.Σ.Ι.Α. (μέσω σχετικής προγραμματικής σύμβασης).

Άμεσης προτεραιότητας για την Αυτοδιοίκηση είναι:

•           Η ένταξη των ώριμων και επιλέξιμων έργων που δεν πρόλαβαν να χρηματοδοτηθούν από το Πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ» στο ΕΣΠΑ 2007-2013.

•           Η συμμετοχή της ΚΕΔΕ στην προετοιμασία της αναθεώρησης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, με κατεύθυνση τη διεύρυνση των πόρων του ΕΣΠΑ για τους Δήμους.

•           Η αξιοποίηση όλων των μέσων που παρέχονται μέσα από την Τεχνική Βοήθεια του ΕΣΠΑ, έτσι ώστε να υπάρξει μηχανισμός στήριξης των Δήμων τοπικά (π.χ. με ομάδες επιτόπου υποστήριξης της Μ.Ο.Δ.)

Επίσης, ολοκληρώνεται η διαδικασία για την έναρξη του προγράμματος της Κοινωφελούς Εργασίας, ένα πρόγραμμα για το οποίο η Τοπική Αυτοδιοίκηση είχε εκφράσει έντονες επιφυλάξεις σχετικά με τους φορείς υλοποίησης και όχι μόνο. Ωστόσο, θεωρούμε ότι όντως αποτελεί μία μικρή ανάσα για τους ανέργους. Ένα πρόγραμμα που θα απασχολήσει πάνω από 40.000 άτομα.

Κατανοούμε ασφαλώς τη διαφορά μεταξύ της εργασίας και της απασχόλησης, αλλά στις συνθήκες αυτές τα προγράμματα αυτά κρίνονται χρήσιμα. Μόνο η επάνοδος της χώρας σε πραγματικούς ρυθμούς ανάπτυξης, μπορεί να εγγυηθεί την εργασία και τα δικαιώματα των εργαζομένων.

Τις προσεχείς ημέρες αναμένεται η υπογραφή του ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ μεταξύ του Υπουργείου Εσωτερικών, της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας και της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας, για την υλοποίηση της β’ φάσης του Επιχειρησιακού Προγράμματος «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ», που στόχο έχει μέσω της ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού μας, την αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας, να καταστούν οι υπηρεσίες μας αποτελεσματικότερες.

Η ΚΕΔΕ διεκδίκησε και διασφάλισε την ενεργότερη συμμετοχή της στην εξειδίκευση και εφαρμογή του προγράμματος.

Στην προσπάθεια που η χώρα καταβάλλει για την εξοικονόμηση ενέργειας στο δημόσιο και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, το Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής έχει προχωρήσει σε μία σειρά προκηρύξεων για δράσεις, στις οποίες οι Δήμοι καλούνται να συμμετάσχουν.

Στο πλαίσιο αυτό πρόσφατα, μετά από καθυστέρηση δύο ετών, ανακοίνωσε τα αποτελέσματα του προγράμματος «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ» προϋπολογισμού 100 εκατομμυρίων € για τα έργα που θα πραγματοποιήσουν οι Δήμοι.  

Μετά από αίτημα της ΚΕΔΕ το Υπουργείο συμφώνησε για τη συνέχιση του προγράμματος με την προκήρυξη εντός του Φεβρουαρίου της β’ φάσης στο πλαίσιο του ΕΠΠΕΡΑΑ προϋπολογισμού περίπου 100 εκατομμυρίων €, προκειμένου να ωφεληθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι Δήμοι.

Επίσης, σε εξέλιξη βρίσκεται η προκήρυξη του ΚΑΠΕ για το πρόγραμμα «ΠΡΑΣΙΝΑ ΔΩΜΑΤΙΑ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΤΙΡΙΑ», προϋπολογισμού 20 εκατομμυρίων € και η αξιολόγηση του προγράμματος «Βιοκλιματική Αναβάθμιση Δημοσίων Ανοικτών Κτιρίων», προϋπολογισμού 60 εκατομμυρίων €.

Σε ότι αφορά το πρόγραμμα HELIOS η Τοπική Αυτοδιοίκηση εκφράζει τη βούλησή της για συμμετοχή, προσδιορίζοντας όμως το πλαίσιο συνεργασίας που πρέπει να διέπει το πρόγραμμα.

Για όλους αυτούς τους λόγους προτείνουμε στο ΥΠΕΚΑ το σχεδιασμό ενός νέου προγράμματος εξοικονόμησης ενέργειας σε όλες τις λειτουργίες των Δήμων και στο σύνολο των υποδομών τους, αξιοποιώντας όλους τους διαθέσιμους πόρους και συμβάλλοντας αφενός μεν, στην εξοικονόμηση ενέργειας και στην προστασία του περιβάλλοντος αφετέρου, στην εκτέλεση έργων που θα συμβάλλουν στην Τοπική Ανάπτυξη και στην Απασχόληση.

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Στο σημείο αυτό θέλω ιδιαίτερα να χαιρετήσω την παρουσία του Γιάννη Σγουρού, Προέδρου της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας στο Συνέδριό μας.

Η συνεργασία αυτή, που ήδη έχουμε συμφωνήσει και θα παροχωρήσουμε, μπορεί και πρέπει να κορυφωθεί στην προώθηση της Περιφερειακής και Τοπικής Ανάπτυξης, που αποτελεί και το μεγάλο ζητούμενο στη δύσκολη περίοδο που διανύουμε. 

Ο ρόλος των Περιφερειών στην Περιφερειακή Ανάπτυξη και ο ρόλος των Δήμων στην Τοπική Ανάπτυξη καθιστούν τη διαβαθμιδική συνεργασία μονόδρομο.

Με σεβασμό στην πολιτική, οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια των δύο βαθμών Αυτοδιοίκησης είναι άκρως αναγκαίο σε κάθε γεωγραφική περιφέρεια, η αιρετή Περιφέρεια και οι Δήμοι  να αναλάβουν την αναπτυξιακή προοπτική του τόπου τους.

•           Σχεδιάζοντας το Περιφερειακό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα και τα Δημοτικά Αναπτυξιακά Προγράμματα κατά τέτοιον τρόπο που να είναι συμπληρωματικά.

•           Εκτελώντας τα περιφερειακά και τα τοπικά έργα τεχνικής υποδομής, σύμφωνα με τις ανάγκες και τις δυνατότητες κάθε περιοχής.

•           Δημιουργώντας με βάση το χωροταξικό σχέδιο της Περιφέρειας και τα γενικά πολεοδομικά σχέδια των Δήμων τις βιομηχανικές ζώνες και τα επιχειρησιακά πάρκα, που θα προσελκύσουν νέες επενδύσεις.

•           Υποστηρίζοντας με κάθε τρόπο επιχειρηματικές πρωτοβουλίες και δράσεις που στοχεύουν στην ανάπτυξη και την απασχόληση των περιοχών μας.

Αγαπητέ Πρόεδρε της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας,

Αποτελεί κοινή δέσμευσή μας να βρούμε πρακτικά τρόπους συνεργασίας και να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για την αντιμετώπιση της κοινωνικής και οικονομικής κρίσης που διέρχεται η χώρα μας. Γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουμε να υπηρετήσουμε αποτελεσματικότερα τους πολίτες.

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση εδώ και χρόνια έχει αναπτύξει ένα εκτεταμένο δίκτυο χιλιάδων κοινωνικών δομών στο σύνολο της χώρας που αποτελούν καθοριστικό παράγοντα κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης των τοπικών κοινωνιών και συνθέτουν τον άξονα της κοινωνικής πολιτικής των Δήμων.

Σε αυτή την πρωτόγνωρη οικονομική και κοινωνική κρίση εμείς βιώνουμε καθημερινά, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο, τη ραγδαία αύξηση της ανεργίας και της φτώχειας που πλήττει όλο και περισσότερες οικογένειες. Για την αποτελεσματικότερη συμβολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην αντιμετώπιση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης οι προτεραιότητές μας είναι:

Η συνέχιση της χρηματοδότησης των κοινωνικών υπηρεσιών της Αυτοδιοίκησης από το ΕΣΠΑ και συγκεκριμένα:

•           Οι Βρεφικοί – Παιδικοί Βρεφονηπιακοί Σταθμοί – ΚΔΑΠ – ΚΔΑΠ ΜΕΑ.

•           Το Πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι».

•           Τα Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΚΗΦΗ).

•           Τα Κέντρα Στήριξης ΡΟΜΑ και ευπαθών ομάδων.

•           Την εκπόνηση Ειδικού προγράμματος για τη χρηματοδότηση και την εφαρμογή ειδικών δράσεων από την Τοπική Αυτοδιοίκηση που θα συμβάλλουν στην κοινωνική ένταξη των Μεταναστών.

Σύμφωνα με τα χρηματοοικονομικά στοιχεία της «Ετήσιας Έκθεσης υλοποίησης 2010» του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού (ΕΠΑΝΑΔ) το ποσοστό υλοποίησης του άξονα προτεραιότητας 3 (3.1, 3.2, 3.3) κυμαίνεται μεταξύ 32,92% και 20,02% ενώ το συνολικό ποσοστό υλοποίησης του ΕΠΑΝΑΔ είναι 13,48%, και ειδικότερα σε ότι αφορά υπηρεσίες Παιδικών Σταθμών και ΚΔΑΠ τα ποσοστά κυμαίνονται μεταξύ 75% και 90% κατ’ έτος που υλοποιήθηκαν από την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Με βάση τα αποτελέσματα αυτά είναι προφανές ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει τις δυνατότητες απορρόφησης των κοινοτικών κονδυλίων γι’ αυτό και διεκδικούμε την αναθεώρηση του ΕΣΠΑ και την ενίσχυση της συμμετοχής της Αυτοδιοίκησης σε τρεις άξονες:

1.         Ενίσχυση των πόρων του ΕΣΠΑ που διατίθενται για την κατασκευή κοινωνικών υποδομών, κυρίως Παιδικών Σταθμών.

2.         Ενίσχυση των πόρων του ΕΣΠΑ που διατίθενται για τη λειτουργία κοινωνικών υποδομών.

3.         Άμεση ενεργοποίηση όλων των δράσεων που προβλέπονται στο ΕΣΠΑ και αφορούν στην υποστήριξη των κοινωνικά ευπαθών ομάδων.

Παράλληλα οι Δήμοι, με υψηλό αίσθημα ευθύνης και ανταποκρινόμενοι στις προκλήσεις των καιρών έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες και έχουν αναπτύξει επιπλέον δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα όπου κάλλιστα μπορούν να θεωρηθούν ότι ορίζουν ένα εθνικό πλαίσιο αποκεντρωμένης λειτουργίας κοινωνικών υπηρεσιών, όπως:

•           Κέντρα Αλληλεγγύης για την ενίσχυση απόρων, φτωχών και αστέγων με την παροχή συσσιτίων, τροφίμων, ρούχων, φαρμάκων, είτε κατά περίπτωση χρηματικών βοηθημάτων, κ.ά.

•           Δημοτικά Ιατρεία – Εθελοντική Αιμοδοσία.

•           Προγράμματα για την αγωγή της υγείας και την προαγωγή της υγείας.

•           Κέντρα Πρόληψης της Εξάρτησης και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας.

•           Δημιουργία Συμβουλευτικών Κέντρων για τη στήριξη ευπαθών ομάδων (γυναίκες – θύματα βίας – κακοποίηση παιδιών, κ.ά.).

Θέλουμε να καταστήσουμε σαφές, με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο ότι η αντίληψη της φιλανθρωπίας είναι έξω από τις αρχές και αξίες της Αυτοδιοίκησης.

Πρότασή μας είναι η δημιουργία ενός συστήματος κοινωνικής υποστήριξης και αλληλεγγύης, το οποίο να εξασφαλίζει ένα ελάχιστο επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης. Αυτό να μπορεί να χρηματοδοτηθεί από ένα ταμείο το οποίο θα τροφοδοτείται από τη σύλληψη της φοροδιαφυγής και άλλους πόρους.

Τέλος, οι Δήμοι ως ο πλησιέστερος φορέας διοίκησης προς τον πολίτη, με γνώση και επίγνωση των προβλημάτων και των αναγκών του πολίτη, με διαπροσωπική επαφή μαζί του μπορεί και πρέπει να παίξουν το συντονιστικό ρόλο όλων των φορέων στην καθημερινή προσπάθεια για τη στήριξη και προστασία των κοινωνικά αδύναμων συμπολιτών μας.

            Στο σημείο αυτό θέλω να ευχαριστήσω όλους τους εργαζόμενους στους δήμους, οι οποίοι παρά τις μεγάλες περικοπές μισθών που έχουν υποστεί εργάζονται με συνείδηση και αποτελεσματικότητα για να φέρουν σε πέρας το έργο τους.

            Για την μερική αντιμετώπιση του προβλήματος της έλλειψης προσωπικού, προτείνουμε ως αναγκαία ρύθμιση τη δυνατότητα μετακίνησης του πλεονάζοντος προσωπικού, όπου υπάρχει, σε άλλους δήμους που παρουσιάζουν μεγάλα κενά, καθώς και την εξαίρεση από την Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου της πρόσληψης εποχικού προσωπικού στις υπηρεσίες ανταποδοτικού χαρακτήρα, αφού δεν επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό.

Αγαπητοί συνάδελφοι,

            Έχουμε πλήρη συνείδηση ότι θα κριθούμε αυστηρά από τους συμπολίτες μας. Θεωρούμε, ωστόσο, πως η γενικευμένη κρίση εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους θεσμούς και τον πολιτικό κόσμο της χώρας δεν πρέπει να αφήνει κανένα αδιάφορο. Και απάντηση δεν είναι ούτε η εξουσιαστική αλαζονεία, ούτε η ανοχή στις συχνά μηδενιστικές επιθέσεις, που δεν απειλούν τα πρόσωπα, αλλά τους δημοκρατικούς θεσμούς.

Συλλογική απάντηση της ΚΕΔΕ και των ΠΕΔ στην κρίση των πολιτικών και κοινωνικών Θεσμών. Θεωρούμε:

•           Τη συνέπεια και αποτελεσματικότητα των πράξεών μας με την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών στους πολίτες.

•           Τη διαφάνεια στη διαχείριση και την αποφυγή της σπατάλης με αυστηρό οικονομικό ορθολογισμό και χρηστή διοίκηση για καλλίτερο κοινωνικό αποτέλεσμα.

•           Την έμπρακτη κοινωνική αλληλεγγύη μέσω θεσμοθετημένων δικτύων.

•           Την ανάπτυξη πρωτοβουλιών και δράσεων που επιδιώκουν την απασχόληση ανέργων.

•           Την ανάπτυξη με όρους προστασίας του περιβάλλοντος και βελτίωσης της ποιότητας ζωής.

•           Την εμπιστοσύνη στους πολίτες, που δεν εξαντλείται με την αναζήτηση της ψήφου τους ανά τετραετία, αλλά αποδεικνύεται με την αξιοποίηση των νέων Θεσμών διαβούλευσης και τη στήριξη των δράσεων και πρωτοβουλιών της κοινωνίας των πολιτών.

•           Την κινητοποίηση όλων των δημιουργικών δυνάμεων κάθε τοπικής κοινωνίας για την υπέρβαση της παρούσας κρίσης και τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Αυτοδιοίκησης στην προοδευτική ανασύνταξη του πολιτικού συστήματος και την ανασυγκρότηση της Οικονομίας.

      Για τους λόγους αυτούς επιδιώκουμε την αναβάθμιση των συλλογικών οργάνων της Αυτοδιοίκησης, την ισχυροποίηση και επέκταση των διαδικασιών και των Θεσμών διαβούλευσης με τους πολίτες, τη θεμελίωση ενός πρότυπου διακυβέρνησης της Αυτοδιοίκησης, με μια νέα αντίληψη για την άσκηση της διοίκησης, με αξιοκρατία, διαφάνεια, δημόσια λογοδοσία, κοινωνική συμμετοχή, αξίες και αρχές που θα οδηγούν στην ηθική επαναθεμελίωση ολόκληρου του κράτους και φυσικά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Με πλήρη συναίσθηση της ευθύνης, που όλους μας διακατέχει,

ΚΑΛΟΥΜΕ όλες τις Αυτοδιοικητικές δυνάμεις κι όλους τους πολίτες σε μια ευρεία δημιουργική συμμαχία και συμπόρευση, στηριγμένη στις κοινές προτάσεις, αξίες και αρχές, ώστε όλοι μαζί να ανταποκριθούμε με επιτυχία στις αυξημένες απαιτήσεις των καιρών και τις υψηλές προσδοκίες και απαιτήσεις των πολιτών για την πρόοδο και την ανάπτυξη της κοινωνίας μας.

Κλείνω λοιπόν την ομιλία μου με το κεντρικό σύνθημα του Συνεδρίου μας.

Οι Δήμοι απαντούν στην κρίση..

Κοινωνική Αλληλεγγύη – Τοπική Ανάπτυξη