ΟΜΙΛΙΑ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ κ. ΤΑΣΟΥ ΓΙΑΝΝΙΤΣΗ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΚΕΔΕ ΣΤΗΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗ

«Κύριε Πρόεδρε της ΚΕΔΕ, κυρίες και κύριοι,

Κατ’ αρχάς θα ήθελα να σας μεταφέρω το έντονο ενδιαφέρον του Πρωθυπουργού, κ. Λουκά Παπαδήμου, για το ετήσιο Συνέδριό σας και τον θερμό χαιρετισμό του για την επιτυχή ολοκλήρωση των εργασιών σας.  Ο Πρωθυπουργός θεωρεί ότι αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία, είναι να μπορέσει η Τοπική Αυτοδιοίκηση να αποτελέσει έναν σημαντικό μοχλό στήριξης στην αγωνιώδη προσπάθεια που η κυβέρνηση, το πολιτικό σύστημα, η Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι τοπικές κοινωνίες, οι κοινωνικές δυνάμεις, εμείς όλοι ως υπεύθυνα άτομα,  πρέπει, σήμερα να καταβάλουμε.

Προσωπικά, αισθάνομαι ιδιαίτερη ικανοποίηση, γιατί σε λιγότερο από τρεις μήνες παρουσίας μου στο Υπουργείο Εσωτερικών έχω την ευκαιρία να παρευρίσκομαι, μαζί σας εδώ, να συμπράξω μαζί σας, να πληροφορηθώ τις απόψεις σας και να προχωρήσω, όσο μπορέσω, στην επίλυση προβλημάτων ή στην ενίσχυση καταστάσεων, που θα ισχυροποιήσουν τη θέση και τη συμβολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην πορεία που θα μας βγάλει από την κρίση.

Όλοι εδώ μέσα ζούμε έντονα τις επιπτώσεις της δύσκολης κατάστασης στην οποία έχουμε βρεθεί εδώ και λίγα χρόνια. Πολλοί όμως έξω από την αίθουσα αυτή ζούνε πολύ πιο σκληρά την πραγματικότητα αυτή. Ως δημόσια πρόσωπα έχουμε χρέος να βοηθήσουμε τις αδύναμες πραγματικότητες που υπάρχουν γύρω μας, να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για να δώσουμε ξανά  μια ελπίδα στα όσα η κοινωνία μας προσδοκά από εμάς, και αυτά είναι πολλά και δύσκολα, αλλά εφικτά και επιτακτικά.

Πρόσφατα, τόσο από τον Πρωθυπουργό σε ειδική σύσκεψη, όσο και από εμένα σε συναντήσεις μου με την ΚΕΔΕ και με επιστολή μου, τονίστηκε η ανάγκη να ανάγει η Τοπική Αυτοδιοίκηση τις κοινωνικές δράσεις σε ύψιστη προτεραιότητα.  Οι δράσεις που έχετε είναι σημαντικές.  Αλλά δεν φτάνουν σήμερα.  Και επειδή ζούμε σε μια περίοδο εξισορρόπησης των δημοσιονομικών ανισορροπιών μας, πρέπει να προβλεφθούν αναδιατάξεις παλαιών προτεραιοτήτων, που μπορούν να στηρίξουν για πρόσθετες κοινωνικές δράσεις.

Η κυβέρνηση αυτή, με πρωθυπουργό τον κ. Λουκά Παπαδήμο ανέλαβε κάτω από δραματικές συνθήκες, γνωρίζοντας ότι το στοίχημα που της ανατέθηκε να κερδίσει ήταν εθνικό και οι πιθανότητες επιτυχίας άγνωστες. Δέχθηκε την πρόκληση, γιατί δεν θεώρησε ότι είχε δικαίωμα να αρνηθεί. Ο κεντρικός στόχος που κυριαρχούσε τον περασμένο Νοέμβριο και ξανά σήμερα, ήταν ένας και μόνος: πώς θα αποφευχθεί μια χρεοκοπία που θα κατέστρεφε εθνικά όνειρα, θα πλήγωνε την εθνική αυτοπεποίθηση και θα άνοιγε την πόρτα σε πολλές πολιτικά ανεύθυνες και αντι-ευρωπαϊκές δυνάμεις και ιδέες.  Όταν ολοκληρώσει τη θητεία της θα έχει λειτουργήσει ως γέφυρα, ως μια καλύτερη αφετηρία για την επόμενη κυβέρνηση.  Η επιτυχία της θα κριθεί από αυτά. Για την ώρα δίνει μια μακρά και θεμελιακή για τη χώρα μάχη.

Πολλοί από σας και βεβαίως η ΚΕΔΕ έχουν επισημάνει σειρά προβλημάτων, που λόγω της  κατάστασης στην οποία έχει περιπέσει η χώρα μας, δυσχεραίνουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση στην αντιμετώπιση σοβαρών προβλημάτων. Θέλω να κάνω δύο επισημάνσεις για το θέμα αυτό: Η πρώτη ότι είμαστε εδώ, το Υπουργείο Εσωτερικών, η πολιτική ηγεσία και τα στελέχη του, προκειμένου να κάνουμε ότι είναι εφικτό για να σας  βοηθήσουμε όπου αυτό είναι θεμιτό και εφικτό. Η δεύτερη είναι, ότι βρισκόμαστε όλοι σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης, σε ένα είδος γενικής κινητοποίησης. Σε τέτοιες συνθήκες κανείς δεν πρέπει να περιμένει ότι τα πράγματα θα είναι ρουτινιάρικα και χαλαρά όπως τα ήξερε.

Σήμερα κανείς μας δεν έχει, ούτε θα έχει, τις ιδανικές προϋποθέσεις για να κάνει το έργο του.  Όλοι εμείς που έχουμε έντονη συνείδηση της ευθύνης μας πρέπει να λειτουργήσουμε με όποια μέσα έχουμε στη διάθεσή μας.  Να ζητάμε, αλλά να μην ανάγουμε το αίτημα σε μεμψιμοιρία ή σε πολεμική σημαία.

Σήμερα έχω την αίσθηση ότι η κοινωνία μας, και ίσως πολλοί εδώ μέσα, βιώνουν  μια κόπωση και μια παθητικότητα. Ότι κυριαρχεί η αίσθηση πως όσα και να κάνουμε δεν βελτιώνουν τις προοπτικές μας. Αυτό είναι μια εξαιρετικά επικίνδυνη ιδεολογία. Δεν θα μπω στα πως και στα γιατί. Θα τονίσω όμως εμφατικά, ότι σήμερα και για κάποιες εβδομάδες θα κριθούν οι κόποι γενεών και όποια πρόοδος έχουμε κάνει ως κοινωνία τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες. Θα κριθεί, αν τα σφάλματα που κάναμε και για τα οποία σήμερα οι νέες γενεές πληρώνουν σκληρά, θα τα πάμε μέχρι τέλος και θα επιφυλάξουμε για τα παιδιά μας (και για τους εαυτούς μας) μια ακόμα μεγαλύτερη κατάρρευση.

Μέσα στο τοπίο αυτό, υπάρχουν και δυνάμεις στην κοινωνία μας που δεν πιστεύουν ότι χρειάζεται να δοθεί αγώνας. Που ποτέ δε νοιάστηκαν για το εθνικό ή το δημόσιο συμφέρον της χώρας αυτής ή που απλώς καιροσκοπούν ή δειλιάζουν. Που η όλη τους στάση οδηγεί στο να κλείσουμε το μαγαζί και να φύγουμε. Και αυτό σε μια στιγμή που η συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας, δηλαδή ένας κόσμος που η ανεργία είναι μέσα στο σπίτι του, που το εισόδημά του περικόπηκε, που βρέθηκε από τη μια στιγμή στην άλλη χαμένος ως εκεί που δεν το φανταζόταν, παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα αν θα πετύχει η κυβέρνηση στην πιο δραματική διαπραγμάτευση που ανάλαβε να διεκπεραιώσει για λογαριασμό του πολιτικού κόσμου που την κάλεσε και την στήριξε.

Το φαινόμενο δεν είναι διόλου νέο στην ιστορία μας.

Πολλοί θεωρούν, ότι στους επόμενους μήνες παίζεται το ευρώ ή η δραχμή. Αυτό είναι άλλο ένα λάθος. Αυτό που παίζεται είναι αν η χώρα και όσα ξεκίνησε ο Κων/νος Καραμανλής το 1976 και συνέχισαν ο Ανδρέας Παπανδρέου το 1981 και ο Κώστας Σημίτης το 1996 θα γίνουν ή όχι και αυτά junk (σκουπίδια, όπως τα ομόλογά μας) ή αν η χώρα θα μετατραπεί σε έρμαιο μαφιόζικων πρακτικών και αν το ελληνικό Έθνος θα γίνει ένα κατάπτυστο εξωτικό παράδειγμα με το οποίο θα διασκεδάζει η παγκόσμια ειδησεογραφία και θα χαίρονται οι άσπονδοι φίλοι μας. Αυτό είναι το διακύβευμα και αυτό δεν επιτρέπεται να αφεθεί να παιχτεί. Με κάθε μέσο.

Δεν θα επεκταθώ στα γενικά πολιτικά, ούτε στα κορυφαία ζητήματα που χειρίζεται η κυβέρνηση στην περίοδο αυτή, γιατί δεν είναι ο σκοπός της ομιλίας μου στη σημαντική αυτή  εκδήλωση. Θέλω όμως να τονίσω, ότι το γενικό οικονομικό και πολιτικό γίγνεσθαι αποτελεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο πραγματοποιούνται οι δράσεις, αναπτύσσονται οι δυναμικές, τα προβλήματα και οι επιτυχίες της πολιτικής που αφορούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση και το Υπουργείο Εσωτερικών, στο ρόλο του δίπλα σε αυτήν. Η γενικότερη εθνική μας πορεία συμπλέκεται με την πορεία της Αυτοδιοίκησης και η μια καθορίζει την άλλη.

Μέσα σε ένα τέτοιο σκηνικό, προσωπικά έχω απόλυτη εμπιστοσύνη στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και σε εσάς.  Έχω απόλυτη εμπιστοσύνη ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα είναι παρούσα και όχι απούσα στην σημερινή και αυριανή μάχη. Αλλά κι εσείς πρέπει να έχετε εμπιστοσύνη στις δυνάμεις σας. Αν η κρίση που περνάμε ήταν μια απλή οικονομική κρίση ίσως αυτή η εμπιστοσύνη να ήταν μια έκφραση τυπικότητας ενός υπουργού που κάνει την εναρκτήρια ομιλία στο Συνέδριό σας. Γιατί η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει υποστεί και αυτή σοβαρές περικοπές των οικονομικών της και είμαι σίγουρος ότι θα μου επισημαίνατε, ότι αυτό δεν  βοηθά στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της κρίσης. Όμως η κρίση είναι παραπάνω από οικονομική. Είναι μια κρίση πολιτική, είναι μια κρίση αξιών και είναι μια κρίση κοινωνική. Και γι’ αυτό θεωρώ ότι ο ρόλος που μπορείτε να παίξετε είναι πολύ πιο σημαντικός από οικονομικός. Αρκεί να θελήσετε να σκεφτείτε εσείς και τα στελέχη που εργάζονται μαζί σας, ότι απαιτούνται τολμηρές καινοτόμες προσεγγίσεις σε νέα προβλήματα, ότι οι συνήθειες που ακολουθούνταν δεν ωφελούν πολύ, ότι πρέπει να εμπνεύσετε την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τις τοπικές κοινωνίες να ενεργοποιηθούν με τρόπους που δεν χρειάζονταν μέχρι τώρα, και αυτά σε ένα περιβάλλον δύσκολο, καχύποπτο και απογοητευμένο όσο ποτέ εδώ και πολλές δεκαετίες. Η ιδεολογία που διαχέεται είναι ότι δεν υπάρχει διέξοδος. Θα πω ότι ναι, δεν υπάρχει διέξοδος, αλλά μόνο για όσους δεν ενδιαφέρονται να δημιουργήσουν διέξοδο.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να επικεντρωθώ σε τέσσερα ειδικότερα πεδία που αφορούν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση :

1.            Tην εφαρμογή του Νόμου του Καλλικράτη

2.            Τις πρωτοβουλίες μας για τη βελτίωση του πλαισίου λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

3.            Ζητήματα Πόρων που αφορούν στους Δήμους (ΚΑΠ, ΠΔΕ)

4.            Τις πρωτοβουλίες που προσδίδουν αναπτυξιακή και κοινωνική δυναμική στις τοπικές κοινωνίες

1. Εφαρμογή του Νόμου του Καλλικράτη

Για την τοπική αυτοδιοίκηση, το 2011 ήταν μια χρονιά ορόσημο, καθώς ήταν το έτος εφαρμογής του Καλλικράτη, ο οποίος ως σχέδιο και ως νομοθέτημα άλλαξε προς το καλύτερο το αυτοδιοικητικό σύστημα της χώρας. Η συγκρότηση των δύο βαθμών τοπικής αυτοδιοίκησης στη νέα ισχυρότερη βάση είναι μια σημαντική δομική αλλαγή, μέσα από την οποία  επιδιώκουμε :

•             μια ισχυρή και αποτελεσματική αυτοδιοίκηση και

•             μια αυτοδιοίκηση που είναι ικανή να αναλάβει νέες σημαντικές αρμοδιότητες, και να φέρει σε πέρας ένα καλύτερο και πιο αποδοτικό αποτέλεσμα για τον πολίτη.

Η μεταρρύθμιση αυτή ξεκίνησε με ένα σημαντικό εφόδιο, την συναίνεση, την συνδιαμόρφωση με την ίδια την τοπική αυτοδιοίκηση, και έχει γίνει αποδεκτή από την κοινωνία.

Ασφαλώς οι μεταβολές στο οικονομικό και αναπτυξιακό περιβάλλον, εννοώ το περιβάλλον της βαθιάς ύφεσης, δεν επέτρεψε την ευχερή στήριξη με πόρους και οικονομικά μέσα σε σχέση με ότι είχε σχεδιαστεί αρχικά.  Εντούτοις, μέσα σε αυτή την συγκυρία, αναπροσαρμόζοντας τις μεθόδους και τις πολιτικές μας  μπορούμε από κοινού, μέσα από την στενή συνεργασία κράτους και αυτοδιοίκησης, να δημιουργήσουμε ένα πιο ευνοϊκό πεδίο ενίσχυσης των τοπικών αναπτυξιακών πρωτοβουλιών με κύριο συντελεστή και οργανωτή την ίδια την τοπική αυτοδιοίκηση.

Η χρονιά που πέρασε ήταν μεταβατική. Δηλαδή είχατε και είχαμε την δύσκολη δουλειά της μετάβασης από το παλαιό στο καινούργιο, το στήσιμο των νέων δήμων, την συγχώνευση των νομικών τους προσώπων, την  μεταφορά και τοποθέτηση του προσωπικού, την οργάνωση των υπηρεσιών και την ψήφιση των νέων οργανισμών εσωτερικής υπηρεσίας τόσο στους δήμους όσο και στα νομικά πρόσωπα. Η αλλαγή βεβαίως δεν σημειώνεται με την ψήφιση ενός νόμου. Χρειάζονται διαρθρωτικές παρεμβάσεις προκειμένου να ξεπεραστούν προηγούμενα πρότυπα και να αναπτυχθούν νέες μορφές λειτουργίας.

Ο Καλλικράτης δημιούργησε ένα νέο πεδίο στο οργανωτικό πλαίσιο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Το φαινόμενο του μεγάλου αριθμού των νομικών προσώπων και επιχειρήσεων περιορίστηκε με νομοθετική παρέμβαση. Τα πρώτα βήματα για την λειτουργία των νέων νομικών προσώπων θα είναι καθοριστικά για την περαιτέρω λειτουργία τους. Το Υπουργείο σε συνεργασία με την ΚΕΔΕ έχει προχωρήσει σε μια εργασία υποστηρικτική των νέων δήμων.

2. Βελτίωση του πλαισίου λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Σήμερα πλέον, η εμπειρία που αποκομίσαμε από τη αρχική εφαρμογή του Καλλικράτη :

Πρώτον, μας οδήγησε στη λήψη ορισμένων μέτρων που είχαν επείγοντα χαρακτήρα, και

Δεύτερον, μας επέτρεψε ώστε  από κοινού να προχωρήσουμε σε ένα επόμενο στάδιο έχοντας πλέον καταγράψει προβλήματα, υστερήσεις, αλλά και καλές πρακτικές.

Επείγουσες ρυθμίσεις 

Με πρόσφατη νομοθετική μας πρωτοβουλία μεταβάλλαμε το θεσμικό πλαίσιο της οικονομικής εξυγίανσης των ΟΤΑ με στόχο την ουσιαστική και ευέλικτη στήριξή τους προκειμένου να εξυπηρετήσουν αξιόπιστα το χρέος τους έχοντας την συνδρομή των χρηματοπιστωτικών δομών χωρίς  να χρειαστεί να αναστείλουν  βασικές και κρίσιμες λειτουργίες τους προς τους πολίτες,

Παράλληλα το πρόγραμμα εξυγίανσης συμμορφώνεται με τις δεσμεύσεις του μεσοπρόθεσμου προγράμματος δημοσιονομικής εξυγίανσης, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η πλήρης εφαρμογή του τελευταίου.

Με το πρόγραμμα εξυγίανσης ρυθμίζονται ζητήματα όπως:

1.            Η δυνατότητα σύναψης δανειακών συμβάσεων για την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων δήμων και περιφερειών.

2.            Η αποσύνδεση του επιτοκίου των δανείων από αυτό των κρατικών ομολόγων και αντικατάστασή του με το ισχύον επιτόκιο δανεισμού του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων.

3.            Η παράταση έως τις 30 Ιουνίου 2012 της προθεσμίας για την ρύθμιση των δανείων των ΟΤΑ και των νομικών τους προσώπων που έληγε στις 31 Δεκεμβρίου 2011.

Ως προς την ενεργοποίηση της εξυγίανσης των ΟΤΑ, θέλω να προσθέσω ότι  η ελεγκτική επιτροπή που ελέγχει και αποφασίζει για την υπαγωγή ή μη ενός Δήμου στο πρόγραμμα εξυγίανσης, έχει συγκροτηθεί με απόφασή του Οκτωβρίου, ενώ πρόκειται να συμπληρωθεί με δύο επιπλέον μέλη μόλις δημοσιευτεί σε ΦΕΚ το Πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών.

Με το ίδιο νομοσχέδιο δίνεται λύση και σε άλλα ζητήματα που σας έχουν απασχολήσει, όπως για το θέμα των τελών κυκλοφορίας που αποδίδονται στους Δήμους, καθώς και για την πληρωμή των οφειλόμενων προηγούμενων ετών σχετικών με τη μεταφορά των μαθητών.

Πολυνομοσχέδιο Υπουργείου Εσωτερικών

Έχοντας αποκομίσει την εμπειρία της εφαρμογής του Καλλικράτη στον πρώτο χρόνο της λειτουργίας των νέων δήμων και περιφερειών,  συνεχίζουμε τις νομοθετικές πρωτοβουλίες για την βελτίωση του πλαισίου λειτουργίας τους με την κατάθεση πολυνομοσχεδίου του Υπουργείου Εσωτερικών.

Στόχος του πολυνομοσχεδίου είναι να βελτιώσει, ατέλειες ή δυσλειτουργίες και να προσθέσει και να συμπληρώσει διατάξεις που κρίνονται αναγκαίες.  Εστιάζουμε στις επείγουσες διατάξεις και εκεί όπου υπάρχουν εμφανή προβλήματα.  Υπάρχουν και ζητήματα που στην πορεία θα χρειαστεί να  τα παρακολουθήσουμε καλύτερα και να δούμε την υλοποίηση τους στην πράξη, ώστε να συνεκτιμήσουμε αν θα χρειαστεί να επανεξεταστούν.

Με το πολυνομοσχέδιο επιδιώκουμε:

•             την ενίσχυση της διαδημοτικής, διαβαθμιδικής και διαπεριφερειακής συνεργασίας, την οποία θεωρούμε επιβεβλημένη,

•             την βελτίωση του συστήματος διακυβέρνησης  των Δήμων και των Περιφερειών, λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαιτερότητα των νησιωτικών περιοχών και αντιμετωπίζοντας παράλληλα θέματα του προσωπικού και των οικονομικών των ΟΤΑ, και

•             τον εξορθολογισμό στο μέτρο του δυνατού των δαπανών. Σε μία εποχή που οι πόροι της τοπικής αυτοδιοίκησης θα είναι περιορισμένοι σε σχέση με το παρελθόν, πρέπει να περιορίσουμε δαπάνες που άλλοτε δεν αποτελούσαν πρόβλημα.

Στη διάρκεια της εβδομάδας που έρχεται θα δοθεί στην ΚΕΔΕ και την ΕΝΠΕ για διαβούλευση, ενώ  θα ακολουθήσουν πολιτικές διαβουλεύσεις με τα κόμματα, ώστε στη συνέχεια να προωθηθεί γρήγορα σε επίπεδο Κυβέρνησης και Βουλής.  Πολλές και οπωσδήποτε οι πλέον σημαντικές προτάσεις  που κατατέθηκαν από τα συλλογικά όργανα της τοπικής αυτοδιοίκησης, την ΚΕΔΕ και την ΕΝΠΕ έχουν ληφθεί υπόψη. Όμως, ο διάλογος δεν σταματά εδώ, συνεχίζεται, γιατί η εμπειρία της Τ.Α - η δική σας εμπειρία - είναι πολύτιμη, και μετά από ένα επόμενο διάστημα μπορεί να οδηγήσει  σε  πρόσθετες βελτιωτικές θεσμικές ρυθμίσεις.

3. Ζητήματα Πόρων που αφορούν στους Δήμους

Είναι αλήθεια ότι τα μέτρα της δημοσιονομικής προσαρμογής περιόρισαν τους πόρους και της τοπικής αυτοδιοίκησης.  Ωστόσο κατορθώσαμε να εξασφαλίσουμε πόρους και να δώσουμε τη δυνατότητα στους δήμους να καλύψουν μέρος των πολλών υποχρεώσεών τους.

Σ’ ότι αφορά στην χρηματοδότηση των Δήμων για το 2011 δόθηκαν συνολικά 3.149 εκ. ευρώ (1992 εκ. ευρώ ως τακτική επιχορήγηση και 1156 εκ. ευρώ ως λοιπές πληρωμές από ΚΑΠ). Να σημειώσω ότι  τους τελευταίους μήνες του 2011, έχουμε αποδώσει στους Δήμους περίπου 680 εκ. ευρώ από ΚΑΠ, ΣΑΤΑ, το πρόγραμμα ΘΗΣΕΑΣ και άλλα.

Μέχρι το τέλος της ερχόμενης εβδομάδας (στις 2/2) εκτιμάται ότι θα έχουμε υπογράψει την ΚΥΑ με το Υπουργείο Οικονομικών για τις κατανομές. Γνωρίζω τον προβληματισμό σας σε σχέση με την απόδοση του δωδεκατημορίου του Ιανουαρίου, ωστόσο δεν θα μπορούσε παρά να ληφθεί η αναγκαία μέριμνα για τα προνοιακά επιδόματα (131 εκ. ευρώ).

Όσον αφορά στην εκτέλεση του ΠΔΕ/2011, που όπως γνωρίζετε υπέστη σημαντικές περικοπές λόγω μνημονίου, έγινε από πλευράς μας μεγάλη προσπάθεια ώστε, έστω και την τελευταία στιγμή -με το κλείσιμο του οικονομικού έτους- να εξασφαλιστούν πιστώσεις της τάξης των 230 εκ. ευρώ (ΣΑΤΑ: 130 + ΘΗΣΕΑΣ: 100), που ανακούφισαν την αυτοδιοίκηση από οικονομικές υποχρεώσεις και ληξιπρόθεσμες οφειλές για έργα και αναπτυξιακές δραστηριότητες, οι οποίες είχαν συσσωρευτεί, λόγω υστέρησης των εσόδων από επιχορηγήσεις εσόδων. 

Έτσι τελικά το ΠΔΕ «έκλεισε» με συνολικές αποδόσεις ύψους περίπου 585 εκ. ευρώ. Το  συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του ΠΔΕ για το Υπουργείο Εσωτερικών έκλεισε με έγκριση στο διπλάσιο της αρχικής έγκρισης που περιλάμβανε ο προϋπολογισμός του 2011, με αποτέλεσμα να πληρωθούν οι οφειλόμενες πληρωμές στους παιδικούς σταθμούς στα έργα της ΕΕΤΑΑ, κ.ά. 

Όσον αφορά στον προϋπολογισμό του 2012, η μεν ΣΑΤΑ καθορίστηκε σε 470 εκ. ευρώ, ενώ οι πληρωμές έργων του ΘΗΣΕΑ θα καλυφθούν από το ΕΣΠΑ, κατά το μέρος που είναι επιλέξιμες σε αυτό, ενώ κατά το μέρος που δεν είναι επιλέξιμες θα καλυφθούν, από το νέο αναπτυξιακό πρόγραμμα που διαμορφώνει το υπουργείο μας (πρόγραμμα «Αυτοδιοίκηση – Κοινωνική Συνοχή – Ισόρροπη Ανάπτυξη (ΑΚΣΙΑ). 

Όμως θέλω εδώ να κάνω μια επισήμανση.  Η χώρα, όλη η χώρα, καλείται να κάνει μια μεγάλη προσπάθεια, χωρίς την οποία πολύ απλά σας λέω, ότι τελειώσαμε.  Και τότε θα έχουμε χάσει όχι μόνο ότι πρόσθετο διεκδικούμε και διεκδικείτε, αλλά και πολλά από όσα έχουμε.  Πρέπει να έχουμε και να έχετε κατά νου, ότι μπορεί να χρειαστούν και πρόσθετες προσπάθειες.  Οι καταστάσεις είναι εξαιρετικά κρίσιμες.  Με την αναφορά μου αυτή ξέρω ότι δεν ακούγομαι ευχάριστος, αλλά έχω συνηθίσει να μιλάω με ειλικρίνεια και όχι να καλλιεργώ ευχάριστες εντυπώσεις.  Έχω συνηθίσει να λειτουργώ προληπτικά, γιατί διαφορετικά το κόστος μπορεί να είναι επώδυνο.  Γι’ αυτό σας παρακαλώ να βάλετε κατά μέρος ότι μπορείτε από τις συνήθειες που έχουν καθιερωθεί και να εργαστείτε ώστε η Τοπική Αυτοδιοίκηση να συμβάλει στην αντιμετώπιση και όχι στην επιδείνωση των προβλημάτων που έχουμε.  Όπου μπορώ να βοηθήσω την Τοπική Αυτοδιοίκηση θα το κάνω.  Όπου η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να βοηθήσει τη χώρα οφείλει να το κάνει και αυτή.

4. Πρωτοβουλίες με αναπτυξιακή και κοινωνική δυναμική

Η κρίση που περνά η χώρα επιβάλει σε όλους μας, όπως και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση να λειτουργήσει με άλλους ρυθμούς, με διαφορετική αντίληψη και καινοτόμες δράσεις.

Θεωρώ ότι το έργο που μπορεί και πρέπει να πραγματοποιήσει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, ιδιαίτερα στις παρούσες συνθήκες, είναι εξαιρετικά πολύτιμο για την κοινωνική συνοχή και την ανάπτυξη της χώρας. Θέλω να τονίσω τη σημασία τόσο της κοινωνικής όσο και της αναπτυξιακής διάστασης της τοπικής αυτοδιοίκησης. 

Ως προς αυτή τη διάσταση το Υπουργείο Εσωτερικών συμβάλει μέσα από προγράμματα και δράσεις που έχουν πολύ σημαντική κοινωνικοοικονομική απόδοση.

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Καλλικράτη ύψους 152.εκ. ευρώ που χρηματοδοτείται από Ε.Π. Διοικητική Μεταρρύθμιση και το Ε.Π. της Ψηφιακής Σύγκλισης το σχεδιάζουμε δίνοντας έμφαση στην υποστήριξη των νέων Δήμων και Περιφερειών. Μια υποστήριξη που επικεντρώνεται :

•             στην απόκτηση σύγχρονων και αποτελεσματικών οργανωτικών εργαλείων για την καλύτερη διοικητική τους συγκρότηση και τον διοικητικό εκσυγχρονισμό,

•             στην αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού με προγράμματα και διαδικασίες κατάρτισης και βελτίωσης των δεξιοτήτων του προσωπικού κυρίως στοχευμένων στην άσκηση των νέων αρμοδιοτήτων,

•             στην επίτευξη απτών και εφαρμόσιμων αποτελεσμάτων που αποδίδουν άμεσα οφέλη στους πολίτες.

Γίνεται σαφές ότι η μεταρρύθμιση δεν γίνεται για την αριθμητική μείωση των φορέων της αυτοδιοίκησης ή για την επαύξηση των εξουσιών των τοπικών αρχών.  Γίνεται πρωτίστως για την βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών στους πολίτες τόσο των αστικών κέντρων, όσο και του πιο απομακρυσμένου χωριού της χώρας.

Στο πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών, προχωράμε επίσης στη θέσπιση ενός ευέλικτου και πολυεπίπεδου αναπτυξιακού προγράμματος, του Προγράμματος «ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ- ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗ-ΙΣΟΡΡΟΠΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ (ΑΚΣΙΑ).  Με το προτεινόμενο πρόγραμμα επιδιώκονται κρίσιμοι, για την σημερινή κατάσταση, στόχοι. Η Αυτοδιοίκηση μεταξύ των άλλων στόχων της πρέπει να συμβάλει και στην Κοινωνική Συνοχή η οποία απειλείται υπό το καθεστώς στασιμότητας - ύφεσης. Η αλυσίδα που συνδέει την Αυτοδιοίκηση με την Ισόρροπη Ανάπτυξη και την Κοινωνική Συνοχή είναι το κέντρο βάρους του προγράμματος.  Επιδίωξη είναι ακριβώς η δημιουργία αξίας για τις τοπικές κοινωνίες, όπως συνάγεται από το ακρωνύμιο του προγράμματος.

Το Πρόγραμμα ΑΚΣΙΑ χρηματοδοτείται από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, μέσω εθνικών πόρων, με τους οποίους το κράτος χρηματοδοτεί δραστηριότητες αρμοδιότητας των δήμων και περιφερειών, καθώς και με θεσμοθετημένους πόρους υπέρ της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Ειδικότερες πρωτοβουλίες με κοινωνικοοικονομική δυναμική συμπεριλαμβάνουν μια σειρά δράσεις, όπως :

Α) Η διασφάλιση της συνέχισης του προγράμματος  «Βοήθεια στο Σπίτι»

Το Υπουργείο Εσωτερικών σε συνεργασία με τα συναρμόδια Υπουργεία Εργασίας και Υγείας, επιδιώκει να προσαρμόσει τις καλές πρακτικές που έχουν ήδη εφαρμοσθεί σε άλλα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην παροχή υπηρεσιών κατ΄ οίκον φροντίδας ηλικιωμένων.  Αναθεωρείται το υφιστάμενο ελληνικό πρότυπο και δημιουργείται ένα νέο σύστημα, που θα καλύπτει τόσο ασφαλισμένους όσο και ανασφάλιστους συμπολίτες μας που χρήζουν τέτοιων υπηρεσιών.

Μέχρι την ωρίμανση του νέου αυτού μοντέλου λειτουργίας των υπηρεσιών κατ’ οίκον φροντίδας το Υπουργείο Εσωτερικών συμπεριέλαβε στην  Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που δημοσιεύτηκε στο τέλος του χρόνου  στο τέλος του 2011 (ΦΕΚ 268/Α΄) διάταξη για την παράταση του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» μέχρι τις 30.6.2012, με ισόχρονη παράταση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου του απασχολούμενου προσωπικού από τους ΟΤΑ και τα νομικά τους πρόσωπα.

Επιπλέον, προβλέφθηκε στην ίδια διάταξη ότι με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών μπορεί να διατίθεται, από τους πόρους του άρθρου 259 του ν.3852/2010 (Α΄ 87), ποσό μέχρι τριανταπέντε εκατομμύρια ευρώ ετησίως, με σκοπό τη χρηματοδότηση του προγράμματος. 

Με αυτό τον τρόπο το Υπουργείο ανέλαβε, για ένα βραχυχρόνιο διάστημα, την ευθύνη για τη συνέχιση της παροχής των υπηρεσιών προς έναν κόσμο αρκετών χιλιάδων ατόμων που την έχει μεγάλη ανάγκη, ειδικά λόγω της σημερινής οικονομικής συγκυρίας, μέχρι να αναδειχθεί ένα σύγχρονο σύστημα κατ’ οίκον φροντίδας, που θα βελτιώνει αλλά και θα επεκτείνει τις υπάρχουσες υπηρεσίες προς τους πλέον ανήμπορους συμπολίτες μας.

B) Η επανεκκίνηση του θεσμού της αυτεπιστασίας.  Ως προς αυτό, έχουν δρομολογηθεί  ασφαλιστικές δικλείδες πραγματικής εφαρμογής έτσι ώστε να αποκλειστούν οι δυσλειτουργίας και χρονοβόρες διαδικασίες που τον ακολούθησαν στο παρελθόν. Σήμερα υπάρχει η πραγματική ικανότητα της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης που μπορεί να διαχειριστεί τον θεσμό με καλύτερους όρους.

Το πρόγραμμα της αυτεπιστασίας  αναμένεται να δώσει σημαντική ώθηση στα δημοτικά έργα, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην ενίσχυση της τοπικής απασχόλησης,  σε μια περίοδο που η ανεργία πλήττει σημαντικά την ελληνική περιφέρεια.

Σε βάθος τριετίας αναμένεται να καλυφθούν μέχρι και 120.000 θέσεις εργασίας, ενώ το πρώτο έτος, το 2012, θα εξασφαλιστούν περίπου 35.000 με 40.000 θέσεις εργασίας. Όπως γνωρίζετε, υπογράψαμε σχετική ΚΥΑ με το Υπουργείο Εργασίας για την πρόσληψη του προσωπικού. Επιπλέον, η   περαιτέρω θεσμική κατοχύρωση του προγράμματος αυτεπιστασίας, σε συνδυασμό με την οικονομική κατοχύρωση, προβλέπονται στο επικείμενο Πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών και την ένταξή της ρύθμισης στο Πρόγραμμα Αυτοδιοίκηση – Κοινωνική Συνοχή – Ισόρροπη Ανάπτυξη (ΑΚΣΙΑ).

Γ) Η λειτουργία του προγράμματος κοινωφελούς εργασίας που τρέχει το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, το οποίο αφορά συνολικά 57.000 ωφελουμένους από πέντε κατηγορίες ανέργων. Μακροχρόνια άνεργοι, υποαπασχολούμενοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, άνεργοι έως 30 ετών, επιστήμονες και βραχυχρόνια άνεργοι που δεν λαμβάνουν επίδομα ανεργίας, θα προσληφθούν, μέσα από διαδικασίες του ΑΣΕΠ με βάση τα προσόντα των υποψηφίων και κοινωνικά κριτήρια, από την τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση και θα απασχοληθούν από μη κυβερνητικές οργανώσεις για πέντε μήνες με μηνιαίο επίδομα 625 ευρώ και πλήρη ασφαλιστική και συνταξιοδοτική κάλυψη. 

Στα προγράμματα κοινωφελούς εργασίας περιλαμβάνονται έργα όπως οι υπηρεσίες φροντίδας ηλικιωμένων, ΑμεΑ και παιδιών, δράσεις διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, έργα διαμόρφωσης και φροντίδας πάρκων και έργων πρασίνου, η αναδάσωση και δασοπροστασία, η καθαριότητα παράλιων περιοχών, δράσεις για παιδιά και νέους, όπως εξωσχολικά προγράμματα, σίτιση στα ολοήμερα σχολεία φτωχών περιοχών κτλ.

Δ) Η επίλυση θεμάτων που αφορούν τη διαχείριση των αποβλήτων

Ένα από τα πιο δύσκολα και προβληματικά ζητήματα που αντιμετωπίζουμε ως χώρα αφορά στη διαχείριση των αποβλήτων.  Έχουμε ένα πρόβλημα που συμπυκνώνει τις απαρχαιωμένες και λανθασμένες επιλογές και αντιλήψεις του μοντέλου λειτουργίας μας που μας έφερε στη σημερινή κατάρρευση. Η δημιουργία ενός συστήματος διαχείρισης των αποβλήτων φιλικό προς το περιβάλλον είναι προς το συμφέρον όλων : της τοπικής αυτοδιοίκησης, των πολιτών, της ανάπτυξης και των νέων θέσεων εργασίας και, φυσικά, του περιβάλλοντος.

Για το σκοπό αυτό :

1.            Στο πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών προβλέπεται η σύσταση  των «νέων» Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (Φο.Δ.Σ.Α.) σε περιφερειακό επίπεδο, σκοπός των οποίων είναι η ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, δίνοντας τη δυνατότητα υλοποίησης της ολοκληρωμένης διαχείρισης των στερεών αποβλήτων σε διαπεριφερειακό επίπεδο και ξεκαθαρίζει τα θέματα διανησιωτικής πολιτικής διαχείρισης στερεών αποβλήτων.

2.            Στο Σχέδιο Νόμου του ΥΠΕΚΑ, συμπεριλάβαμε ρύθμιση για το θέμα της εκλογής νέων διοικητικών συμβουλίων στους υφιστάμενους Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων εκτός Αττικής κατά το υπόλοιπο της μεταβατικής περιόδου έως την συγχώνευσής τους στον νέο ενιαίο ΦΟΔΣΑ.

Ε) Η αντιμετώπιση θεμάτων που αφορούν στην ουσιαστική ισότητα των Φύλων. 

Χρησιμοποιώντας αντικειμενικά πληθυσμιακά κριτήρια για τους Δήμους σε συνδυασμό με τη διάρθρωση της χώρας σε Περιφερειακές Ενότητες ώστε να επιτευχθεί η μεγαλύτερη γεωγραφική κάλυψη, έχουμε προβεί σε προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος που αφορούν σε δομές στήριξης γυναικών / θυμάτων βίας. Πιο συγκεκριμένα :

•             Προκηρύχθηκαν 27 Συμβουλευτικά Κέντρα Γυναικών Θυμάτων βίας σε αντίστοιχους Δήμους, ή τους εποπτευόμενους φορείς αυτών. Στα Κέντρα θα παρέχεται νομική συμβουλευτική, ψυχοκοινωνική στήριξη.  Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου είναι  8,1 εκ. ευρώ, δηλ. 300.000 ευρώ για κάθε κέντρο που θα δημιουργηθεί.

•             Προκηρύσσονται άλλοι 7 Ξενώνες φιλοξενίας γυναικών-θυμάτων βίας σε αντίστοιχους Δήμους, σε συνέχεια προηγούμενης προκήρυξης άλλων 13 Ξενώνων.  Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου είναι  14 εκ. ευρώ, δηλ. 700.000 ευρώ για κάθε ξενώνα που θα δημιουργηθεί.

Επιπλέον,  για την ένταξη της ισότητας στις πολιτικές των Δήμων, αξίζει να αναφερθεί επίσης :

•             Η εκπόνηση και εφαρμογή πιλοτικά για 2 χρόνια Σχεδίων Δράσης  για την ένταξη της Ισότητας των Φύλων με βάση το πρότυπο Σύστημα σε όλες τις πολιτικές στους 15 μεγαλύτερους Δήμους της χώρας (με αποκλειστικά πληθυσμιακό κριτήριο). Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου είναι  1,95 εκ. ευρώ, δηλ. 130.000 για κάθε Δήμο.

•             Η επιμόρφωση των υπηρεσιακών στελεχών των Δήμων, σε θέματα σχετικά με την ισότητα των φύλων και την ένταξη της διάστασης του φύλου στις πολιτικές

Στ) Η θεσμική κατοχύρωση των Κοινωνικών Παντοπωλείων

Γίνεται επιτακτικό το ζήτημα της αντιμετώπισης της φτώχειας σε τοπικό επίπεδο. Είδαμε όλοι, τις μέρες των γιορτών, αλλά και καθημερινά παρακολουθούμε, την κοσμοσυρροή απόρων και άστεγων στις κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων για τα συσσίτια, τα κοινωνικά παντοπωλεία, και για κάθε είδους στήριξη σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς.

Οι δήμοι βρίσκονται κοντά στον πολίτη, μπορούν να γνωρίζουν τις συνθήκες διαβίωσης των οικογενειών, και είναι σε θέση και οφείλουν να προσφέρουν βοήθεια και αλληλεγγύη με δίκαιο και αποτελεσματικό τρόπο. Το έργο που επιτελούν είναι σημαντικό και ένα μεγάλο ζητούμενο από την εφαρμογή του Καλλικράτη είναι ακριβώς η έμφαση στην άσκηση αποτελεσματικής και ευέλικτης κοινωνικής πολιτικής από την τοπική αυτοδιοίκηση. 

Γι’ αυτό στο πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών προωθούμε το αναγκαίο θεσμικό πλαίσιο για την ίδρυση και λειτουργία των κοινωνικών παντοπωλείων.

Για πολλά από τα ζητήματα που ανέφερα, θα μιλήσουν αναλυτικότερα στις παρεμβάσεις τους η κα. Γεννηματά και ο κ. Κουκουλόπουλος.

Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης,

Δεν κάναμε, ως χώρα, όσα έπρεπε την ώρα που έπρεπε και γι’ αυτό βρισκόμαστε σήμερα σε αυτή την πολύ δύσκολη θέση. Ίσως όμως αποδειχθεί -και πιστεύω ότι έτσι θα γίνει- ότι αυτή η κρίση μπορεί να γίνει αφορμή για να αλλάξουν πολλά πράγματα που ατομικά κατακρίνουμε, αλλά συλλογικά τα αγνοούμε.

Με τον Καλλικράτη και τώρα με την επιχειρούμενη αλλαγή στο κεντρικό, επιτελικό κράτος έχει ξεκινήσει η προσπάθεια για αλλαγή του συστήματος διακυβέρνησης στη χώρα μας προς μια πιο αποτελεσματική κατεύθυνση. Δε φτάνει βέβαια η νομοθετική ρύθμιση αυτών των θεμάτων. Τα πάντα κρίνονται στην πράξη. Από τη συνεργασία κεντρικού κράτους και τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης εξαρτάται το αν και κατά πόσο θα κερδίσουμε την αποδοχή των τοπικών κοινωνιών.

Θέλω να κλείσω επαναλαμβάνοντας αυτά που δήλωσε ο Πρόεδρος της ΚΕΔΕ ο Κώστας Ασκούνης: «Στις σημερινές συνθήκες η Τοπική Αυτοδιοίκηση καλείται να δώσει μια καθαρή απάντηση, που μπορεί να ενώνει όλους.  Θέλουμε την Τοπική Αυτοδιοίκηση στήριγμα και συμπαραστάτη του πολίτη που πλήττεται από την ανεργία και τη φτώχια.»

Σας ευχαριστώ.»